FRANSIZ SEYYAHLARIN GÖZÜYLE KAFKASYA

Avrupa'da Rönesans ile birlikte aydınlanma sürecinin ivme kazanması, bilinmeyen coğrafyaların keş?ne yönelik seyahatlerin ortaya çıkmasına zemin hazırlamıştır. Başlangıçta seyahatlerin bir kısmı, Avrupa kıtası üzerindeki ülkeler ile sınırlıdır. Yapılan seyahatlerle bu yakın ülke halklarının gelenek ve göreneklerini, kültürel özelliklerini, yaşam biçimlerini incelemek, dilleri ve inançları hakkında okuyucuya bilgi vermek amaçlanmıştır. Sanayileşmenin başlaması ile özellikle XVIII. ve XIX. yüzyıllarda seyahatlerde gözle görülür bir artış olmuştur. Bu dönemde İngiltere, Fransa, İspanya, Portekiz gibi bazı Avrupa devletleri sömürge topraklar arama yarışına girmişlerdir. Seyyahlar da bu yarışa kimi zaman bilerek veya bilmeyerek destek vermişlerdir. Seyahatlerin mânâ ve amacının bir bakıma ekonomik ve politik amaçlara evrilmesi, mesafenin de giderek uzamasına yol açmış ve Petersburg, Moskova, Sibirya, İstanbul, Suriye, Kudüs, Mısır, İran, Kafkasya, Afrika, Hindistan, Çin, hattâ denizaşırı ülkeler, seyyahlar için cazibe merkezi olmaya başlamıştır. Seyyahlar, ziyaret ettikleri bölge halklarının her türlü özelliğini mercek altına almışlar; zayıf ve güçlü yanlarını kaydetmeye özen göstermişlerdir. Bu makale, Fransız seyyahların Kafkasya bölgesine yaptığı seyahatler üzerine kaleme alınmıştır. Çok çeşitli etnik ulusların yaşadığı Kafkasya, pek çok Fransız seyyahın uğrak yeri olmuştur. Bölge halklarının ilginç gelenek ve görenekleri, dilleri, inançları, Batı kültür penceresinden gözlemlenmiş; zaman zaman Batı halkları ile bu bölge halkları arasında etnolojik bir yakınlığın izleri araştırılmış, tarih öncesi dönemlere telmihlerle çeşitli çıkarımlar yapılmış, varsayımlarda bulunulmuştur. Genellikle nesnel olduklarını söylemelerine rağmen, bazı seyyahların öznel ve önyargılı bir bakış açısına sahip olduğu bilinmektedir. Şahit oldukları olumlu ya da olumsuz birkaç olayı, bir ulusun temel özelliği olarak gösterebilmekte ve bazen anlatılanlardan yola çıkarak hüküm verebilmektedirler. Bununla birlikte, seyyahlar, Kafkasya'da yaşayan halkların özellikleri hakkında bilgi toplamışlar ve çok geniş bir coğrafyayı kapsayan oryantalizm anlayışının şekillenmesine önemli katkı sağlamışlardır

CAUCASIA FROM THE PERSPECTIVE OF THE FRENCH TRAVELERS

The process of Enlightenment with the Renaissance in Europe paved way for the travels towards the discovery of unknown geographies. At the beginning, some of the travels were restricted to the countries in the European continent. The purpose of these travels was to survey the customs and traditions, cultural traits, the ways of life of these people in near countries; and was to give information about their languages and beliefs. There was a visible growth in the number of these travels due to the industrialization, especially during the 18th and the 19th centuries. During this period, such European countries as England, France, Spain and Portugal competed with each other in order to nd colonies. Travelers participated in this competition either intentionally or unintentionally. That the meaning and the aim of these travels evolved into economic and politic ends resulted in the lengthening of the distances and Petersburg, Moscow, Siberia, Istanbul, Syria, Jerusalem, Egypt, Persia, Caucasia, Africa, India, China and even overseas countries became sources of attraction. The travelers scrutinized every aspect of the people of the countries they visited and attached importance to recording their weaknesses and strengths. This article is about the travels that the French travelers made to the Caucasian region. Caucasia where many different ethnic groups live has been a frequent spot for the French travelers. The customs and traditions, languages, beliefs of the local people were observed from the Western cultural point of view; sometimes the traces of ethnological similarities between Western people and the local people were searched for and various inferences and hypothesizes were put forward based on references to the pre-historic times. Although they generally claimed that they were objective in their attitude, it is known that some travelers had subjective and prejudiced point of view. They could show a few positive and negative incidents they witnessed as if these had been basic characteristics of a nation and they could judge based on what they had heard. However, the travelers gathered information about the traits of the Caucasian people and contributed to shaping of the understanding of orientalism including a vast geography

