Hz. Peygamber’in Gelişini Müjdeleyen Ahmed’in Yıldızı’nın Mahiyeti ve Türk Şiirine Yansıması

Türk şiir geleneğinde Hz. Peygamber’in doğumu anlatılırken, onun doğumunun bir alâmeti olarak astronomik olaylara atıflar yapılmaktadır. Bu şiirlerde şairin tasarrufunu anlayabilmemiz için, önce Hz. Peygamber’in doğumunda gökyüzünde nasıl bir astronomik olayın gerçekleştiğini bilmemiz gerekir. İslam tarihinin ilk kaynaklarından beri Hz. Peygamber’in doğumu sırasında gerçekleştiği aktarılan “Ahmed’in Yıldızı” rivayetleri İslam tarihçileri tarafından araştırılmamıştır. Biz bu makalede “Ahmed’in Yıldızı” rivayetinin mahiyetini incelemek istedik. Bunun için öncelikli olarak bir yöntem geliştirmeye çalıştık. İbn Haldun’un Mukaddime’sinden, Hz. Peygamber’in doğumu zamanında Satürn-Jüpiter kırânı gerçekleştiği bilgisini edindik. Sonra da bu bilgiyi günümüz astronomi uygulamalarından biriyle teyit ettik. Yahudi astroloji geleneğinde Satürn-Jüpiter kırânı, Mesih’in gelişinin bir alâmeti olarak görülür. Onların söz konusu kırâna böyle bir anlam yüklemeleri, Babil sürgünü zamanında öğrendikleri astrolojik bilgiler sayesinde mümkün olmuştur. Makalemizde, Yahudi astroloji geleneği ve Babil mitolojisi arasındaki bağlantıyı gösterdik; Satürn-Jüpiter kırânının “Ahmed’in Yıldızı” şeklinde bir ad aktarması olarak isimlendirildiğini dile getirdik. Dolayısıyla bu makaleye göre “Ahmed’in Yıldızı” olarak ifade edilen şey Satürn-Jüpiter kırânıdır. Şiirlerde sıkça karşımıza çıkan ve Hz. Peygamber’in doğumunun bir alâmeti olarak düşünülen yoğun meteor yağmurunun da aslında Hz. Peygamber’in doğumundan önce değil; bi’setten kısa bir süre önce gerçekleştiğini vurguladık. Böylece kırân hadisesi ve yoğun meteor yağmurunun farklı zamanlarda gerçekleşmiş olaylar olduğu sonucuna ulaştık. Bu da bize Hz. Peygamber’in doğumunu anlatırken iki gök olayını da ima eden şiirleri analiz etmek konusunda ihtiyaç duyduğumuz bilgileri sağladı. Bu bilgiler uyarınca Türk şiirinden farklı dönemlere ait örnekler getirerek bu eserlerde “Ahmed’in Yıldızı” bilgisinin zamanla nasıl dönüştüğünü inceledik.

Anahtar Kelimeler:

Ahmed’in Yıldızı, Büyük Kırân, Satürn-Jüpiter Kırânı, Babil Mitolojisi, Meteor Yağmuru, Mevlid, Mazmun

The Star of Ahmed as Heralding of The Prophet’s Birth, It’s Nature and Reflection on Turkish Poetry

In the Turkish poetry tradition, while the birth of the prophet is told, some of the celestial events are accepted as the signs of his birth. To understand the position of the poet, we need to know the position of heaven during the birth of the prophet. The narration on “star of Ahmad” has been studied by Muslim historians since the first sources on Islamic History. In this article, the nature of these narrations will be examined. To do this, we have improved a new method. We have learned that the existence of the conjunction Saturn and Jupiter in the prophet’s birth year from Mukaddimah of Ibn Haldun. Then, we have confirmed this data from one of the astronomy applications. In the Jewish astrology tradition, the Saturn-Jupiter conjunction is seen as a sign of the Messiah's coming. Their attribution of such a meaning to the conjunction possibly was because of the astrological knowledge they learned during the Babylonian exile. In our study, the connection between the Jewish astrology tradition and Babylonian mythology has been shown. We think that the “Star of Ahmad” is used as a metaphor for the conjunction of Saturn- Jupiter. Because of that, the statement of “the star of Ahmad” in this article is used in place of the Saturn-Jupiter conjunction. Although we have often across the heavy meteor shower as the sign of the prophet’s birth in the poems, the shower did not occur before the prophet’s birth but it happened before the very first revelation. We have concluded that the conjunction event and heavy meteor shower occurred at different times. This provided us with the information we needed to analyze the poems that allude to two celestial events while telling us about the birth of the Prophet. By this information, we brought examples from different periods of Turkish poetry and examined how the knowledge of "Ahmed's Star" in these works transformed over time.

