İbn Hazm’a Göre Nasslarda Lafza Bağlı Kalma Zorunluluğu ve Gerekçeleri

Dînî hükümler yaşanmak için vahyedilmiştir ve bu sebeple inananlar için bağlayıcıdır. Toplumsal değişim de inkâr edilemez bir realitedir. Kur’ân ve Sünnet nasslarının sınırlı, hadiselerin sınırsız olması ise, Kur’ân ve Sünnet nasslarında lafzî olarak her konunun hükmünün bulunmadığı anlamına gelir. Bu hakikat, Kur'ân ve Sünnet naslarıyla birlikte ittifakla kabul edilen icmâ ve kıyas gibi kaynaklara müracaat etmeyi de gerekli kılar. İslâm Hukukçularının hemen tamamı bu hususta ortak görüş bildirmesine rağmen, Zâhirî âlim İbn Hazm kıyasa şiddetle karşı çıkar ve müminlerin ihtiyaç duydukları ve duyacakları her hükmün nasslarda zikredildiğini iddia eder. Ona göre, nasslar her şeyin hükmünü açıklamıştır, çünkü din tamamlanmıştır. Kur’ân ve Sünnet nassları lafzen açık ve anlaşılır bir mahiyet arz ederler. Nassların beyan ettiği anlamın dolayısıyla hükmün belirlenememesi, lafzın kendisinden değil, muhatabın eksikliğinden kaynaklanır. Bu nedenle, nassların lafızlarına kesinlikle bağlı kalmak gerekir.

Anahtar Kelimeler:

Hüküm, Kıyas, Nass, İbn Hazm

PDF

___

el-Bâcî, Ebu’l-Velîd Süleyman b. Halef el-Endelûsî (v.474/1086), İhkâmu’l-Fusûl fî Ahkâmi’l-Usûl, Thk. Abdullah Muhammed el-Cebbârî, Müessesetu’r-Risâle, Beyrut 1410/1089.
el- Bağdâdî , Ebû Bekr, Ahmed b. Hatîb (v.463/1070), Târîhu Bağdâd, Dâru’l-Fikr (b.y.)(t.y.)
el-Cevheri, Ebû Nasr İsmâil b. Hammâd (v.400/1009), es-Sıhah Tâcu’l-Lüğa ve Sıhahi’l-Arabiyye, Thk. Ahmed Abdulgafur Attâr,Dâru’l- Kütübi’l-Arabiyye Mısır (t.y.).
ed-Dabbî, Ahmed b. Yahya (v.599/1202), Buğyetü’l- Mültebis fî Târîhi Ricâl-i Ehli’l-Endülüs,Dârü’l-Kütübi’l-Arabî (b.y.)1388/1968.
Ebû Dâvud, Süleyman b. Eş’as es-Sicistânî (v. 275/888), es-Sünen, Dâru’l-Cinân, Beyrut 1409/1988.
Ebû Zehra, Muhammed (v.1394/1974), Usûlü’l-Fıkh, Dâru Fikri’l-Arabî (y.y.)(t.y.).
Gül, Şirin, “İbn Hazm’ın Kıyası Reddi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, (Danışman Doç. Dr. Osman Taştan), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2001.
Hallâf, Abdulvehhâb, İlmu Usûli’l-Fıkh, Matbaatu Mısır 1366/1947.
el-Humeydî, Ebû Abdillah Muhammed b. Fetûh (v.488/1095), Cezvetü’l- Muktebis fî Zikri Vülâti’l- Endülüs, Mektebetü Neşri’s-Sekâfi’l-İslâmiyye, Kahire 1373/1953.
İbn Hallikân, Ebu’-l Abbas Şemsuddîn b.Ebî Bekr (v.681/1282), Vefeyâtu’l-A’yân ve Enbâu Ebnâi’z-Zaman, Dâru Sadr, Beyrut 1399/1978.
İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed b. Saîd el-Endelûsî (v.456/1063), el-İhkâm fî Usûli’l-Ahkâm, Thk. Mahmud Hâmid Osman, Dâru’l-Hadis, Kahire 1419/1998.
İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed b. Saîd el-Endelûsî (v.456/1063), Mulahhasu İbtâlu’l-Kıyas ve’r-Re’y ve’l-İstihsân ve’t-Taklît ve’t-Ta’lîl, Thk. Saîd el-Afğânî, Dımeşk 1379/1960.
İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed b. Saîd el-Endelûsî (v.456/1063), et-Takrîb li Haddi’l- Mantık, Neşr ve Thk. İhsan Abbas, Müessesetü’l-Arabiyye, Beyrut 1408/1987.
İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed b. Saîd el-Endelûsî (v.456/1063), en-Nübez fî Usûli’l-Fıkhi’z-Zâhirî,Thk.Muhammed Zâhid el-Kevserî, Matbaatu’l-Envâr, (b.y.) 1359/1940.
İbn Kayyim, Şemsuddîn Ebû Abdillah b. Ebî Bekr el- Cevziyye, (v.751/1350), İ‘lâmu’l-Muvakkîn an Rabbi’l- Âlemîn, Thk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamid, Mektebetu’l-Asriyye, Beyrut 1407/1986.
İbn Manzûr, Ebu’l-Fadl Cemâleddîn Muhammed b. Mükerrem (v.711/1311), Lisânu’l-Arab, Dâru Beyrut, Beyrut 1375/1956.
Mahmud, Ahmed Bukayr, el-Medresetü’z- Zâhiriyyeti bi’l-Meşrık ve’l-Mağrib,Dâru Kuteybe, Beyrut, 1411/1990.
Mâlik b. Enes (v.179/975), el- Muvatta‘, Çağrı Yay. İstanbul 1413/1992.
es-Serahsî, Ebû Bekr Muhammed b. Ahmed (v.483/1090), Usûl, Thk. Ebu’l-Vefâ el-Efgânî, Dâru’l- Marife, Beyrut (t.y.).
es- Sem’ânî, Ebî Sa’d Abdulkerim b. Muhammed (v.562/1166), el-Ensâb, Matbaatu Muhammed, Beyrut (t.y.).