PDF

___

Akan, Mertcan. “Batılı Bir Oryantalistin Gözünden Rusya ve Kafkasya.” Karadeniz Araştırmaları Dergisi 38 (2013): 29-53.
Altunbay, Müzeyyen. “Pretextat Lecompte’un Tespitleriyle XIX. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Sanat ve Zanaatlar.” Türk Yurdu 33. 310 (Haziran 2013): 282-290.
Arslan, Ali. “İnguşlar.” İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: Güzel Sanatlar Matbaası, 2000. 311-314.
Asiltürk, Bâki. “Edebiyatın Kaynağı Olarak Seyahatnameler.” Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 4. 1-I (Winter 2009): 911-995.
Buniyatov, Ziya Musa. “Dağıstan.” İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: Güzel Sanatlar Matbaası, 1993. 404-406.
Champagnac, Jean-Baptiste-Joseph. Beautés de L'histoire Des Voyages Les Plus Fameux Autour du Monde et Dans Les Deux Hémisphères, Deuxième partie. Paris: 1836.
Chantre, Ernest. Missions Scientifiques en Transcaucasie, Asie Mineure et Syrie, 1890-1894: Recherches Anthropologiques Dans L'Asie Occidentale. Lyon: Libraire de La Faculté de Médecine et de La Faculté de Droit, 1895.
Chappe d'Auteroche, Jean. Voyage en Sibérie Fait Par Ordre du Roy en 1761. Paris: 1768.
Chardin, Jean. Journal du Voyage du Chevalier Chardin en Perse et aux Indes Orientales: Par La mer Noire et Par La Colchide. Londres: Imprimerie Sunderland, 1686.
Demir, Nur Melek. “Le Voyage en Turquie et en Egypte de Jean Potocki est-il un essai d’objectivité sur l’Autre?”, Seuils et Traverses 4, Colloque international et pluridisciplinaire sur l’écriture du voyage. Ankara (2-4 Temmuz 2003). Ed. M. Emin Özcan. Ankara Üniversitesi, 2004. 374-378.
Desmousseaux de Givré, Félix. De Paris en Asie Centrale en Voyage de Vacances, Souvenirs et Impressions. Villeneuve-Saint-Georges: Imprimerie Coopérative Ouvrière, 1908.
Erdélyi István. “Avarlar.” Çev. Kürşat Yıldırım. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi XIII. 2 (Kış 2013): 337-346.
Etensel İldem, Arzu. Fransız Gezginlerin Gözüyle Türkler ve Yunanlılar. İstanbul: Boyut, 2000.
Foulquier, Moynet. Alexandre Dumas. En Russie: Impressions de Voyage - Le Caucase: Impressions de Voyage. Paris: 1907.
Freygang, Wilhelm von. Lettres Sur Le Caucase et La Géorgie, Suivies d'Une Relation d'Un Voyage en Perse, en 1812. Paris: Chez Treuttel, 1816.
Gamba, Jean-François. Voyage Dans La Russie Méridionale et Particulièrement Dans Les Provinces Situées au Delà du Caucase Fait Depuis 1820 Jusqu'en 1824. Paris: Chez C. J. Trouvé, Imprimeur-Libraire, 1826.
Girard de Rialle, Julien. Instructions Anthropologiques Pour L'Asie Centrale (Rapport présenté à la Société d'anthropologie, dans la séance du 2 juillet 1874). 1874. (Basım yeri yok).
Gömeç, Sadettin. “Türk Tarihinde Avarlar ve Avar Meselesi.” Web. 5 Ekim 2017.
Grève, Claude de. Le Voyage en Russie, Anthologie Des Voyageurs Français Aux XVIIIe Et XIXe Siècles. Paris: Editions Robert Laffont, 1990.
Grove, Florence Craufurd. Le Caucase, 1899. (Basım yeri yok). Hommaire De Hell, Adèle. Voyage Dans Les Steppes de La Mer Caspienne et Dans La Russie Méridionale. Paris: Librairie de L. Hachette, 1860.