Keywords:

The Star of Ahmad, The Great Conjunction, SaturnJupiter Conjunction, Babylonian Mythology, Meteor Shower, Mawlid, Mazmun,

PDF

___

AKDOĞAN, Yaşar ve Nalan Kutsal 2019 Haz. , Ahmedî, İskendernâme, İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yay.
ALAN, Hayrünnisa 2019 , “Sâhipkırân”, TDV İslâm Ansiklopedisi, EK-2, 448- 449.
ALICI, Mehmet 2016 , “Zendig-Dehr İlişkisi: Kureyşli Zındıkların Zaman ve Ahiret Algısı”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4, 801- 823.
APAYDIN, Mehmet 2018 , Siyer Kronolojisi, İstanbul: Kuramer Yay.
ASYA, Arif Nihat 2019 , Duâlar ve Âminler, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
AYÇİÇEĞİ, Bünyamin 2020 , Necîb Efendi’nin Kasîde-i Bürde Şerhi Muhtasar Tevessül – İnceleme-Tevessül’le Karşılaştırma-Metin, İstanbul: Dün Bugün Yarın Yay.
AZİMLİ, Mehmet 2019 , Siyeri Farklı Okumak, Ankara: Ankara Okulu Yay.
BAYSAL, Ahmet Selim 2018 , “Mezopotamya Astrolojisinin Doğuşu, Gelişimi ve Kaynakları”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 65, 461-475.
BURCKHARDT, Titus 2001 , Mystical Astrology According to Ibn ‘Arabi, çev. Bulent Rauf, Louisville: Fons Vitae.
BURKİTT, F. Crawford 1922 , “The Religion of the Manichees”, The Univerity of Chicago Press Journals, 2, 263-276.
CHANN, Naindeep Singh 2009 , “Lord of the Auspicious Conjunctions: Origins Of Ṣāḥib-Qirān”, Iran & the Caucasus, 13, 93-110.
ÇELEBİOĞLU, Âmil 2018 Haz. , Yazıcıoğlu Mehmed, Muhammediye, İstanbul: Dergah Yay.
DAFTARY, Farhad 2017 , İsmaililer: Tarihleri ve Öğretileri, çev. Ahmet Fethi, İstanbul: Alfa Yay.
DEMİRCİ, Kürşad 2019 , Eski Mezopotamya Dinlerine Giriş – Tanrılar, Ritüel, Tapınak, İstanbul: Ayışığı Kitapları.
EGÜZ, Esra 2013 , Erzurumlu Mustafa Darîr’in Sîretü’n-nebî’sindeki Türkçe Manzumeler İnceleme-Metin , İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
ERUL, Bünyamin 2003 , “Hz. Peygamber’in Risalet Öncesi Hayatına Farklı Bir Yaklaşım”, Diyanet İlmi Dergi – Peygamberimiz Hz. Muhammed Özel Sayı-, 33-66.
FAZLUR REHMAN SHAİKH 2016 , “Revisiting Maḥmūd Pāshā Falakī's Work on the Calendrical Practice of the Arabs and the Dates of the Prophetic Events”, Islamic Studies, 55, 261-274.
FEHD, Tevfîk 2000 , “İlm-i Ahkâm-ı Nücûm”, TDV İslâm Ansiklopedisi, 22, 124-126.
FEHD, Tevfîk 2000 , “İlm-i Felek”, TDV İslâm Ansiklopedisi, 22, 126-129.
HAMİDULLAH, Muhammad 1959 , Le Prophéte de l’Islam, I. cilt , Paris: Librairie Philosophique J. Vrin.
HAMİDULLAH, Muhammad 2003 , İslâm Peygamberi –Hayatı ve Faaliyeti-, çev. Salih Tuğ, II. cilt , Ankara: Yeni Şafak Kültür Armağanı.
IBN KHALDÛN 1980 , The Muqaddimah –An Introduction to History, çev. Franz Rosenthal, II. cilt , New Jersey: Princeton University Press.
İBN HALDÛN 2004 , Mukaddime, çev. Halil Kendir, I. cilt , Ankara: Yeni Şafak Kültür Armağanı.
İBN SA’D 2001 , Kitābü’t-tabakātü’l-kebīr, Tahkīk: ‘Alī Muḥammed ‘Ömer, I. cilt , Ḳahire: Mektebetü’l-Hancī.
İBN SA’D 2015 , Kitâbü’t-tabakâti’l-kebîr Resûlullah’ın S.A.V. Kutlu Sîreti , çev. Musa Kazım Yılmaz, I. cilt , İstanbul: Siyer Yay.
İNCİL-TEVRAT-ZEBUR KUTSAL KİTAP https://incil.info/kitap/ 10.08.2020
KÂDÎ ABDÜLCEBBÂR 2017 , Tesbîtu Delâili’n-Nübüvve Mûcizelerle Hz. Peygamber’in Hayatı , ed. Hüseyin Hansu, çev. M. Şerif Eroğlu – Ömer Aydın, İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yay.
KAYA, Mahmut 2018 , İslâmî Edebiyatta Şaheserler, İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yay.
