DİNDARLARA YÖNELİK ALGI ÖLÇEĞİ’NİN GELİŞTİRİLMESİ: GÜVENİRLİK ve GEÇERLİK ÇALIŞMASI

Bu çalışmada Dindarlara Yönelik Algı Ölçeği’nin (DYAÖ) geçerlik ve güvenirlik analizine ilişkin bulgulara yer verilmektedir. Bu ölçek, insanların giyim kuşam ve söylemleriyle dindar izlenimi veren kimselere yahut toplumun dindar kesimine bakış açılarını belirlemek üzere geliştirilmiştir. Bir başka ifadeyle toplumun fertlerinin dindarların davranışlarını ne derece ahlaki bulduklarını tespit etmeye yönelik bir ölçek geliştirilmek istenmiştir. Çalışmada ön testlerin dışında iki uygulama gerçekleştirilmiştir. 18 yaş üstü 389 yetişkinle yapılan ilk çalışmanın verileri üzerinde yapılan faktör analizi sonucunda 13 maddeli tek faktörlü bir ölçek yapısı elde edilmiştir. Yine 18 yaş üstü 206 yetişkin üzerinde gerçekleştirilen ikinci çalışmanın verileri ile ilk analiz sonucunda elde edilen 13 maddeli tek faktörlü yapı doğrulayıcı faktör analizine tabi tutulmuştur. Ölçeğin geçerliğini belirlemek üzere yapılan doğrulayıcı faktör analizi sonucunda X2 /df = 1.90, RMSEA= 0.075, NFI = 0.95, NNFI = 0.97, CFI = 0.98, RMR = 0.052, SRMR = 0.048, GFI = 0.90 ve AGFI = 0.85 şeklindeki uyum skorları elde edilmiştir.13 madde ve tek faktörlü yapıdaki ölçeğin güvenirlik katsayısı (Cronbach’s Alpha) .92 olarak tespit edilmiştir. İki yarı güvenirliği (Spearman-Brown) testinde güvenirlik katsayıları birinci yarı için .86, ikinci yarı için .85 olarak belirlenmiş, iki yarı arasındaki korelasyon katsayısı (r) ise .82 bulunmuştur. Elde edilen değerler DYAÖ’nün güvenilir ve geçerli bir ölçek olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler:

Dindar, Dindarlara Yönelik Algı, Ölçek, Geçerlik

Scale for The Perception About Religious People: Reliability and Validity Study

In this study the reliability and validity analysis of “Scale for the Perception About Religious People” (SPARP) are presented. This scale has been developed in order to determine the perspectives of people to the religious segment of the society, in other words, to the people who give the impression of religiousness with their clothes and discourses. Namely, it's aimed to determine perception about how religious peoples act morally. Two main applications were carried out in the study except the two pretests. The data of the first study on 387 people over the age of 18 were subjected to factor analysis and as a result a 13-item one-dimensional scale structure was obtained. Based on the confirmatory factor analysis, the following fit scores were obtained: X2 / df = 1.90, RMSEA = 0.075, NFI = 0.95, NNFI = 0.97, CFI = 0.98, RMR = 0.052, SRMR = 0.048, GFI = 0.90 and AGFI = 0.85.The reliability coefficient (Cronbach’s Alpha) of 13 items and the single-factor construct was.92. Also, the results of the split half reliability (Spearman Brown) test were as follows: reliability coefficient of the first half was .86, the reliability coefficient of the second half is .85 and the correlation coefficient (r) between the two halves is .82. The values revealed show that the scale is a highly reliable and valid scale.

Keywords:

Religious People Perception about Religious People, Scale, Validity, Reliability,

