Allah'ın Varlığının İspatı Meselesinde Fahreddin Razi'nin Alemden Getirdiği Deliller

Allah Teâlâ’ya iman, İslam inancının temeli, kelam ilminin de en önemli konusudur. Allah, İnsanlık tarihinin başlangıcından itibaren gönderdiği peygamberler ve kitaplarla bu hakikati insanlara bildirmiş, onları kendisine inanmaya davet etmiştir. Böylece bütün peygamberler gönderildikleri toplumlarda ilk olarak Allah’ın var ve bir olduğunu, kâinatın ve içindekilerinin yaratıcısının Allah olduğunu tebliğ etmişlerdir. İslam kelamının teşekkül ettiği ilk dönemden itibaren kelam âlimleri ispat-ı vacip meselesi üzerinde önemle durmuş, kendi dönemlerindeki ilmi seviyeye ve anlayışa uygun olarak yabancı din ve kültürden olanlara karşı farklı ispat yöntemleri kullanmışlardır. Bu makalemizde müteahhirin döneminin en önemli kelâm âlimlerinden biri sayılan Fahreddin Razî’nin Allah’ın varlığına dair ortaya koyduğu deliller incelenecektir. Razî, alemin yapı taşları olan cevher ve arazların ezeli olmadıklarının akli ve naklî delillerini vererek alemin hadis olduğunu ispat etmeye çalışmıştır. Hadis olan bu âlemin mutlaka bir muhdisinin var olması gerektiği gerçeğinden hareket ederek de Allah’ın varlığını kendisine has yöntemle ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler:

Fahreddin Razî, İspat-ı Vacib, Âlem, Hudûs

PDF

___

KaynakçaAyğan, Fadıl. “Eş’arî Kelamının Sistemleşmesine Katkıları Bakımından Ebu İshak el-İsferâyinî”, Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 3/6, (2012), 7-28.Bakillanî, Kadı Ebubekir Muhammed b. Tayyib. Kitabu’t-Temhid. Beyrut: el-Mektebetu’t-Şarkiyye, 1957. Bolay, Süleyman Hayri. “Âlem”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 2:357-360. İstanbul: TDV Yayınları, 1989.Coşkun, İbrahim. İslam Düşüncesinde İnkâr Problemi. Konya: Tekin Kitabevi, ts.Cürcanî, Seyyid Şerif. Kitabu’t-Tarifat. Beyrut: Daru’l-Kutubi’L-İlmiyye, 1995.Demir, Osman. “Teselsül”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 2012, 40: 536-340.Gazzalî, Ebu Hamid Muhammed b. Muhammed. Tehafutu’l-Felasife, Filozofların Tutarsızlığı, trc, Bekir Sadak, İstanbul: Ahsen Yayınları, 2002. Gölcük, Şerafettin. Toprak, Süleyman. Kelam, 8. Baskı. Konya: Tekin Kitabevi, 2014, İbn Rüşd, Ebu’l-Velid Muhammed b. Ahmed. Felsefe Din İlişkileri Faslu’l-Makal el-Keşf an Minhaci’l-Edille, Trc. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2004. İbni Sina, Ebu Ali Hüseyin. Kitabu’ş-Şifa Metafizik, çev. Ekrem Demirli, Ömer Türker. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2004.İcî, el-Kadi Adududdin Abdurrahman. Şerhu’l-Mevakıf. tah. Mahmut Ömer ed-Dimyatî, 2.. Baskı. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2012.İzmirli, İsmail Hakkı. Yeni İlmi Kelam, Hazırlayan Sabri Hizmetli, Ankara: Ümran Yayınları, 1981.Kılavuz, A. Saim. Ana Hatlarıyla İslam Akaidi ve Kelama Giriş. 24. Baskı. İstanbul: Ensar Yayınları, 2015. Razî, Fahreddin, Muhamed b. Ömer. el-Erbain Fi Usul’d-Din. Tkd. ve Tah. Ahmet Hicazi es-Saka, , Kahire: Mektebetu Kulliyatu’l-Ezherriyye, 1986. -------------Esraru’t-Tenzil ve Envaru’t-Te’vil. 1. Baskı, Beyrut: Daru’l-Marife, 2011. -------------el-İşaretu Fi İlmi’l-Kelam. Mısır: el-Mektebetu’l-Ezheriyyetu Li’t-Turasi, 2009.-------------Meâlimu Usuli’d-Din. Tah. Taha Abdurrauf Sa’d. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2004. -------------Mefatihu’l-Ğayb, Tefsiru’l-Kebir. Beyrut: Daru’l-Fikr, 1981.-------------el-Mesailu’l-Hamsun Fi Usuli’d-Din, Tah. Ahmed Hicazi es-Saka. 2. Baskı. Kahire: Daru’l-Cil, Mektebetu’s-Sekafi, 1990. -------------el-Metalibu’l-Aliye Mine’l-İlmil’l-İlahiyye. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1999.-------------Muhassalu Efkari’l Mütekaddimine ve’l-Müteahhirine Mine’l-Ulemai ve’l-Hükemai ve’l-Mütekellimin. Mısır: Mektebetu Külliyati’l-Ezheriyye, ts. -------------Nihayetu’l-Ukul, Fi Dirayeti’l-Usul, Tah. Said Abdullatif Fude. 1. Baskı, Beyrut: Daru’d-Dehain, 2015. Taftazanî, Saduddin. b. Ömer b. Abdullah, Şerhu’l-Mekasıd. Lübnan: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2012.--------------Şerhu’l-Akaid Kelam İlmi ve İslam Akaidi. Trc. Süleyman Uludağ, 4. Baskı. İstanbul: Dergâh Yayınları, 1999. Tahanevî, Muhammed Ali. Keşşafu İstilahatu’l-Funun ve’l-Ulum. Tah. Ali Dahruc. Lüban: Mektebetu Lübnan, 1996.Topaloğlu, Bekir. İslam Kelamcılarına ve Filozoflarına Göre Allah’ın Varlığı. Ankara: DİB. Yayınları, 1998. Yurdagür, Metin. “Devir”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 9: 231-232. İstanbul: TDV Yayınları, 1994. Yüksel, Emrullah. Sistematik Kelam. İstanbul: İz Yayıncılık, 2005.Zebidî, Seyyid Muhammed Murtaza el-Hüseyin. Tacu’l-Arus Min Cevheri’l-Kamus. Tah. Mustafa Hicazi. Mısır: Matbaatu Hukümeti’l-Kuveyt, 1987.Zerkan, M Salih. Fahreddin Razî ve Arauhu’l-Kelamiyye vel-Felsefiye. Beyrut: Daru’l-Fikr, ts.