16. Asır Divan Şairi Kâdirî ve Gazelleri

Bazı divan şairleri şiirlerini derleyip divan halinegetirememişlerdir. Bu şairlerin isimleri, memleketleri,meslekleri vb. bilgiler tezkireler ve mecmualar sayesinde bilinir,şiirleri de bu kaynaklar vasıtası ile günümüze ulaşır. On altıncıasır divan şairlerinden, tezkire yazarlarının kendisindenövgüyle bahsettikleri Ķādirì'nin de şiirlerini derlediği bir divanıbulunmamaktadır. Bu çalışmada Ankara Milli KütüphaneYazmalar Koleksiyonu 06 Mil Yz A 8855/4 numarada kayıtlıbir mecmuanın 127, 128 ve 129. varaklarında yer alan"Ġazeliyyāt-ı Ķādirì" başlıklı gazeller ve Ķādirì'nin muhtelifmecmualarda tespit edilen gazelleri bir araya getirildi. Bugazellerin tenkitli metinleri verildi ve günümüz Türkçesi ileçevirileri yapıldı. Tezkirelerde ve başlıklarında biyografikbilgiler bulunan nazire mecmualarında Ķādirì'nin hayatı veedebi şahsiyeti hakkında verilen bilgiler derlendi.27 gazeli tespit edilen Ķādirì'nin mecmualarda yer alangazellerinden 8'i zemin şiirdir. Zemin şiirlerine toplamda 103nazire yazılmıştır. Çalışmada gazellerin günümüz Türkçesi'neçevirilerinden önce zemin şiir ya da nazire olduğu bilgisiverildi. Ķādirì'nin nazirelerinin altına hangi şairi tanzir ettiğive taznir ettiği gazelin matla beyti; zemin şiirlerinin altına iseo şiire yazılan nazire adedi ve nazirelerin şairlerinin adı yazıldı.Böylece Ķādirì'nin gazelleri okunurken hangi şairlereöykündüğü ya da kimleri etkilediği de görülecektir. Gazellerindipnotlardaki başlıklarına gazel yazmada yer alıyorsa gazelinyazmada bulunduğu yer, mecmualardan tespit edildiyse gazelinmecmuadaki numarası yazıldı. Mecmualarda Ķādirì'ningazellerinden önce verilen adı, mesleği, yaşadığı dönem gibibilgiler dipnotta çeviriyazı ile yazıldı.

16th Century Divan Poet Kâdirî and Ghazals

Some divan poets could not compile their poems and convert them into divan. These poets' names, countries, professions, etc. are known thanks to tazhkira and mecmuas, and their poems reach today through these sources. The sixteenth-century divan poet, Ķādirì, whom tazhkira writers talked about him with praise, does not have a divan that compiles his poems. In this study, the ghazals titled "Ġazeliyyāt-ı Ķādirì" on pages 127, 128 and 129 of a mecmua registered in Ankara National Library Manuscripts Collection 06 Mil Yz A 8855/4 and -ghazals of Ķādirì in other mecmuas were brought together. Critical texts of these ghazals were given and prose translations were made. Information about the life and literary personality of Ķādirì was compiled in the Nazirah magazines, which contain biographical information in the titles. Ķādirì, whose 27 ghazals were identified, only 8 of them are substratum poems. 103 nazirah were written to his substratum poems. In this study, it was informed if the poems are ghazals or substratum poems before their translation into contemporary Turkish. Under the Ķādirì's nazirah, it was written which poet he emulates, the last couplet of the ghazal he emulates to, and under his substratum poems, the number of the nazirah written for his poems and names of the poets of nazirah were written. Thus, while reading the ghazals of Ķādirì, it will be seen that which poets he emulates or which poets emulate him. In the headings of the footnotes of ghazals, the place was written if the ghazal was found in the writing, or if it was identified from the mecmuas, the number of the ghazal in the mecmua was written. Information given such as his name, occupation and the period he lived before the ghazals of Ķādirì in the mecmuas were written in the footnote in transcriptions.

PDF

___

AYVERDİ, İlhan (2006), Asırlar Boyu Tarihi Seyri İçinde Misalli Büyük Türkçe Sözlük A-G, (1.C), İstanbul: Kubbealtı Neşriyat.
AYVERDİ, İlhan (2006), Asırlar Boyu Tarihi Seyri İçinde Misalli Büyük Türkçe Sözlük H-N, (2. C), İstanbul: Kubbealtı Neşriyat
AYVERDİ, İlhan (2006), Asırlar Boyu Tarihi Seyri İçinde Misalli Büyük Türkçe Sözlük O-Z, (3. C), İstanbul: Kubbealtı Neşriyat.
CANIM, Rıdvan (2018), Tezkiretü'ş-Şu'arâ ve Tabsıratü'n-Nuzamâ (e kitap), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, Kültür Eserleri Dizisi-604. (Erişim Tarihi: 06.02.2020)
GIYNAŞ, Kamil Ali (1017), Pervâne Bey Mecmuası (e kitap), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, Kültür Eserleri Dizisi-447. (Erişim Tarihi: 28.01.2020)
GÜMÜŞ, Ahmet Kemal (2019), Câmi'u'n-Nezâ'ir (İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler T 2955) İnceleme, Metin, Çeviri, İstanbul: (Basılmamış Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
İPEKTEN, Haluk (1994), Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz, İstanbul: Dergâh Yayınları: 152, İnceleme Dizisi: 21.
İPEKTEN, Haluk, Günay Kut, Mustafa İsen, Hüseyin Ayan, Turgut Karabey, (2017), Heşt Bihişt (e kitap), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, Kültür Eserleri Dizisi-527. (Erişim Tarihi: 11.02.2020)
İSEN, Mustafa (2017), Künhü'l-Ahbâr'ın Tezkire Kısmı (e kitap), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, Kültür Eserleri Dizisi-545. (Erişim Tarihi: 08.02.2020)
KÖKSAL, M. Fatih (2017), Edirneli Nazmî Mecma'ü'n-Nezâ'ir (e kitap), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, Kültür Eserleri Dizisi-517. (Erişim Tarihi: 17.02.2020)
MORKOÇ, Yasemin Ertek (2003), Eğridirli Hacı Kemal'in Câmiü'n-Nezâir'i (Metin ve Mecmua Geleneği Üzerine Bir İnceleme), İzmir: (Basılmamış Doktora Tezi), Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
SAMANCI, Metin (2013), Mecmû'a-i Nezâ'ir (vr. 150b -250a ) (Süleymaniye Kütüphanesi H. Hüsnü Paşa 1031) İnceleme-Tenkitli Metin, İstanbul: (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
SUNGURHAN, Aysun (2017a), Beyânî Tezkiresi (Tezkiretü'ş-şu'arâ) (e kitap), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, Kültür Eserleri Dizisi-467. (Erişim Tarihi: 02.02.2020)
SUNGURHAN, Aysun (2017b), Tezkiretü'ş-şu'arâ (e kitap), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, Kültür Eserleri Dizisi-546. (Erişim Tarihi: 03.02.2020)
TULUM, Mertol (2011), XVII. Yüzyıl Türkçesi ve Söz Varlığı, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları.
AKALIN, Şükrü Hâluk vd., Türkçe Sözlük, (2011), 11. Baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Ankara Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu, 06 Mil Yz A 8855/4.