PDF

___

Arslan, Hasan. “Dindarlık Boyutları, Algılar ve Uygulamaları”. Hikmet Yurdu, 4/7, (2011): 39-61.
Avcı, Ahmet. Eğitimde Şiddet Olgusu Lise Öğrencilerinde Şiddet, Saldırganlık ve Ahlaki Tutum İlişkisi Küçükçekmece İlçesi Örneği, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, 2010.
Büyüköztürk, Şener. “Faktör Analizi: Temel Kavramlar ve Ölçek Geliştirmede Kullanımı”. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 32, (2002): 470-483
Çayabatmaz, Emine. Kur’an-ı Kerim Bağlamında İslami Dindarlık Ölçeği Denemesi. Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, 2016)
Çokluk, Ömay – Şekercioğlu, Güçlü – Büyüköztürk, Şener. Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 2012.
Erkorkmaz, Ünal. “Doğrulayıcı Faktör Analizi Uyum İndeksleri”. Türkiye Klinikleri Journal of Medical Science.33/1, (2013): 210-223.
Güven, Hülya. Dindarlık Depresyon İlişkisi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 2008.
İmamoğlu, Abdülvahid - Yavuz, Adem. “Üniversite Gençliğinde Dini İnanç ve Umutsuzluk İlişkisi”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 13/23, (2011): 205-244.
Karslı, Necmi. “Dindarlık ve Öfke Kontrolü İlişkisi Üzerine”. EKEV Akademi Dergisi, 16/50, (2012): 57-70.
Kartopu, Saffet. “Lise Öğrenci ve Öğretmenlerinin Durumluk ve Sürekli Kaygı Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi (Kahramanmaraş Örneği)”. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17/2, (2012): 147-170
Kımter, Nurten. “Oruç ve Öfke Kontrolü Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma”. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi,7, (2015): 7-54
Kızılgeçit, Muhammed. “Modern Psikolojide ve Tasavvufta Yalnızlık”. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1, (2012): 131-150.
Kahraman, Abdullah. “Toplum ve Dindarlık”. IV. Din Şurası (Tebliğ ve Müzakereleri).282-290. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2009.
Kayıklık, Hasan. “Din Görevlilerinde Yaşamdan Memnuniyet ve Mesleki Doyum -Adana Örne-ği”. I. Din Hizmetleri Sempozyumu (3-4 Kasım 2007), Ed. Mehmet Bulut. 34-46. Anka-ra: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2008.
Koca, Suat. “Ahlaki Değerler ve Dindarlık”. Eskiyeni. 2, (2006): 64-71.
Köylü, Mustafa. “Kur’an’ın İnsanlığa Getirdiği Değerler ve Hedefler”. Ondokuz Mayıs Üniversi-tesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 24-25, (2007): 63-86.
Mehmedeoğlu, Ali Ulvi. “İlâhiyat Fakültesi Öğrencilerinin Değer Yönelimleri ve Dindarlık-Değer İlişkisi (M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Örneği)”. M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Dergisi.30/1, (2006): 133-167.
Okumuş, Ejder. “Gösterişçi Dindarlık”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi. 6/2, (2006): 17-35.
Özdoğan, Öznur. “Bireyin Değerleri İçselleştirmesine ve Yaşamasına Peygamber Kıssalarının Etkisi”. VIII. Kutlu Doğum Sempozyumu: (Tebliğler)., 157-166. Isparta: SDÜ. İlayat Fakültesi, 2006.
Öztürk, Eyüp Ensar. İyimserlik ve Dindarlık. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2013.
Peker, Hüseyin. “Kur’an’a Göre Dindarlığın Boyutları”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 12/2, (2012): 41-49.
Mutlu, Kayhan. “Bir Dindarlık Ölçeği: Sosyoloji’de Yöntem Üzerine Bir Tartışma”. İslamî Araştırmalar. 3/4, (1989): 194-199.
Şahin Adem. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Umutsuzluk Düzeyleri Üzerine Bir Araştır-ma”. Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 13, (2002): 143-157.
Turan Yahya. “Yalnızlıkla Başa Çıkma: Yalnızlık, Dini Başa Çıkma, Dindarlık, Hayat Memnuni-yeti ve Sosyal Medya Kullanımı”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi. 22/1, (2018): 395-434. Usta, Niyazi. “Unutulan Dindarlık Değerlerimiz”. Ekev Akademi Dergisi, 9/25, (2005): 1-6.
Uysal, Veysel.“İslamî Dindarlık Ölçeği Üzerine Bir Plot Çalışma”. İslamî Araştırmalar Dergisi. 8/3-4, (1995): 263-271.
Uysal, Veysel – Turan, Şeyma – Işık, Zehra. “Motivasyonel Dindarlık Ölçeği (MMRI) Üzerine BirDeğerlendirme”. Journal of Islamic Research. 5/1, (2014): 15-27.
Uysal, Veysel. “Dindarlığın Ahlâkî Temeli Üzerine Bazı Düşünceler”. Uludağ Üniversitesi İlahi-yat Fakültesi Dergisi. 14/1, (2005): 41-59.
Yapıcı, Asım. “Yeni bir Dindarlık Ölçeği ve Üniversiteli Gençlerin Dinin Etkisini Hissetme Düzeyi: Çukurova Üniversitesi Örneği”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergi-si. 6/1, (2005): 65-115.
Yapıcı, Asım. “Gençlerde Dindarlığın Farklı Görüntüleri ile Yalnızlık Arasındaki İlişkiler Çuku-rova Üniversitesi Örneği”. Değerler Eğitimi Dergisi. 9/22 (2011): 181-208.
Yapıcı Asım - Bilican F. Işıl. “Depression Severity And Hopelessness Among Turkish University Students According To Various Aspects of Religiosity”. Archive for the Psychology of Religion-Archiv fur Religionspsychologie. 36 (2014): 53-69.
Yapıcı Asım - Kutlu Mahmut Oğuz, Bilican Yurteri Fatma Işıl. “Öğretmen Adaylarının Değer Yönelimleri”. Esosder: Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 11/42 (2015):, 129-151.
Yapıcı, Asım - Yürük, Tuğrul. “Yüksek Din Öğretimi Öğrencilerinin Değer Tercih Sıralamaları: Çukurova Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Örneği”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakül-tesi Dergisi.15/1 (2015): 1-18.
Yapıcı, Asım - Zengin, Salih Zeki. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Değer Tercih Sıralamaları Üzerine Psikolojik Bir Araştırma: Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Örneği”. De-ğerler Eğitimi Dergisi. 1/4, (2005): 173-206.
Yapıcı, Asım - Kayıklık Hasan. “Ruh Sağlığı Bağlamında Dindarlığın Öz Saygı ve Kaygı ile İlişkisi: Çukurova Üniversitesi Örneği”. Değerler Eğitimi Dergisi. 3/9, (2005): 177-206.
Yıldız Murat – Sezen, Abdulvahit – Yenen, İlker. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinde Durumluk-Sürekli Kaygı Düzeyleri ile Akademik Güdülenmeler Arasındaki İlişkinin İncelenme-si”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 25, (2007): 213-239.
Yusuf Emre - Asım Yapıcı, “Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Vatandaşlarının Değer Yönelimle-ri”, Turkish Studies, 10/2, (2015): 329-350.