Kırgız Türkçesinin Diyalektleri Üzerine
Bir dilin tarihî, sosyal ve kültürel nedenlerle, değişik bölgelerde ya da ülkelerde, zamanla ses yapısı, şekil yapısı ve söz varlığı bakımlarından önemli farklarla birbirinden ayrılan kollarına lehçe (diyalekt) denir. Kırgız Türkçesinin Kuzey, Güneydoğu ve Güneybatı (İçkilik) olmak üzere üç büyük diyalekti vardır. Bunların içinde de ağızlar yer alır. Kırgız diyalektleri arasında ses, şekil, söz varlığı ve anlam bakımlarından önemli farklılıklar vardır.
Anahtar Kelimeler:
Kırgız Türkçesi, Diyalekt, Kuzey Diyalekti, Güneydoğu Diyalekti, Güneybatı (İçkilik) Diyalekti.
On The Dialects of Kirghiz Turkish
A variety of language that is distinguished from other varieties in time by its use in different regions or countries with considerable differences in terms of phonology, morphology and vocabulary because of historical, social and cultural reasons is called dialect. Kirghiz Turkish has three dialects namely North, Southeast and Southwest (Ichkilik) dialects and these also include some local dialects. There are significant differences among Kirghiz dialects in terms of phoneme, morpheme, vocabulary and semantics.
Keywords:
Kirghiz Turkish, Dialect, North Dialect, Southeast Dialect, Southwest (Ichkilik) Dialect.,
___
- ABDULDAEV E.,KırgızGovorloru,Frunze1966.
- _____________Azırkı Kırġız Tili, Bişkek 1998.
- AKİNER Shirin, Sovyet Müslümanları, (Çev. Tufan Buzpınar, Ahmet Mutu), İstanbul 1995.
- AKMATOVA Aygül, “Modern Dönem Kırgız Urukları ve Kırgız Diyalekt Coğrafyası”, Turkish Studies, Volume3/3, 2008, p. 8-36.
- AKSAN Doğan,Her Yönüyle Dil,C. I, II, III, Ankara 2000.
- ALİMOV Rısbek, “Kırgızcanın İçkilik Ağızlar Grubu Üzerine”, TÜBAR, C. XXX, 2011, s. 23-40.
- ALİMOV Ulanbek, “Kırgız Sözlü Kültür Geleneği”, Eski Yeni, TC. Eskişehir Valiliği AylıkŞehir Kültürü Dergisi, Yıl. 5, S. 49, Eskişehir 2013, s. 2-15.
- ALİYEV Kulmatov,Manasçılar Cana İzildööçülör, Bişkek 1995.
- BANGUOĞLU Tahsin,Türkçenin Grameri, TTK Yayınları, Ankara 1990.
- BARTHOLD V.V., Orta-Asya Türk Tarihi Hakkında Dersler, (Haz. Kazım Yaşar Kopraman, İsmail Aka),TTK Yayınları, Ankara 2006.
- BAYTOK Aysel, Kırgız Türkçesinde Soru, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara 2013.
- CAFEROĞLU Ahmet,Türk Kavimleri, İstanbul 1988.
- CIRTAUTAS Ilse D.,Kirghiz, Washington 1993.
- CUMAKUNOVA Gülzura, “Kırgız Türkçesinin Tarihî Aşamaları Üzerine Bazı Düşünceler”,Çağdaş Türklük Araştırmaları Sempozyumu 2002,Ankara2002, s. 74-93.
- __________, Manas Destanı, Kırgız Edebi Dilinin Tarihi Kaynağı, TDK Yayınları, Ankara 1995.
- EREN Hasan vd.,Türkçe Sözlük,TDK Yayınları,Ankara1988.
- ERGİN Muharrem,Türk Dil Bilgisi,Bayrak Yayınları,İstanbul2000.
- ERŞAHİN Seyfettin, “Kırgızların İslâmlaşması Üzerine Bazı Mülahazalar”, Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, C. 39, S. 1,Ankara1999, s. 393-438.
- GÖMEÇ Saadettin,Kırgız Türkleri, Ankara2002.
- KAFESOĞLU İbrahim,Türk Millî Kültürü, Ankara1997.
- KALKAN Mustafa,Kırgızlar ve Kazaklar, İstanbul2006.
- KARA Füsun, “Kırgız Sovyet Devletinin Oluşması”, The Journal of Academic Social Science Studies, TASSS,Volume 6, Issue 2,2013,p. 1749-1767.
- KORKMAZ Zeynep,Gramer Terimleri Sözlüğü,TDK Yayınları,Ankara2007.
- MUKAMBAYEV C.,Kırgız Diyalektologiyası cana Frazeologiya, Bişkek1998.
- OSMONOV O. C., “Eski Kırgızlar”, Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, C. 2, S. 3,(Çev. Vefa Kurban),İzmir2013,s. 147-166.
- ÖZEY Ramazan, “Tarihte Türk Devletleri ve Hâkimiyet Alanları”, Türkler, C. 1, Yeni Türkiye Yayınları,Ankara 2002,s. 349-367.
- ÖZKAN Nevzat,Türk Dilinin Yurtları, Ankara2007.
- RASONYI Lazslo,Tarihte Türklük, TKAEYayınları,Ankara1996.
- SARAY Mehmet,Kırgız Türkleri Tarihi, İstanbul1993.
- TÜRKMEN Fikret,Manas Destanı Üzerinde İncelemeler, Ankara1995.
- VARDAR Berke, Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, Multilingual Yayınları, İstanbul2002.
- YUNUSALİYEV Bolot M.,Kırgız Diyalektologiyası, Frunze 1971.
- ISSN: 2146-4219
- Başlangıç: 2010
- Yayıncı: Mehmet Dursun ERDEM