Bu makalede Fârâbî’nin, insanî var oluşta mündemiç bulunan gayenin gerçekleştirilmesi ile doğrudan ilişkili olarak tartıştığı toplum ya da devlet düzlemi, insanın doğal ve iradî yönüne vurgu yapan ikili doğa kavramından hareketle temellendirilmeye çalışılmıştır. Bu kabul doğrultusunda, insanın var olmasıyla birlikte kendisine eklenen ve değişmesi mümkün olmayan doğal nitelikleri toplum ya da devletin başlangıcı meselesi etrafında izah edilirken, irade ve ihtiyarı aracılığıyla elde edeceği kazanımlarını içeren mükteseb doğası, toplum ya da devletin düzenlenişi noktasında incelenmiştir. Bu bağlamda varlık gerekçesi itibariyle doğal bir oluşum olarak kabul edebileceğimiz toplum ya da devlet, insan irade ve ihtiyarının tasarruflarına konu olması itibariyle beşerî bir inşa olarak tanımlanacaktır

In this article, the social and political level, which al-Fârâbî discusses in direct relation to the realization of the intrinsic purpose in human existence, is tried to be grounded on the twofold human nature; that is the natural and voluntary nature of man. In accordance with that idea, the natural features that are attributed to man’s existence from the very beginning and that cannot be changed, are evaluated with the origin of state or society. Man’s acquired nature including the acquisitions gained by the help of his will is evaluated on the grounds of the order of state and society. In this context, the state or society that can be regarded as a natural formation in response to their purpose of existence, is going to be defined as a humane construction in respect of being the subject of man’s will.