Sürdürülebilir Afet Yönetiminde Atık Yönetimi

Afetler dünya genelinde önemli hasarlara neden olmaktadırlar. Bu hasarlar; yaşamın normalleşmesi, yeniden yapılanma ve genel atık toplama ve bertaraf süreçlerinde çevresel ve ekonomik bir yüke neden olmaktadır. Bir afetin büyüklüğü, var olan tehlike ve zarar görebilirlik kavramları ile ilgilidir. Zarar görebilirlik ifadesine etki eden önemli faktörlerden biri de çevre kavramıdır. Hızlı nüfus artışı, düzensiz şehirleşme, doğal çevrenin tahribi, küresel iklim değişiklikleri, öngörülemeyen tehlike ve riskler afetlerin büyüklüğünü etkilemekte ve toplumlarda önemli mağduriyetler yaratmaktadırlar. Ayrıca, meydana gelen afetler, şiddetlerine bağlı olarak fazla miktarda enkaz ve atık oluşturabilirler. Sürdürülebilir bir afet yönetim sistemi tüm bu olası afetlerin zararlarını azaltabilmek için uygulanmalıdır. Afet yönetim sistemi içerisinde atık yönetimi önemli bir yer tutmaktadır. Afetler sonucu oluşan atıklar, bu atıkların bertaraf seçenekleri ve uygulanan bertaraf yöntemleri çevre ve halk sağlığı açısından oldukça önemlidir. Afet atık yönetimi stratejileri; atık planlama ve kontrolü, atık bileşimi ve miktarı, atıkların toplanması ve bertaraf seçenekleri, çevre ve halk sağlığı yasal mevzuatlar çerçevesinde değerlendirilmektedir. İyi yönetilemeyen sistem sonucu ortaya çıkan atıklar, çevre ve halk sağlığı sorunlarına neden olabilmektedir. Bu derleme çalışmasında, literatüre dayanarak sürdürülebilir afet yönetiminde atık yönetiminin yeri tartışılmıştır. Afet atık yönetimine ilişkin bilgilere ilaveten mevcut yasal mevzuat ve organizasyon yapıları hakkında da bilgiler verilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Afet Yönetimi, Afet Atık Yönetimi, Yasal Mevzuat, Çevre

Waste Management in Sustainable Disaster Management

Disasters cause significant damage worldwide. These damages cause an environmental and economic burden in the normalization of life, restructuring and general waste collection and disposal processes. The magnitude of a disaster is related to the concepts of existing danger and vulnerability. One of the important factors affecting the vulnerability is the concept of environment. Rapid increase in population, uncontrollable urbanization, degradation of natural environment, global climate change and unpredictable hazards and risks and affect the magnitude of disasters and create significant grievances in communities. In addition, emerged disasters can cause excess amount of debris and waste depending on their severity. A sustainable disaster management system should be implemented to reduce all these damages of disasters. In the disaster management system, waste management has an important place. Waste generated as a result of disasters, disposal options of these wastes, applied disposal methods are very important in terms of environment and public health. Disaster waste management strategies are evaluated as part of waste planning and control, waste composition and quantity, waste collection and disposal options, environmental and public health legislation. If this system is not well managed, the resulting wastes can cause significant environmental and public health problems. In this review article, the role of waste management in a sustainable disaster management is discussed based on the literature. In addition to information on disaster waste management, information was also provided on existing legislation and organizational structures.

Keywords:

