1911

MANASTIRLI HASAN BİN ALİ’NİN EHÂDÎS-İ ERBA'ÎN ADLI MANZUM KIRK HADİS TERCÜMESİ

Hz. Peygamber'e ait olduğu rivayet edilen "Ümmetimin dinî işlerine dair kırk hadis derleyen kimseyi Allahü Te'âlâ fakihler ve âlimler topluluğu arasında diriltir" hadisi münasebetiyle İslam tarihi boyunca çeşitli konulardaki hadislerden kırk tanesi bir araya getirilerek risaleler şeklinde yazılmış, çoğaltılmış ve ezberlenmiş- tir. Özellikle Klasik Türk Edebiyatında kimi şairler çeşitli konularla ilgili bir araya getirdikleri hadislerin tercümelerini manzum şekilde kaleme almışlar ve bu yolla manzum kırk hadis yazma geleneği oluşmuştur. Bu çalışmada 18. yüzyıl şairlerinden Manastırlı Hasan bin Ali'nin Ehâdîs-i Erba'în adlı eserinin manzum kırk hadis geleneği içerisindeki yeri tespit edilmeye çalışacak ve daha sonra eserin transkripsiyonlu metnine yer verilecektir.

The Poetic Translation of Manastirli Hasan Bin Ali’s Forty Hadiths Compilation Entitled Ehadis-i Erbain

Throughout Islamic history, various forty hadiths compilations have been written in the form of booklets and then memorized and replicated in connection of Prophet Mohammed’s sound hadith “Allah Almighty will resurrect those in my ummah memorizing forty hadiths related to religious matters among Islamic jurisprudents and scholars”. Especially in Classical Turkish Literature tradition, some poets tended to write in poetic forms the translation of various compiled hadiths, which led the way to the written tradition of Poetic Forty Hadiths. In this work, we will try to determine the place of the translation of forty hadiths compilation entitled Ehadis-i Erbain authored by eighteen century poet Manastırlı Hasan bin Ali in the tradition of Poetic Forty Hadiths and we will give the transcript text of the forty hadiths.