Hovelacque, Abel. Les Races Humaines. Paris: Librairie Léopold Cerf, 1882.
Hovelacque, Abel ve Georges Hervé. Précis d'Anthropologie. Paris: 1887.
Jamuhanov, Suleyman Sultanoviç. “Çeçenistan.” İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: Güzel Sanatlar Matbaası, 1993. 244-247.
Kara, Hasan, Alper Başer. “Fransız ve İngiliz Seyyahlara Göre 19. Yüzyılın İlk Çeyreğinde Astrahan Şehri.” Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi / Journal of Turkish World Studies IX. 2 (2009): 119-136.
Klaproth, Julius von. Tableau Historique, Géographique, Ethnographique et Politique du Caucase et des Provinces Limitrophes Entre La Russie et La Perse. Paris: Imprimerie et Fonderie de J. Pinard, 1827.
Kouznetsov, Pierre. La Lutte des Civilisations et des Langues Dans L'Asie Centrale, Thèse Pour Le Doctorat d'Université. Paris: Faculté des Lettres de L'Université de Paris, 1912.
Lamarche, H. Les Turcs et les Russes. Histoire de La Guerre d'Orient. Paris: LibraireEditeur: Gustave Barba, 1854.
Lefèvre-Pontalis, Carle. De Tiflis à Persépolis: Érivan, Tabriz, Téhéran, Ispahan. Paris: Librairie Plon, 1894.
Ney, Napoléon (Commandant). En Asie Centrale à La Vapeur. La Mer Noire, La Crimée, Le Caucase, La Mer Caspienne, Les Chemins de Fer Sibériens et Asiatiques, Inauguration du Chemin de Fer Transcapien, L'Asie Centrale, Merv, Bokhara, Samarkand, Notes de Voyage. Paris: Garnier Frères, Editeurs, 1888.
Rohan, Herminie de La Brousse de Verteillac. Les Dévoilées du Caucase, Notes de Voyages. Paris: Imprimerie Chaix, 1910.
Schiltberger, Johannes. Türkler ve Tatarlar Arasında 1394-1427. Çev. Turgut Akpınar. İstanbul: İletişim, 1995.
Séréna, Carla. Mon Voyage: Souvenirs Personnels de La Baltique à La Mer Caspienne, Paris: 1881.
Şirin, İbrahim. “Seyahatnamelerin Sosyal Bilimlerde Kullanım Değeri: Seyahatname Metodolojisi Geliştirmenin Zorunluluğu.” Türk Yurdu 33. 310 (Haziran 2013): 38-43.
Tavkul, Ufuk. Kafkasya Gerçeği. 2. Baskı. İstanbul: Selenge, 2009.
---. “Kafkasya’daki Nogay Tatarlarının Etno-Politik Durumları Üzerine Sosyolojik Bir Analiz.” Kırım Dergisi 11. 41-44 (2003): 38-46.
---. “Kumuk Türkleri: Tarihleri, Sosyal Yapıları ve Dilleri Üzerine Bir İnceleme.” Kırım Dergisi 13. 50 (2005): 29-39.
. “Linguistik ve Genetik Yapı Etrafında Şekillenen Kafkasya’da Etnik Topluluklar ve Kafkasyalı Kimliği.” Yeni Türkiye (Kafkaslar Özel Sayısı) 71 (Temmuz-Aralık 2015): 43-55.
Uygur, Erdoğan. “Jean Potocki ve Kafkasya Seyahatnamesi: Voyage au Caucase et En Chine.” Modern Türklük Araştırmaları Dergisi 3. 2 (Haziran 2006): 29-37.
Uygur, Fatma. "Constantin-François Volney’in Seyahatnamesinde Suriye." DTCF Dergisi 56.2 (2016): 124-141. Web. 26 Mart 2017.
---. “Osmanlı Devleti’nde Ermeni Nüfusu ve Fransız-Ermeni İttifakı Üzerine Bir Araştırma.” Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Araştırmaları Dergisi 35. 60 (2016): 175-194.
Vernet, Horace. Lettres Intimes de Horace Vernet Pendant Son Voyage en Russie (1842 et 1843). Paris: Leipzig, Chez Wolfgang Gerhard, 1856.
Vlastov, Georgij Konstantinovi. Ombres du Passé: Souvenirs d'Un Officier du Caucase. Paris: Librairie scientifique, 1899.