ELIZA ORZESZKOWA'NIN ““NAD NIEMNEM” (NEMAN KIYISINDA)” BAŞLIKLI ROMANINDA POLONYA POZİTİVİST PROGRAMININ YANSIMALARI

Eliza Orzeszkowa'nın “Nad Niemnem” (Neman Kıyısında) başlıklı romanı, 1864 yılında patlak veren Ocak ayaklanmasının ardından Rus Çarlığı işgali altında bulunan Litvanya toprakları üzerinde yaşamakta olan Polonya toplumunun panoramik bir tablosunu yansıtır. Ocak ayaklanmasının bastırılması, Polonya'da toplumsal, siyasal, kültürel ve ekonomik alanlarda öncesinden tamamen farklı bir sürecin başlangıcı olmuştur. Bağımsızlık yolunda verilen amansız mücadelenin bir kez daha yıkımla sonuçlanması, Polonya toplumunda kumpas ve devrim kavramlarının tanrılaştırıldığı romantik ideolojiye karşı güvensizlik uyandırmıştır. Pozitivist aydınlar bunun yerine toplumsal ve siyasal sorunların akla ve bilime dayalı yöntemler doğrultusunda sistemli bir çalışma yürüterek çözüme ulaştırılabileceğini savunan yeni bir aydınlanma programı sunmuşlardır topluma. Orzeszkowa'nın pozitivist anlayış doğrultusunda oluşturulmuş bu romanında çalışma ve sorumluluk bilinci, yurduna ve ulusal değerlerine bağlı, onurlu ve saygın bir insanın sahip olması gereken başat özellik olarak öne çıkarılmıştır.

REFLECTIONS OF THE POLISH POSITIVIST PROGRAM IN ELIZA ORZESZKOWA'S ““NAD NIEMNEM” (ON THE NIEMEN)”

“Nad Niemnem” (On the Neman Coast) of Eliza Orzeszkowa reects a panoramic picture of Polish society living on the territory of Lithuania under Tsarist Russian occupation following the January uprising that erupted in 1864. The suppression of the January uprising was the beginning of a completely different process in Poland in the social, political, cultural and economic spheres. That the relentless struggle for independence resulted in destruction once again aroused suspicion against the romantic ideology in Polish society, which deied the concepts of conspiracy and revolution. Instead, the positivist intellectuals presented to society a new enlightenment program, which argued that social and political problems could be solved through systematic work by using the methods based on reason and science. In this positivist novel of Orzeszkowa, the awareness of work and responsibility is emphasized as the dominant feature of a dignied and respected person who is bound to his country and national values.

PDF

___

Borkowska, Grażyna. Pozytywiści i inni. Varşova: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007.

Kozaryn, Małgorzata Okulicz. “Ludzie i Motyle w Nad Niemnem.” Wiek XIX. Rocznik Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza Rok IV. XLVI (2011):71-82.

Körpe, Seyyal. “Polonya Edebiyatında Pozitivizm: Stefan Żeromski’nin Siłaczka (Güçlü Kadın) Adlı Öyküsü Üzerine Bir İnceleme.” Sosyal Bilimler Işığında Polonya Cumhuriyeti. Ed. Emin Atasoy ve Jan A. Wendt. İstanbul: Beta, 2017. 363-383.

Körpe, Seyyal. “18. ve 19. yy. Polonya’sında Soylu Yaşantısı ve Kültürü.” Karadeniz Araştırmaları 51 (2006): 129-148

Orzeszkowa, Eliza. Nad Niemnem. Poland: Wolne Lektury. Fundacja Nowoczesna Polska. Web. 29.07.2019.

Sobiecki, Mirosław. “Niemen- Centrum czy peryferia kultury symbolicznej? Kontekst edukacji międzykulturowej.” Pogranicze Studia Społeczne. Tom XVII (2011): 116-132.

Vardal Atak, Nevra. “Eliza Orzeszkowa’nın Eserlerinde Kadın Sorunsalı.” DTCF Dergisi 56.1 (2016): 63-78.

Yüce, Neşe Taluy. Polonya Edebiyatında Aydınlanma, Romantizm ve Realizm. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2002.

Yüce, Neşe Taluy. Özgürlük Peşinde Polonya. Ankara: Ankara Üniversitesi Dil- Tarih ve Coğrafya Fakültesi, 2004.