PDF

___

Aclunî, Keşfü'l-Hafâ ve Müzîlü'l-İlbâs Amme'ştehera Mine'l-Ehâdîsi Alâ Elsineti'n-Nâs, Lübnan/Beyrut, 1988.
Aksoy, Hasan, Mustafa Ali’nin Manzûm Kırk Hadîs Tercümeleri, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, İstanbul, 1991.
Aksoy, Hasan, “Fevrî’nin Manzum Kırk Hadis Tercümesi”, Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, S. 13-15 ss. 121-130, 1997.
Aksu, Cemal, “Hanîf’in Manzûm Kırk Hadîs Tercümesi Şerhi”, İlmî Araştırmalar, Sayı, 17, ss. 17-34, 2004.
Ata, Aysu, Nehcü’l-Ferâdis, Cennetlerin Açık Yolu III (Dizin-Sözlük), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 1998.
Avcı, İsmail, Hazînî’nin Manzum Şerh-i Hadîs-i Erbaîn Tercümesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir, 2007.
Bursalı Mehmed Tahir, Osmanlı Müellifleri, C2, Haz: Mustafa Tatçı, Cemal Kurnaz, Ankara, 2000.
Bülbül, Tuncay, “Bir Kültür Merkezi Olarak Manastır ve Manastır Doğumlu Divan Şairleri”, Turkish Studies, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic V. 3/4, pp. 454-471, 2008.
Cihan, Sadık, “Nüzhet Ömer Efendi ve Hadîs-i Erbain Tercemesi”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 5 ss. 35-66, 1991.
Cihan, Sadık, “Şeyhî ve Hadis-i Erbain Tercümesi”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 9 ss. 5-27, 1997.
Çakır, Mustafa Sefa, Taşköprizade Kemaleddin Mehmed Bin Ahmed’in Şerh-i Ehadis-i Erbain Tercümesi (Metin-İnceleme), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, OMÜ SBE, Samsun, 2013.
Devellioğlu, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi, Ankara, 2001.
Durak, Hasan Hüseyin, Usfûrî’nin Kırk Hadîs Şerhinin Tahkîk, Tahrîc, Terceme ve Tenkidi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi SBE, Bursa, 2002.
Gıynaş, Kâmil Ali, “Hilâlî’nin Manzum Kırk Hadis Tercümesi”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/1 Winter pp.1133-1157, 2012.
Hasan bin Ali Ehâdîs-i Erba’în, Ankara Adnan Ötüken İl Halk Kütüphanesi, arşiv no: 06 Hk 3963/3, vr. 11a-18b.
Kandemir, M. Yaşar, “Kırk Hadis”, TDV İslâm Ansiklopedisi, cilt, 25, TDV Yayınları, Ankara,
2002. Karahan, Abdülkadir, “Hadîs-i Erba’în Nev’inin Doğuşu ve Âmilleri”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt, 1, Sayı, 1, ss. 76-82., 1952a.
Karahan, Abdülkadir, “Tercüme Edebiyatından Nümûneler Üzerine Çalışmalar I: Câmî’nin Erba’în’i ve Türkçe Tercümeleri”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi TDE Dergisi, cilt, 4, Sayı, 4, ss. 345-371, 1952b.
Karahan, Abdülkadir, “Tercüme Edebiyatından Nümûneler Üzerine Çalışmalar II: Türk Edebiyatında Arapçadan Nakledilmiş Kırk Hadîs Tercüme ve Şerhleri”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi TDE Dergisi, cilt, 5, ss. 59-84, 1953.Karahan, Abdülkadir, “Abdurrahman Câmî’nin Seyyid Osmanzâde Tarafından Tercüme Edilmiş Bilinmeyen Bir Kırk Hadîs Tercümesi”, Atatürk Üniv. İslâmî İlimler Fakültesi Dergisi Prof. M. Tayyib Okiç Armağanı,s. 71-86, 1978.
Karahan, Abdülkadir, İslâm-Türk Edebiyatında Kırk Hadîs, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara, 1991.
Kılıç, Müzahir, Hâkânî Mehmed Bey, Hayatı, Kişiliği ve Hadis-i Erba’în’in Tenkitli Metni, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi SBE, Erzurum, 2001a. Kılıç, Müzahir, “Edebiyat Tarihi Bakımından Kırk Hadisler”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 18, ss. 93-101, 2001b.
Koçyiğit, Talat, Hadis Tarihi, TDV Yayınları, Ankara, 1998.
Korkmaz, Seyfullah, “Nâbî’nin Manzûm Kırk Hadîs Tercümeleri”, Türk Kültürü, Sayı, 459, ss. 404-420, 2001.
Köksal, M. Fatih, “Yenipazarlı Vâlî’nin Manzum İlk Kırk Hadis Tercümesi”, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Özel Sayı ss. 237-251, 2007.
Küçük, Sebahattin, “Münîf’in Kırk Hadîs Tercümesi”, Ankara Üniversitesi DTCF Türkoloji Dergisi, cilt, 12, Sayı, 1, ss. 89-107, 1997.
Kürkçüoğlu, Kemâl Edip, Fuzûlî Kırk Hadîs Tercümesi, MEB Yayınları, İstanbul, 1951.
Necib Âsım, “Hadîs-i Erba’în Tercümeleri”, Millî Tetebbular Mecmûası, S. 4, ss. 143-165, 1331.
Nevevî, Kırk Hadîs Tercüme ve Şerhi, trc. İbrahim Hatiboğlu, İnsan Yayınları, İstanbul, 1990.
Prifti, Kristaq, “Manastır” md. DİA İslam Ansiklopedisi, C.27, İstanbul: TDV Yayınları, ss. 562-563, 2003.
Sevgi, Ahmet, “Mevlânâ Cemâl Efendi’nin Manzum Kırk Hadis Tercemesi”, İslami Edebiyat, S. 3 ss. 25-27, 1988.
Sevgi, Ahmet, “Câmî’nin Kırk Hadîsi’nin Türkçe ve Arapça Manzûm Bir Tercümesi Üzerine”, MÜFEF Türklük Araştırmaları Dergisi Âmil Çelebioğlu Armağanı, S. 7 ss. 517-536, 1993a.
Sevgi, Ahmet, Latîfî-Sübhatü’l-Uşşâk, Selçuk Üniversitesi Basımevi, Konya, 1993b.
Sevgi, Ahmet, Merdümî-Tuhfetü’l-İslâm (Manzûm Kırk Âyet ve Kırk Hadis Tercümesi), Selçuk Üniversitesi Basımevi, Konya, 1993c.
Sevgi, Ahmet, Molla Câmî’nin Erba’în’i ve Manzûm Türkçe Tercümeleri, Alp Ofset, Konya, 2000.
Sevgi, Ahmet, “Azmî’nin Hadîs-i Erba’în Tercümesi”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araş- tırmaları Dergisi, S. 9 ss. 107-132, 2001.
Sıddıkî, Muhammad Zubayr, Hadis Edebiyatı Tarihi, İngilizceden trc.: Yusuf Ziya Kavakçı, İrfan Yayınevi, İstanbul, 1966.
Tuman, Nail, Tuhfe-i Nâilî, Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri, Ankara, 2001.
Uğur, Mücteba, “Erba’ûn” md., Ansiklopedik Hadis Terimleri Sözlüğü, ss. 78-79, TDV Yayınları, Ankara, 1992.
URL-1: NND Sözlük, http://www.nedirnedemek.com/belha-nedir-belha-ne-demek , E.T.: 25.09.2014.
URL-2: Camiüssagir, http://hadisler.vesiletunnecat.com/c/camiussagir/indexana.htm , E.T.: 26.09.2014.
Yıldırım, Selahattin, Osmanlı’da Kırk Hadis Çalışmaları-1, İstanbul, 2000.
Yıldız, Âlim, “Okçuzâde Mehmet Şâhî ve Manzum Kırk Hadis Tercümesi: Ahsenü’lHadîs”, DEÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 17 ss. 115-148, 2003.
Yıldız, Âlim, “Sirâcî’nin Manzum Kırk Hadis Tercümesi”, C.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. XV, S. 1 ss. 127-150, 2011.
Yılmaz, Ali, “Edebiyatımızda Kırk Hadisler”, İlim ve Sanat, Sayı, 15, ss. 85-88, 1987.