SALAR TÜRKLERİNİN MENŞEİ TARİHİ KAYNAKLARI VE GÖÇLERİ HAKKINDA KISA BİR İNCELEME

Salar 撒拉 Türkleri genel olarak Çin’in Qinghai 青海 eyaletinin Xunhua 循化 Salar Otonom ilçesinde yaşamaktadırlar. Ayrıca sözü edilen eyaletin Huolong 化隆 Huizu 回族 Otonom ilçesi ile Gansu 甘肃 eyaletinin Jishıhua 积石山 Baoan 保安 -Salar Otonom ilçeleri Gansu eyaletinin bazı yerleri ile Xinjiang Uygur Otonom Bölgesi’ne bağlı Urumçi ve İli şehrinde de önemli miktarda Salar Türkleri bulunmaktadır. 1990 yılında gerçekleştirilen nüfus sayım sonuçlarına göre Salarların toplam nüfusları 87.697 olarak verilmektedir1. Çin’in en az nüfusuna sahip nadir milletlerden birisi olan Salarlar, Uygur, Kazak ve Kırgızlar gibi diğer Türk topluluklarından uzak bir bölgede yaşamalarına rağmen pek çok geleneklerini, dillerini ve dinlerini koruyabilmeyi başarmışlardır. Oldukça zengin bir kültür tarihine sahip olan Salar Türklerinin tarihi hakkında ülkemizde her hangi bir çalışma yapılmamıştır. Biz bu noktadan hareketle bu kısa incelememizde Salar Türklerinin menşeleri, tarihi, günümüzde yaşadıkları bölgelere doğru göç hareketleri ve Salar tarihinin kaynakları hakkında genel bir değerlendirme yapmaya çalışacağız

Anahtar Kelimeler:

Salar, Türkler

Autonomous district of Qinghai 青海 province of China. Besides, there are substantial number of Turks in Huolong 化隆 Huizu 回族 Autonomous district of the said province and Jishıhua 积石山 Baoan 保安 -Salar Autonomous districts of Gansu 甘肃 province, some areas of Gansu province and Urumqi and Ili cities of Xinjiang Uyghur Autonomous Region. According to the census results of 1990, total population of Salars is given as 87697. Although the Salars, that is one of rare nations having the least population in China, live in a region far from other Turkish communities such as Uyghurs, Kazakhs and Kyrgyzs, they have achieved to protect their many traditions, languages and religion. There is not any study done in our country on the history of Salar Turks that has fairly rich culture history. From this point of view, we will try to make a general evaluation on the origins, history, migration movements towards the areas in which they

Keywords:

Salar, Turks,

PDF

___

BAN Yizhı Qinghai Minzu Shı Rumen (青海民族史入门: Qinghai Milletlerinin Tarihine Giriş), Çin Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınevi, Xining 1987.
FAN Zhaozhong, Xin Shıdai Han Ying Cıdian (新时代汉英词典: Yeni Dönem Çince- İngilizce Sözlük), Ticaret Yayınevi, Pekin 2001.
HAN Zhongyi, “Shılun Salazu Zuyuan (史论撒拉族祖愿: Salarların Menşei Hakkında)”, Gansu Minzu Yanjiu (Gansu Millet Araştırmaları), 1995, Sayı 2.
MA Haiyun (Ed.)-Li Liqin-Ma Chengjun, Fanhui Haishı Huifan? Hanhui Haishı Huimin (番回还是汉回还是回民: Fanhui mi Yoksa Huifan mı?-Hanhui mi Yoksa Huimin mi?)-18.Shıji Gansu de Salaerzu Qun Jieding Yu Qingchao Xingzheng Biange (18世纪甘肃的撒拉尔族群界定与清朝行政变革
Topluluklarının Yerleşimi ve Qing Hanedanı’ndaki Yönetim Alanındaki Değişiklikler), Minzu Xiao Dao (民族小岛: Milletler Adası), Millet Yayınları, Pekin 2010. 18. Yüzyılda Gansu’daki
Salar DURDUYEV Marat, Çin Türkmenleri, Rusçadan Çeviren: Saadettin Gömeç, Tarih Araştırmaları, 19/30, Ankara 1998.
JIA Wei- Li Chenling, Xinjiang Salazu Lishı Qiantu Yu Wenhua Bianqian Yanjiu (新疆撒拉族历史前途研究: Doğu Türkistan Salarlarının Tarihi Göçleri ve Kültürlerinin Değişimine Dair Araştırmalar), Xinjiang Shıfan Daxue Xuebao (新疆师范大学学报: Doğu Türkistan Eğitim Üniversitesi Dergisi), 2010, Sayı 12.
LI Jinyou, Zhongguo Shaoshu Minzu Guji Lun (中国少数民族古籍论: Çin Azınlık Milletlerinin Eski Yazılı Materyallerine Dair), Bashu Yayınevi, Chengdu 1997.
LI Songmao, Huizu Dongxiangzu Tuzu Salazu Baoanzu Baike Quanshu (回族东乡族土族撒拉族保安族: Huizular Dongxianglar, Tu’lar, Salarlar Baoanlar Ansiklopedisi), Zongjiao Wenhua Chubanshı (宗教文化出版社Din Kültürü Yayınevi), Pekin 2008.
LI Shuhui, Salazu Xianmin Dongqian Lishı Kaobian (撒拉族先民东迁历史考辨Salarların Atalarının Doğuya Göçmeden Önceki Tarihlerine İlişkin Tartışmalar Hakkında), Gansu Minzu Yanjiu (甘肃民族研究: Gansu Milletleri Araştırmaları), 2004, Sayı 2.
MA Zıxiang-Ma Zhaoxi, Gansu Shaoshu Minzu Minsu Wenhua Gailan (甘肃少数民族民俗概论: Gansu Azınlık Milletlerinin Gelenekleri ve Kültürlerinin Genel Durumu), Millet Yayınevi, Pekin 2005.
MI Yizhı, Salazu Shıhui Zhengzhı Shı (撒拉族社会政治史: Salarların Sosyo-Politik Tarihi), Huanghe Kültür Yayınevi, Hongkong 1990.
MÜNEVVER, Zailun Salazu de Zuyuan Yu Xingcheng Wenti (再论撒拉族的形成问题: Salarların Menşei ve Oluşum Sorununa Dair), Zhongyang Minzu Daxue Xuebao (中央民族大学学报: Merkezi Milletler Üniversitesi Dergisi), 2001, Sayı 6.
ÖLMEZ Mehmet, Oğuzların En Doğudaki Kolu: Salırlar ve Dilleri, lV. Uluslararası Büyük Türk Kurultayı, 26-28 Ekim 2009, Bildiri Kitabı, Kırım Simferopol (Akmescit).
SALAZU Jian Shı (撒拉族简史: Salarların Kısa Tarihi), Minzu Yayınevi, Pekin 2008.
TENİŞEV E. R., Salarskiy Yazık, Moskova 1963.
WEİ Xin, Tusı Zhıdu (土司制度: Tusı Sistemi), Qinghai Minzu Yanjiu (青海民族研究: Qinghai Milletleri Araştırmaları), 1993, Sayı 3.
XIAO Xian, Sala Dongqian (撒拉东迁Salarların Doğuya Göçleri), Qinghai Minzu Yanjiu (青海民族研究: Qinghai Millet Araştırmaları), 1993, Sayı 1.
ZHANG Bibo-DONG Guoyao, Zhongguo Gudai Beifang Minzu Wenhua Shı (中国古代北方民族文化史: Çin Eski Kuzey Milletlerinin Kültür Tarihi), Heilongjiang Halk Yayınevi, Harbin 1993.