Fransız Şiirindeki Anadolu Uzamlarına Jeoeleştirel Bir Yaklaşım

Edebiyatın, birçok bilim dalıyla olduğu gibi coğrafya ile de oldukça yakın bir ilişkisi vardır. Coğrafya her şeyden önce edebi esere bir mekân sunarken, şiir türüne de geniş bir imge yelpazesi açar. Şehir, köy, dağ, nehir, göl, vadi, vb. öğeler şairin bir duyguyu ve düşünceyi benzeştirdiği, somutlaştırdığı yegâne coğrafi uzamlardır. Bu uzamların nasıl algılanıp, yorumlanacağı ise şair ile uzam arasındaki ilişkiye bağlıdır. Bir diğer deyişle söz konusu coğrafi uzamın şairde yarattığı duygulara bağlıdır. Edebi eserlerde yer alan coğrafi uzamlar farklı dallarda incelenebilir. Bertrand Westphal’in coğrafyayı merkeze alan jeoeleştiri (géocritique) kuramı ise tek bir yazardaki ya da bir eserdeki coğrafi uzamları incelemeyi değil, tek bir coğrafi uzamı birçok yazar ve eserde inceleyerek söz konusu uzamın genel değerini ortaya koymaya çalışır. Ona göre diğer tüm kuramların aksine jeoeleştiri coğrafya merkezlidir (géocentré) ve uzamı tüm tartışmaların ortasına koyar. Bu makalede, edebiyat ile coğrafya arasındaki ilişkiden yola çıkılarak, coğrafi uzamların edebiyattaki yeri, işlevi ve değeri gibi hususlar göz önüne alınmış, Westphal’in coğrafya merkezli kuramından hareketle Anadolu coğrafyası çalışmanın merkezine konmuştur. Özellikle daha kısıtlı bir anlatım alanı olan şiirde Anadolu’ya ait uzamların sahip oldukları özellikleriyle ne tür kullanımlara kapı araladığı incelenmiş ve bu bağlamda Fransız şiirinden seçilen örneklerde, Anadolu coğrafyasına dair uzamların nasıl işlendikleri yorumlanmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Edebiyat, Coğrafya, Fransız Şiiri, Anadolu, Uzam, Jeoeleştiri

A Geocritical Approach to Anatolian Spaces in French Poetry

PDF

___

AKTULUM, K. (2000), Metinlerarası İlişkiler, Ankara: Öteki Yayınları, s.67
CHATEAUBRIAND, (1867), l'Itinéraire de Paris à Jérusalem, Paris, Bernardin-Bechet Libraire, s.180-181
ÇİMEN, Gürkan, (2021), Une approche géocritique des images de l’Anatolie chez les écrivains français du XVIe au XIXe siècle, Ankara : Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi
DU BELLAY, J. (1903), Œuvres Complètes, Tome III, Le Premier Livre Des Antiquitez De Rome, Paris, Revue De La Renaissance,
FLAUBERT, G.,(1925), Voyage en Orient 1849-1851, Paris, Edition du Centenaire Libraire de France, s.229
HUGO, V., (1829), Les Orientales, Paris, Editions Ne Varietur, s.4-5
LAMARTINE, A. (1835), Impressions, souvenirs, pensées et paysages pendant un voyage en Orient, 1832-1833, ou Notes d'un voyageur II, Œuvres Complètes, Tome VII, Paris, Chez L’Auteur, s.239
LEBÈGUE, R. (1975), Malherbe disciple et critique de Ronsard. In: Cahier des Annales de Normandie n°9, 1977. La Basse Normandie et ses poètes à l'époque classique : actes du colloque organisé par le groupe de recherches sur la littérature française des XVIe et XVIIe siècles, tenu à l'Université de Caen en octobre 1975. s. 8-20;
MALHERBE, F., (1858) Œuvres de Malherbe: Poésies Et Prose, Œuvres choisies de E. Lebrun, Paris, Librairie de Firmin Didot Frères
MONTESQUIEU,(1721), Lettres Persanes, Paris, Editions Gallimard, Paris, 2006, s.49
MOURA, Jean-Marc, (1992), Lire l’Exotisme, Paris, Dunod, s.77
ROUDAT, Jean, (1990), Les Villes imaginaire dans la littérature français, Paris, Hatier, coll. Brèves
RUBIN, D.L, (2004) La Poésie Française du Premier 17e Siècle: Textes et Contextes, Virginia, Rookwood Texts
TAVERNIER, Jean-Baptiste, (1676), Les Six Voyages de Jean Baptiste Tavernier, Premier Partie, s.17-19
VERNE, Jules, (1883), Kéraban-le-Têtu, La Bibliothèque électronique du Québec, Collection à tous les vents, s.550