Sıyâmî’nin Antakya Şehrengizi

Klasik Türk Edebiyatında araştırmacıların türün kay-nağı konusunda farklı görüşlerde oldukları şehrengiz, sos-yal durumları anlatan manzum eserlerdir. XVI. yüzyıldanitibaren görülmeye başlanan ve kısa sürede yazıldıklarıdönemin toplum hayatının tanığı olan bu eserler divanşiirinin dış dünyaya açılan pencereleridir. Hakkında enfazla şehrengiz yazılan yerler İstanbul, Bursa, Edirne olupçok sayıda şehrengiz tespit edilmişse de bunların bir kıs-mının metinleri elde değildir.Türk Edebiyatında yazılmış şehrengizlerden biri de birXVI. yüzyıl şairi olan ve bazı kaynaklarda menfi anlatılanşahsiyetlerden birine, Sıyâmî’ye ait Antakya Şehrengizi’dir.Sıyâmî Divanı’nın 2a ve 5b varakları arasında bulunan vemesnevi nazım şekliyle yazılan 89 beyit tutarındaki buşehrengizde Antakya’da yaşayan 20 güzel anlatılmıştır.Çalışmamızda Atatürk Üniversitesi Seyfeddin ÖzegeKütüphanesi Agâh Sırrı Levend Kitapları Bölümü 48-49’da şairin divanı içinde kayıtlı şehrengizin çeviri yazısı yapılarak eser üzerinde birtakım incelemeler yapılmıştır.

Sıyâmî’s Antakya Şehrengiz

The şehrengiz, about which the researchers in the Classical Turkish Literature have different opinions on the source of this genre, is the poetical work which tells about the social situations. These works which have been started to be written up since the XVI. century and in a short span of time witnessing to the social life of the era they have been written, are ottoman poetry’s window to the world. Being the cities about which the most the şehrengizs are written have been İstanbul, Bursa, Edirne, they have been determined yet some of their texts are not present. One of the şehrengizs written in the Turkish Literature was the Antakya Şehrengizi of Sıyâmî, who was a XVI. century poet and negatively cited in some sources. In this şehrengiz, consisting of 89 verses, which was written according to the masnavi poetry genre, and between the 2a and 5b leafs of Sıyâmî’s Divan, 20 beauties were cited who were living in Antakya. In our study, the şehrengiz was translated and some examinations were made on that work, which was registered in the poet’s divan at Atatürk University Seyfeddin Özege Library Agâh Sırrı Levend Books Section 48-49.

PDF

___

AKBAYAR, Nuri (1996), Mehmed Süreyya Sicill-i Osmanî, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.
AYDEMİR, Yaşar (2001), “Hâdî’nin Saray Şehrengizi”, İlmî Araştırmalar 12, 31-56.
BAŞPINAR, Fatih (2015), “16. Yüzyıl Klasik Türk Edebiyatı Şairlerinden Garâmî’nin Tezkiretü’ş- Şu‘arâ İsimli Şairnamesi”, Rumelide Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 3, 1-32.
ERDEM, Sadık (2013), Tezkire-i Şu‘arâ-i Yümnî, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.
GÜLER, Kadir (1996), “XIX. Asır Şuarâsından Ârifî Ve Pesendî’nin Kütahya Methiyeleri”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Der- gisi, S.7, 279-285.
GÜNDÜZ, Ahmet ve Erdinç Gülcü (2009), “XVI. Yüzyılda Antakya Nahiyesi (1526-1584)”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C.6, S.12, 289-323.
GÜRBÜZ, İncinur Atik (2011), Mecmû‘a-i Letâif, Gazi Üniversitesi, SBE Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara.
KAPLAN, Yunus (2015), “Seyrî ve Halep Şehrengizi”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, S.14, 67-92.
KAPLAN, Yunus (2016), “ Klasik Türk Edebiyatında Bilâdiyyeler ve Zihnî Efendi ile İştibî Ahmed Efendi’nin Bilâdiyyeleri”, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, C.13, S. 1, 102-124.
KAPLAN, Yunus (2015), “Klasik Türk Edebiyatında Sahil-nâmeler ve Derviş Hilmi Dede’nin Sahil-nâmesi” Route Educational and Social Science Journal Volume 2, İssue 2, April, 148-159.
KAPLAN, Yunus (2016), “Lebîbî ve Eyüp Şehrengizi”, Atatürk Ü.Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi (TAED) 56, 1063-1076.
KARACASU, Barış (2007), “Türk Edebiyatında Şehrengizler”, Türkiye Araştır- maları Literatür Dergisi, C.5, S.10, 259-313.
KURNAZ, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001), Mehmet Nâil Tuman,Tuhfe-i Nâilî-Dîvân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri, C. 1, Ankara: Bizim Büro Yay.
LEVEND, Agâh Sırrı (1958). Türk Edebiyatında Şehr-engizler ve Şehr-engizlerde İstanbul. İstanbul: İstanbul Enstitüsü Yayınları.
MENGİ, Mine (2014), Mesîhî Divanı, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yay.
PARLATIR, İsmail (2006), Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, Ankara: Yargı Yayınevi.
SAHİLLİOĞLU, Halil (1991), “Antakya”, TDV İslâm Ansiklopedisi, İstanbul: TDV Yay.,C. 3, 231.
SIYÂMÎ, Dîvân, Atatürk Üniversitesi Seyfeddin Özege Kütüphanesi Agâh Sırrı Levend Kitapları Bölümü 48-49.
“Sıyâmî”(1998), TDEA(Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi), VIII, İstanbul: Dergah Yay., 27.
SOLMAZ, Süleyman (2005), Ahdî ve Gülşen-i Şu’arâsı, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay.
SUCU, Cevat (2015), “İmparatorluk, Şair ve Şehir: 16. Yüzyıl Osmanlı Dünyasında Şehrengizler”, IV. Türkiye Lisansüstü Çalışmaları Kong- resi-Bildiriler Kitabı III, 57-69.
ŞEMSEDDİN SÂMÎ (1305), Kâmûsu’l-Âlâm, Tıpkıbasım, (I.cilt), İstanbul: Mih- ran Matbaası.
TIĞLI, Fatih (2007), “Klasik Türk Edebiyatında Şehrengiz Çalışmaları Hakkında Bibliyografya Denemesi”, Turkısh Studies-İnternational Periodical For The Language, Literature and History of Turkısh or Turkıc, Volume2/4, 259-313.