ARDAHAN'IN ÇILDIR İLÇESİNDEKİ SUHARA KÖYÜ CAMİİ'NE AİT ARŞİV BELGELERİ

Ardahan'daki tarihi camilerle ilgili yaptığımız araştırmalar sırasında Çıldır ilçesi Suhara Köyü (Yakınsu Köyü)'nde yer alan tarihi camiye ait, Osmanlı dönemi ve Çarlık Rusya idaresindeki döneme tarihlenen Osmanlıca belgelere ulaşılmıştır. Bugüne kadar yayımlanmamış olan bu belgeler, yapının geçmişi, inşa süreçleri gibi konulara ışık tutarak sanat tarihi araştırmalarını doğrudan ilgilendirmektedir. Nitekim Osmanlı arşiv belgelerinde Kanberzade Camii adıyla kayıtlı olan söz konusu cami bu adı, Çıldır'da Kanberzadeler olarak tanınmış aileden almaktadır. Diğer taraftan bu belgeler bir dönem Osmanlı'nın eyaleti konumundaki Çıldır'ın idari yapısı, nüfusu, toplumsal yapısı ve ortak sosyal yaşamı hakkında sağladığı ipuçlarıyla da kıymetli tarihi belge niteliğindedirler. Bu makalede söz konusu belgelerin transliterasyonu yapılarak yayımlanmakta, içerikleri hakkında bilgi verilmekte, bu belgelerin Anadolu'daki bir kasaba camiinin tarihine ışık tutması bağlamında taşıdığı öneme dikkat çekilmektedir.

ARCHIVAL DOCUMENTS RELATING TO SUHARA WILLAGE MOSQUE IN ÇILDIR DISTRICT OF ARDAHAN

Ottoman documents, dating to the Ottoman period and the period of Czarist Russian rule, which are related to the historical mosque, located in Suhara Willage of Çıldır district. These documents, which have not been published until now, concern the studies in art history by shedding light on topics such as the history and construction processes of the building. Thus, this mosque, which is registered in the Ottoman archives with the name Kanberzade Mosque, is named after the family known as Kanberzadeler in Çıldır. On the other hand, these documents are valuable historical documents with the clues provided by Çıldır, a province in the Ottoman state, regarding the administrative structure, population, social structure and common social life. In this article these documents are published by means of transliteration, while information about their content and the importance they carried in the context of the ways in which they provide an insight into the history of a town mosque in Anatolia are given.

PDF

___

Ababay, Feridun. Çıldır Tarihi. Ankara: Kadıoğlu Matbaası,1987.
Alptekin, Ali Berat. Aşık Şenlik Bibliyografyası, Hayatı Sanatı ve Şiirlerinden Örnekler. Ankara: Kültür Bakanlığı, 1989.
Arslan, Ensar. Çıldırlı Aşık Şenlik, Hayatı-Şiirleri-Karşılaşmaları-Hikâyeleri. Ankara: Maya Akademi, 2007.
Arz belgesi, M. 1867, (Necdet KANBİR arşivi)
Avcı, Casim. “Naib.” İslâm Ansiklopedisi 32. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1991. 311-312.
Bayramov, İbrahim. Garbi Azerbaycan Şivelerinin Leksikası. Bakü: 2011.
Can, Selman. “Sanat Tarihinin Yazma ve Arşiv Kaynakları.” Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi VII.14 (2009): 559-570.
Çınar, İkram. Atabek Yurdu, Jeopolitik Yaklaşım. 1. Baskı. İstanbul: IQ Yayınları, 2015.
“Çötge”.Web. 18 Ocak 2018.
“Destar.” Web. 25 Nisan 2017.
Dönmez, İbrahim Kâfi. “Murâbaha”. İslam Ansiklopedisi 31. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2006. 148-152.
Erzurum Vilayeti Salnamesi, H. 1288/M. 1871-1872, Milli Kütüphane Mikrofilm Şubesi.
Gökşen, Cengiz. “Aşık Şenlik’in Kars’ın İşgal Yıllarında Söylediği Koçaklama ve Destanların Halk Üzerindeki Etkisi.” Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi 1-3 (2012): 118-135.
Gündoğdu, Hamza. Tarihi Kalıntıları ile Çıldır. Ankara: Çıldır Kaymakamlığı, 2001.
Gündoğdu, Hamza. Kaleler ve Kuleler Kenti Ardahan. Ankara: Ardahan Valiliği, 2000.
İnbaşı, Mehmet. “XVIII. Yüzyılın İkinci Yarısında Çıldır Eyâleti ve İdarecileri.” Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 7.1 (2006): 77-94.
Kala, Ahmet. “Örneklerle Vakıf Belgeler.” Web 27 Nisan 2017.
Kütükoğlu, Mübahat. Osmanlı Belgelerinin Dili. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat, 1994.
Kütükoğlu, Mübahat. “Arz.” İslâm Ansiklopedisi 3. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1991. 438-440.
“Napuzar.” Web. 25 Nisan 2017.
Oral Patacı, Özlem. “Osmanlı Tereke Kayıtlarının Sanat Tarihi Araştırmaları Açısından Önemine Yönelik Bazı Değerlendirmeler.” OTAM (Osmanlı Tarihi Araştırmaları Merkezi) 40 (Güz 2016): 327-354.
Pakalın, Mehmet Zeki. Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü-1. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı, 1993.
Parlatır, İsmail. Osmanlı Türkçesi Sözlüğü. 3. Baskı. Ankara: Yargı Yayınları, 2011.
Patacı, Sami. "Ardahan Kale ve Kuleleri.”Ardahan Kale ve Kuleleri. Ed. Sami Patacı. Ardahan: Duru Ofset, 2016. 28-102.
Patacı, Sami. "Transkafkasya Arkeolojisi Kapsamında Ardahan." Yeni Türkiye 2. 72 (2015): 52-86.
Patacı, Sami ve Özlem Oral Patacı. "Medieval Fortresses and Towers in Ardahan (Artaani)" Abstracts of Papers, 4th International Conference. Tbilisi: TaoKlarjeti, 2016. 172-175.
Refik, Ahmet. Kafkas Yollarında İki Komite İki Kıtal. Haz. Osman Selim Kocoğlu. İstanbul: Temel Yayınları, 1998.
Suhara Köyü Camii Muhasebe Defteri, M. 1907-1911. (Çıldır Suhara Köyü Camii Kitaplığı)
Sultan III. Selim Beratı, M. 1806 (Necdet KANBİR arşivi)
Taş, Rahim. Atam Anam Ay Terekeme. 1. Baskı. Ankara: Gece Kitaplığı 2015.
Tuğlacı, Pars. Osmanlı Şehirleri. İstanbul: Milliyet, 1985.