Disaster Management, Disaster Waste Management, Legislation, Environment,

PDF

___

Asari M., Sakai S., Yoshioka T., Tojo Y., Tasaki T., Takigami H., Watanabe K., (2013), Strategy for separation and treatment of disaster waste: a manual for earthquake and tsunami disaster waste management in Japan, J. Mater. Cycles Waste Manag., 15, 290-299.
Baycan F.,(2004), Emergency planning for disaster waste: a proposal based on the experience of the Marmara Earthquake in Turkey, In 2004 International Conference and Student Competition on Post-disaster Reconstruction “Planning for Reconstruction” Coventry, UK.
Baycan F., Petersen M., (2002), Disaster waste management-C&D waste, In Annual Conference of the International Solid Waste Association, 8-12 July, Istanbul, Turkey.
Basnayake B.F.A., Chiemchaisri C., Visvanathan C., (2006), Wastelands: clearing up after the tsunami in Sri Lanka and Thailand, Waste Manag., World., 31–38.
Basnayake B.F.A., Chiemchaisri C., Mowjood M.I.M., (2005), Solid wastes arise from the Asian tsunami disaster and their rehabilitation activities: the case study of affected coastal belts in Sri Lanka and Thailand. In: 10th International Waste Management and Landfill Symposium, 3-7 October, Sardinia, Italy.
Brown C., Milke M., Seville E., (2011), Disaster waste management: A review article, Waste Management, 31, 1085–1098.
Chen J.R., Tsai H.Y., Hsu P.C., Shen C.C., (2007), Estimation of waste generation from floods, Waste Management, 27, 1717–1724.
Dubey B., Solo-Gabriele H.M., Townsend T.G., (2007), Quantities of arsenic-treated wood in demolition debris generated by Hurricane Katrina, Environ. Sci. Technol., 41, 1533–1536.
Dinler Z., (2001), Bölgesel iktisat, 6. Basım, Ekin Kitabevi Yayınları, Bursa, 499 ss.
EC, (2006), Progress report on Post Tsunami rehabilitation and reconstruction program, European Commission (EC), europa.eu/rapid/press-release_MEMO-06-507_en.pdf, [Erişim 12 Temmuz 2018].
Ekici S., Mc Entire D.A., Afedzie R., (2009),Transforming debris management: considering new Essentials, Disaster Prev. Manag., 18, 511–522.
EPA, (2008a), Planning for disaster debris, United States Environmental Protection Agency (EPA), https://www.epa.gov/sites/production/files/2016-06/documents/20160629-16-p-0219.pdf, [Erişim 12 Temmuz 2018].
EPA, (2008b), Planning for natural disaster debris, In: Office of Solid Waste and Emergency Response/Office of Solid Waste, EPA530-K-08-001, https://www.epa.gov/sites/production/files/2015-08/documents/pndd.pdf, [Erişim 12 Temmuz 2018].
Ergünay O., (2002), Afete hazırlık ve afet yönetimi raporu, Türkiye Kızılay Derneği Genel Müdürlüğü Afet Operasyon Merkezi (AFOM), Ankara (Yayımlanmamıştır).
Ergünay O., (2009), Afet Yönetimi: Genel İlkeler, Tanımlar, Kavramlar, DSİ, Ankara, ss.49.
Erkal T., Değerliyurt M., (2009), Türkiye’de Afet Yönetimi, Eastern Geographical Review, 22, 147-164.
Erkan E.A., (2010), Afet yönetiminde risk azaltma ve Türkiye’de yaşanan sorunlar, Uzmanlık tezi, DPT yayın no:2812, Ankara.
Ertürkmen C., (2006), Afet Yönetimi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Yönetimi ve Siyaset Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
FEMA, (2007), Public Assistance Debris Management Guide, Federal Emergency Management Agency (FEMA), Washington, https://www.fema.gov/media-library-data/20130726-1826-25045-418/fema_325__debris_management_guide_2007.07.25.pdf, [Erişim 12 Temmuz 2018].
Fritz C.E. (1961) Disaster. In: Merton, R.K., and Nisbet, R.A., Eds., Contemporary Social Problems, Harcourt, Brace and World, New York, 651-694.
Hirayama N., Kawata Y., Suzuki S., Harada K., (2009), Estimation procedure for the potential quantity of tsunami debris on tsunami earthquake disasters. In: Sardinia 2009, 11th International Waste Management and Landfill Symposium. CISA Publisher, S. Margheritadi Pula, Cagliari, Italy.
Inoue M., Matsufuji Y., Yanase R., (2007), Waste management and countermeasures of the earthquake disaster in Kobe City, Japan, In International Waste Management and Landfill Symposium, Sardinia.
