Günümüz Edebi Kırım Tatar Türkçesi Bağlamında Sudak Ağızları

Kırım yarımadasının coğrafi konumundan, burada yaşanan tarihsel süreçlerden dolayı bölgede Türk dilinin hem Kıpçak, hem Oğuz lehçeleri kök salabilmiştir. Bu durum yarımadada birbirinden oldukça farklı diyalektlerin konuşulmasına sebep oluşturduğu gibi, günümüz edebi Kırım Tatarcasına da etkisini göstermiştir. Araştırmalarımızın amacı, günümüz edebi Kırım Tatar Türkçesi bağlamında Sudak ağızlarının günümüzdeki durumunu incelemektir. Çalışmamızda önce Edebi Kırım Tatar Türkçesinin gelişme sürecine değinilmiş, daha sonra Kırım yarımadasında konuşulan Kırım Tatar Türkçesi diyalektlerinin sınırları belirtilmiştir. Çalışmanın sonunda Kırım’ın güney-doğu bölgesinde yer alan ve yaklaşık üç yüz yıla yakın doğrudan Osmanlılar tarafından yönetilen Sudak bölgesi ağızlarının özelliklerini belirten 1944 Sürgünü sonrasına ait yazılı ve sözlü kaynaklar örnek gösterilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Kırım Tatar Türkçesi, Diyalektler, Sudak Ağızları

Sudak Dialects on The Basis of Contemporary Literary Crimean Tatar Turkic

Due to its geographical location and the historical process it has gone through, both Kipchak and Oghuz dialects of Turkic have taken roots in the Crimea peninsula. This very fact has not only led to the use of a great variety of dialects but also to an influence on the contemporary literary Crimean Tatar. The aim of the present paper is to study the current situation of Sudak dialects on the basis of literary Crimean Tatar Turkic. In the paper, the development process of literary Crimean Tatar Turkic has been studied and then the borders of the dialects spoken in the peninsula of Crimea have been established. At the end the paper, written and oral sources which show the characteristics of Sudak Dialects, a region in the South-east of Crimea and was under the sovereignty of the Ottoman Empire for about three centuries, and belong to the post-1944 Exile were given as samples.

Keywords:

Crimean Tatar Turkic, Dialects, Sudak Dialects,

PDF

___

 ACAR, Kenan, Kırımlı Bekir Sıdkı Çobanzade (Dilciliği ve Edebiyat Araştırmacılığı), Türk Dil Kurumu Yayınları: 791, Ankara 2001.
 BUŞAKOV, V. A., "Semantiçeskiy analiz krımskih oykonimov s topoformantami -sala, - köy, -el/-eli i affiksom -lar ~ -ler", Sovetskaya Tyurkologiya, S. 2, 1989, s. 40-49.
 ÇOBANZADE Bekir, Qırım Tatar İlmiy Sarfı, Qırım Ükümet Neşriyatı, Aqmescit 1925.
 __________, Qırım Tatar İlm-i Sarfı, (Haz.: Nariman Seyityahya), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2009.
 FİSHER Alan, Kırım Tatarları, (İngilizceden Çev: Eşref B. Özbilen), Selenge Yayınları, İstanbul 2009.
 JANKOWSKİ Henryk, Jezyk Krymskotatarski, Warszawa, Wydawnictwo Akademickie "Dialog", 2010.
 KIRIMLI Hakan, Kırım Tatarlarında Milli Kimlik ve Milli Hareketler (1905-1916), Türk Tarih Kurumu Basımevi, 2. Baskı, Ankara 2010.
 KURNAZ Cemâl, ÇELTİK, Halil, Osmanlı Dönemi Kırım Edebiyatı, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 2000.
 ÖZCAN Kemal, "Kırım Hanlığı’nın Kuruluş Süreci: Yarımadada Tatar Hâkimiyetinin Tesisi", Karadeniz Araştırmaları, S. 5, Bahar, 2005, s. 26-36.
 SAMOYLOVİÇ A. N., "K istorii krımskotatarskogo literaturnogo yazıka", İzbrannıye trudı o Krıme, (2000), Simferopol’: "Dola", 1927, s. 188-195.