ORTA ÇAĞ MACAR KRONİKLERİNDE HUN-MACAR AKRABALIĞI

Asya'dan Avrupa'ya intikal eden Macarların, tarih boyunca pek çok coğrafyada bulunduğu ve buralarda çeşitli kavimlerle etkileşim içerisinde oldukları bilinmektedir. Macarlar bir dönem Ural birliği içerisinde yaşamış, daha sonra Ugor birliğinden ayrılarak bağımsız bir hayat sürmeye başlamışlardır. Müstakil bir hayat sürmelerinin ardından Macarlar çeşitli kavimlerle etkileşim içerisinde bulunmuşlardır. Bu kavimler arasında Hunların da bulunup bulunmadığı bilimsel çalışmaların tartışma konusu olmuştur; zira Hunlar, Macar halkının bilincinde büyük ölçüde önemli bir yer tutmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Hun-Macar akrabalığı düşüncesinin bilimsel yönlerini ortaya koymaktan çok, bu düşüncenin Macar efsane ve kroniklerine nasıl yansıdığını göstermektir. Bu çerçevede Orta Çağ Macar kronikleri hakkında bilgi verilecek, kroniklerde işlenen Hun-Macar akrabalığına dair görüşler yansıtılmaya, ayrıca Macar ortak bilincinde yaşayan Hun-Macar efsaneleri de sözü edilen bu kronikler doğrultusunda aktarılmaya çalışılacaktır. Ancak gerek kültürel gerekse tarihsel açıdan Macarlar açısından büyük önem arz eden kroniklerin sayısının fazlalığı göz önüne alındığında, çalışmamızda bir kısıtlamaya gidilerek Macar kültür tarihinin temel kroniklerinden olan ve aynı zamanda bundan sonraki diğer kroniklere de temel oluşturan Anonymus'un ve Simon Kézai'nin kronikleri esas alınacaktır. Hun-Macar akrabalığı ve bununla ilgili efsaneler bu kroniktekilerle sınırlandırılacaktır.

THE HUN-HUNGARIAN (MAGYAR) RELATIONSHIP IN MEDIEVAL HUNGARIAN CHRONICLES

PDF

___

“A magyarok története (Gesta Ungarorum).” Çev. György Györffy. A magyarok elődeiről és a honfoglalásról. Ed. György Györffy. Budapest: Gondolat, 1986. 129-132.
Anonymus. A magyarok cselekedetei. Çev. László Veszprémy. Budapest: Osiris, 2004. Béla király jegyzője. “A magyarok cselekedeteiről.” Çev. Dezső Pais. A magyarok elődeiről és a honfoglalásról. Ed. György Györffy. Budapest: Gondolat, 1986. 133-181.
Bíborbanszületett Konstantin. “A birodalom kormányzása.” Çev. Gyula Moravcsik. A magyarok elődeiről és a honfoglalásról. Ed. György Györffy. Budapest: Gondolat, 1986. 133-181.
Çoban, Erdal. “Macarların “Turul” Efsanesinde Türk Kültürünün İzleri.” 6. Uluslararası Türk Kültürü Kongresi Bildirileri II (2009): 663-674.
Deér, József. “A középkori magyar források”, A magyarság őstörténete. Ed. Lajos Ligeti. Budapest: A Budapesti Magyar Kir. Magyar Pázmány Péter Tudományegyetem Bölcsészeti Karának Magyarság Tudományi Intézete és Franklin Társulat, 1943. 251-255.
Doğan, İsmail. “Macar Ulusal Kimliğinin Oluşumunda Türk Etkisi.” Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi. 47/2 (2007): 1-12.
Engel, Pál. Szent István birodalma-A középkori Magzarország története. Budapest: História- MTA Történettudományi Intézete, 2001.
Györffy, György. A magyarság keleti elemei. Budapest: Gondolat, 1990.
Halasi, Kun. “A magyarság kaukázusi története.” A magyarság őstörténete. Ed. Lajos Ligeti, Budapest: A Budapesti Magyar Kir. Magyar Pázmány Péter Tudományegyetem Bölcsészeti Karának Magyarság Tudományi Intézete és Franklin Társulat, 1943. 71-99.
Hóman, Bálint. A magyar hún-hagyomány és hún-monda. Máriabesnyő-Gödöllő: Attraktor, 2010.
Kézai, Simon. A magyarok cselekedetei. Çev. János Bollók. Budapest: Osiris, 2004.
---. “A magyarok története.” Çev. György Györffy. A magyarok elődeiről és a honfoglalásról. Ed. György Györffy. Budapest: Gondolat, 1986.182-194.
Klaniczay, Tibor. A magyar irodalom története 1600-ig- I. kötet. Budapest: Akadémiai Kiadó,1964.
Kristó, Gyula. Levedi törzszövetségétől Szent István államáig. Budapest: Magvető, 1980.
Lewis, Charlton Thomas. An Elementary Latin Dictionary. Oxford, 1991.
Németh, Gyula. “Húnok, bolgárok, magyarok.” Budapesti Szemle 195/563 (1924): 167-178.
Ögel, Bahaeddin. Türk Mitolojisi II. Cilt. 4. baskı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 2010.
Papp, István. “A magyarság és törökség ősi kapcsolatai”. Budapesti Szemle 226/656 (1932):115-125.
Szűcs, Jenő. A magyar nemzeti tudat kialakulása. Budapest: Balassi Kiadó-JATE Osiris, 1997.
Thúry, József. “A magyarok eredete, őshazája és vándorlásai-I. közlemény”. Századok XXX évf. (1896): 677-692.
Vásáry, István. Eski İç Asya’nın Tarihi. Çev. İsmail Doğan. Budapest: Ötüken, 2003