KİRAZ, Ahmet 2011 , Sinanoğlu Ümîdü’l-Müznibîn Giriş-Çeviri Yazılı Metin- İnceleme-İndeks , Tokat: Gaziosmanpaşa Üni. SBE, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
KÖKSAL, M. Fatih 2011 , Mevlid-nâme, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
LANE, Edward William 1968 , An Arabic-English Lexicon, III. cilt , Beirut: Librairie du Liban.
MAHMUD PAŞA EL-FELEKÎ 1305/1887 , Kitabü Netâ’ici’l-efham fî Takvîmi’l- ‘Arab Kable’l-İslam ve fî Tahkîk Mevlidi’n-Nebî ve ‘Umrihi Aleyhi’s- selam, çev: A. Zeki Efendi, Mısır.
MUʻALLAKÂT-I SEBʻA – Yedi Askı 2018 , çev. Şerafettin Yaltkaya, İstanbul: Büyüyenay Yay.
MÜTERCİM ÂSIM EFENDİ 2014 , Kâmûsu’l-Muhît Tercümesi, I. cilt , İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yay.
ÖNKAL, Ahmet 2005 , “İslâm Tarihçiliğinde Tarafsızlık Problemi”, Marife, 1, 257-269.
ÖZ, Şaban 2017 , Farklı Siyeri Okumak –Bir Siyer Eleştirisinin Eleştirisi-, Ankara: Araştırma Yay.
ÖZFIRAT, Bayram 2019 Haz. , Muhammed Efendi, Sîretü’n-Nebî İnceleme- Tenkitli Metin , I. cilt , İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yay.
ÖZGÜL, Kayahan 2007 , “Gelenek Bozulurken Mazmuna Bakış”, Eski Türk Edebiyatına Modern Yaklaşımlar 1 Bildiriler, haz. Hatice Aynur vd., İstanbul: Turkuaz Yayınları, 20-60.
ÖZKAN, Mustafa, “İrhâsâtla İlgili Rivâyetlerin Metin ve Anlam Açısından Değerlendirilmesi”, Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2016/2, Yıl 7, Cilt VII, Sayı 14, s. 23-41.
ÖZTÜRK, Erdem Can 2015 Haz. , Lami’î Çelebi’nin Şevâhidü’n-Nübüvve Tercümesi İnceleme-Tenkitli Metin-Dizin , Ankara: Gece Kitaplığı.
RİGGS, Don 2003 , “Utopia’s Timing: Saturn, Jupiter and Michelangelo’s ‘David’”, Journal of the Fantastic in the Arts, 14, 342-349.
ROSENBERG, Roy A. 1972 , “The ‘Star of the Messiah’ Reconsidered”, Biblica, 53, 105-109.
SARAÇ, M. A. Yekta 2010 , Klâsik Edebiyat Bilgisi Belâgat, İstanbul: Gökkubbe Yay.
SHERRARD, Beamont Burnaby 1901 , Elements of the Jewish and Muhammadan Calendars, London: George Bell & Sons.
SÎRET-İ İBN-İ HİŞAM TERCEMESİ 2006 , çev. Hasan Ege, I. cilt , İstanbul: Kahraman Yay.
STELLARİUM ASTRONOMY SOFTWARE https://stellarium.org/ 10.08.2020
ŞEN, Ahmet Tunç 2015 , “Rasattan Takvime: XV/XVI. Yüzyıl Osmanlı Dünyasında Astrolojinin Yeri Üzerine Bazı Gözlemler”, Osmanlı’da İlim ve Fikir Dünyası İstanbul’un Fethinden Süleymaniye Medreselerinin Kuruluşuna Kadar, ed. Ömer Mahir Alper ve Mustakim Arıcı, İstanbul: Klasik Yay.
ŞENTÜRK, Ahmet Atillâ ve Ahmet Kartal 2009 , Eski Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: Dergah Yay.
TAŞKÖPRÎZÂDE 1313 , Mevzuatü’l-Ulûm, çev. Taşköprîzâde’nin oğlu Kemâleddîn Mehmed Efendi, I. cilt , İstanbul: İkdâm Matbaası.
TEKİN, Gönül A. 2004 , “Yakın Doğu Mitolojisinde Kartal ve Güneş”, Journal of Turkish Studies, 28/II, Cambridge, Mass: Harvard Üniversitesi Yakındoğu Dilleri ve Medeniyetleri Bölümü.
TİMURTAŞ, Faruk K. 1990 Haz. , Süleyman Çelebi, Mevlid – Vesîletü’n-Necât, İstanbul: MEB Yay.
TOKYÜREK, Hacer 2019 , Eski Uygur Türkçesinde Budizm ve Manihaizm Terimleri, Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
UÇMAN, Abdullah, Hanife Koncu ve Müjgan Çakır 2013 Haz. , Sinanoğlu, Ümîzü’l-müznibîn Sinanoğlu Mevlidi , İstanbul: Kitabevi Yay.
UYAR, Gülgün 1993 , Hz. Muhammed’in Risâlet Öncesi Hayatına Dair Bazı Rivâyet Farklarının Tesbiti, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
ÜNVER, İsmail 1977 , “Ahmedî’nin İskender-nâme’sindeki Mevlid Bölümü”, TDAY Belleten, 355-411.
YANIK, Nevzat 2010 , Arap Şiirinde Tasvir Cahiliye-Abbasiler , Erzurum: Fenomen Yay.