Kadıoğlu M.,(2008),Modern, Bütünleşik Afet Yönetimin Temel İlkeleri; JICA Türkiye Ofisi Yayınları No: 2, Ankara, s. 1-34.
Karunasena G., Amaratunga D., Haigh R., Lill I., (2009), Post disaster waste management strategies in developing countries: Case of Sri Lanka, International Journal of Strategic Property Management, 13, 171–190.
JEU, (2010), Joint Environmental Unit Disaster Waste Management Guidelines, Final Draft, https://www.humanitarianlibrary.org/sites/default/files/2014/02/JEUDWMPFinalDraftfordistribution.pdf, [Erişim 12 Temmuz 2018].
Keleş R.,(2002), Kentleşme politikası, 7. Baskı, İmge Kitabevi, Ankara, 703ss.
Kumar G.S.J., (2000), Disaster management and social development, International Journal of Sociology and Social Policy, 20, 66-81.
Kuramoto N., (1995), The actual state of damage and measures undertaken in Hyogo prefecture, In Earthquake Waste Symposium, 12–13 June, Osaka.
Lauritzen Erik K.,(1996), Disaster Waste Management, The ISWA Yearbook, 1996/7.
Luther L.,(2008), Disaster debris removal after Hurricane Katrina: status and associated issues, Congressional Research Service, https://fas.org/sgp/crs/misc/RL33477.pdf, [Erişim 12 Temmuz 2018].
Öztürk M., (2017), Afetlerde atık yönetimi mekanizması, http://tucev.org/dosyalar/files/afetlerde-atik-yonetimi.pdf, [Erişim 12 Temmuz 2018].
Büyükkaracığan N., (2016), Türkiye’de yerel yönetimlerde kriz ve afet yönetim çalışmalarının mevzuat açısından değerlendirilmesi, Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Teknik Araştırmalar Dergisi, 12, 195-219.
Petersen M., (2004), Restoring waste management following disasters. In: International conference on post-disaster reconstruction, UK, http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.523.3210&rep=rep1&type=pdf, [Erişim 12 Temmuz 2018].
Ploughman P., (1997), Disasters, the media and social structures: a typology of credibility hierarchy persistence based on newspaper coverage of the love canal and six other disasters, Disasters, 21, 118-137.
Reinhart D.R, McCreanor P.T.,(1999), Disaster debris management Planning Tools, Report submitted to the United States Environmental Protection Agency, 33ss.
Türkeş M., Sümer U.M., Çetiner G.,(2000), Küresel iklim değişikliği ve olası etkileri, Çevre Bakanlığı, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Seminer Notları (13 Nisan 2000, İstanbul Sanayi Odası), 7-24, ÇKÖK Gn. Md., Ankara.
URL-1, (2013), Afet ve Acil Durum Müdahale Hizmetleri Yönetmeliği, Resmi Gazete Tarihi: 18.12.2013, Resmi Gazete Sayısı: 28855, http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/12/20131218-13-1.pdf, [Erişim 12 Temmuz 2018].
URL-2, (2017), http://cygm.csb.gov.tr/yikim-islemleri-ile-hafriyat-topragi-insaat-ve-yikinti-atiklarinin-kontrolu-yonetmeligi-taslagi-goruse-acilmistir.-duyuru-256327, [Erişim 12 Temmuz 2018].
URL-3, (2013), Disaster wast management guidelines, United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs Emergency Preparedness Section, Published by the Joint UNEP/OCHA Environment Unit, Geneva, Switzerland, https://www.msb.se/Upload/English/news/Disaster_Waste_Management.pdf, [Erişim 12 Temmuz 2018].
URL-4, (2004), Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği, Resmi Gazete Tarihi: 18.03.2004, Resmi Gazete Sayısı: 25406, http://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=7.5.5401&sourceXmlSearch=&MevzuatIliski=0, [Erişim 12 Temmuz 2018].
UNEP, (2005), Environmental management and disaster preparedness: building a multi-stake holder partnership, http://www.unep.or.jp/ietc/Publications/DM/wcdr_session_report.pdf, [Erişim 12 Temmuz 2018].
Yepsen R.,(2008),Generating biomass fuel from disaster debris, Biocycle, 49(7):51.
Yılmaz A., (2003), Türk Kamu Yönetiminin Sorun Alanlarından Biri Olarak Afet Yönetimi, Pegem Yayıncılık, Ankara, 115ss.
Odabaş Z.Y.,(2010), Sürdürülebilir afet yönetimi ve kadın, Ankara Üniversitesi Rektörlüğü yayınları, Ankara, 256ss.

ISSN: 2528-9640
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 2015
Yayıncı: Artvin Çoruh Üniversitesi Doğal Afetler Uygulama ve Araştırma Merkezi