KUR’ÂN-I KERİM’DE EDEBÎ SANATLARIN KULLANIMI: TEȘBİH, İSTİÂRE, KİNÂYE VE MECAZ

Hem lafız hem mana olarak Allah kelâmı ve eşsiz bir belâgat örneği olan Kur’ân-ı Kerim, peygamberimiz Hz. Muhammed’e (s.a.s.) Arapça olarak indirilmiştir. Kur’ân-ı Kerim’in Arapça olarak indirilmesi, onun, bu dilin kendisine özgü dil özellikleri ve sınırlılıkları içerisinde indirildiğini göstermektedir. Kur’ân-ı Kerim’de, muhatapların duygu ve düşünce dünyalarına tesir etmek amacıyla söylenen sözü daha güzel, daha etkili ve daha özlü bir şekilde ifade etmeye yönelik edebî sanatlar kullanılmıştır. Bu makale, genel hatlarıyla Kur’ân-ı Kerim’de yer alan teşbih, istiare, kinaye ve mecaz gibi söz sanatlarını örnek âyetlerle ele almaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Kur’ân-ı Kerim, Arapça, Belâgat, İstiâre, Kinâye

THE USE OF LITERARY ARTS IN THE HOLY QUR’AN: SIMILE, METAPHOR, PARABLE, ALLEGORY

The Holy Qur’an which is the examle of the unique rhetoric regarding both meaning and wording was sent down to Muhammed (pbuh) in Arabic. The revelation of the Holy Qur’an in Arabic shows that Quran was sent down in Arabic with this lan- guage’s own features and limitations. In the Qur’an, literary arts were used to express better, more effe- ctive, and more concise statements to influence the world of feelings and thoughts of its addressees. This article, in general terms, deals with the figures of speech in the Qur’an such as simile, metaphor, allegory and trope and explain them with Qur’anic versus.

Keywords:

: The Holy Qur’an, Arabic, Rhetoric, Metaphor, Parable,

PDF

___

Aksan, Doğan. Her Yönüyle Dil. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1995.
Aktaş, Şerif. Edebiyatta Üslup ve Problemleri.Ankara: Akçağ Yayınları, 1993.
Bilgegil, Kaya. Edebiyat Bilgi ve Teorileri. İstanbul: Enderun Yayınları, 1980.
Bolelli, Nusret. Belâgat. İstanbul: İFAV Yayınları, 1993.
Câbirî, Muhammed Abid. Arap-İslâm Kültürünün Akıl Yapısı. Çev. Burhan Köroğlu, Hasan Hacak, Ekrem Demirli. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2000.
Cürcani, Abdülkahir. Esrâru’l-Belâga. Thk. H. Ritter. İstanbul: Matbaatü Vüzâratü'l-Meârif 1954.
Esed, Muhammed. Kur’ân Mesajı Meal-Tefsir. Çev. Cahit Koytak, Ahmet Ertürk. İstanbul: İşaret Yayınları, 1996.
Karakaya, Mehmet Murat. Kur’ân-ın Anlaşılmasında Dil Problemi. İstanbul: Marifet Yayınları, 2003.
Kazvini, Celalüddin Muhammed b. Ahmed. Telhîsu’l-Miftâh (Mukayyed Telhis). İstanbul: Şirket-i Sahafiye-i Osmaniye, 1312.
Koç, Turan. Din Dili. Kayseri: Rey Yayıncılık, 1995.
İbn Manzur, Muhmmed b. Mükerrem. Lisânü’l-Arab. Beyrut: Daru’s-Sâdr, 1990.
Matracî, İrfan. el-Câmi-u li Funûni’l-Lügati’l-Arabiyye ve’l-Arûz, Bey- rut: Müessesetü’l-Kütüb-i’s-Sekafiyye, 1987.
Meragi, Ahmed Mustafa. Ulûmu’l-Belâga el-Beyân, el-Meânî ve’l-Bedî‛. Kahire: Dâru’l-Âfâkı’l-Arabiyye, 2000.
Muallim Naci. Edebiyat Terimleri. Sadeleştiren: M. A. Yekta Saraç. İstanbul: Risale Yayınları, 1996.
Razi, Fahreddin. Mefâtihu’l Gayb Tefsir-i Kebir. Çev. Lütfullah Cebeci, Sadık Kılıç, Sadık Doğru. Ankara: Akçağ Yayınları, 1998.
Süyûtî, Celaluddin Abdurrahman. El-İtkân fî Ulûmi’l-Kur’ân (Kur’ân İlimleri Ansiklopedisi). Çev. Sakıp Yıldız, H. Avni Çelik. İstanbul: Hikmet Neşriyat, 1987.
Tîbî, Şerafüddîn el-Hüseyin b. Abdullah b. Muhammed. et-Tibyân fî İlmi’l-Meânî ve’l-Beyân. Thk. Abdüssettar Hüseyin Zemmût. Beyrut : Daru’l-Cil, 1996.
Ulutürk,Veli. Kur’ân’da Temsili Anlatım. İstanbul: İnsan Yayınları, 1995.
Zebidi, Muhammed Murtaza. Tâcü’l-Arûs min Cevâhiri’l-Kamus. Beyrut: Daru’s-Sâdr, 1386.
Zemahşeri. el-Keşşâf an Hakâiki Gavamizi’t-Tenzîl. Mısır: Matbaatü Mustafa Muhammed, 1354.
Zerkeşi, Bedruddin. el-Burhân fi Ulûmi’l-Kur’ân. Thk. Dr. Yusuf Abdurrahman el-Mar’aşlî, Cemal Hamdi ez-Zehebî, İbrâhim Abdullah el-Kür- dî. Beyrut: Daru’l-Ma’rife, 1994.