Türkler ve Kurtlar

Türklerin en eski tarihleri hakkındaki kitaplarda, alışıldığı üzere, Türkler ve kurtlar arasında tarih öncesi bir akrabalık olduğuna, Türklerin atalarını dişi bir kurda götürdüklerine, en eski savaş sancak direklerinin üzerinde altın kurt başlarının bulunduğuna dair ifadeler vardır. Bunların hepsi ilkel Türklerin totemik inançlarının olduğunu ve kurdun onların totemi olduğunu gösterir. Eski Türk edebiyatında (terimi olabilecek en geniş anlamında kullanarak) bunu destekleyecek hiçbir şeyin bulunmaması bu ifadedeki en garip şeydir; bu iddia tamamen yabancı tanığa ve aşağıda tartışacağım, nispeten daha geç döneme ait bir metne dayanmaktadır. Türk dillerinde ‘kurt’a karşılık gelen iki sözcük bulunur, bunlardan bilinen en eski biçimler böri ve kurttur. Clauson, makalesinde dil verileri, efsaneler ve metinlerden yola çıkarak Türklerde kurt toteminin yerini tartışıyor.

Anahtar Kelimeler:

Türkler, kurt, böri, totem

Turks and Wolves

Keywords:

Turks wolf, Böri, Asena, Achina,

PDF

___

ARTAMONOV, Mihail İ. (1962). İstoriya Khazar. Leningrad.
ATALAY, Besim (1939-1941). Mahmud al-Kâşgari, Divanü Lûgat-it Türk (1073) Tercümesi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
BANG, Willi, & ARAT, G. R. Rachmati (1932). Die Legende von Oghuz Qaghan. Berlin: S.P. A.W.
BANG, Willi., GABAİN, Annemarie v., & ARAT, G. R. (1934). Türkische Turfantexte VI, Berlin: S.P.A.W.
BERNSHTAM, Aleksandr N. (1950). Trudy Semirecheskoy Arkeologicheskoy Ekspeditsii; Cchuyskaya Dolina (M. I. A. 14). Moscow-Leningrad.
BERNSHTAM, Aleksandr N. (1951). Istoriko-Arkheologicheskie Ocherki Tsentral'nogo Tyan-shanya i Pamiro-Alaya (M. I. A. XXVI). Moscow-Leningrad.
CLAUSON, Sir Gerard (1960). Sanglax. A Persian Guide to the Turkish Language by Muhammad Mahdi Xan. London: E. J. W. Gibb Memorial, New Series XX.
CLAUSON, Sir Gerard (1966). “Notes on Irk Bitig”. Ural-Altaische Jahrbücher, XXXIII /3-4, 218-225.
DOWSETT, Charles J. (1961). The History of Caucasian Albanians by Movses Dasxuranci. London: Oxford University Press.
GROUSSET, René (1939). L’Empire des Steppes. Paris .
HOUTSMA, Martijn T. (1894). Ein Türkisch-Arabisches Glossar. Leiden.
KARLGREN, Bernhard (1940). Grammatica Serica. Stockholm.
KOZHEMYAKO, P. N. (1959). Rannesrednovekovye Goroda i Poseleniya Chuyskoy Doliny. Frunze.
KYZLASOV, Leonid R. (1953-4). Arkheologicheskie Issledovaniya na Gorodishche Ak-beshim (Trudy Kirgizskoy Arkheologo-etnograficheskoy Ekspeditsii A.N., S.S.S,R. II, Moscow, 1959).
KYZLASOV, Leonid R. (1960). Novaya Datirovka Pamyatnikov Yeniseykoy Pis’mennosti. Sovetskaya Arkheologiya, 3, 93-120.
LE COQ, Albert (1912 ). Türkische Manichaica aus Chotscho I, A. K. P. A. W., . Berlin .
LIU, M.-T. (1968). Die Chinesischen Nachrichten zur Geschichte der Ost Türken (T'u-küe). Wiesbaden.
MALOV, Sergey Y. (1952). Yeniseyskaya Pis’mennost’ Tyurkov. Moskow-Leningrad.
MULLER, Friedrich W. (1910). Uigurica II,. Berlin: A.K.P.A.W.
ORKUN, Hüseyin N. (1936-41). Eski Türk yazıtları I-IV. Ankara: TDK.
PELLİOT, Paul (l949). Hístoire Secrète des Mongols. Paris.
PRİTSAK, Omeljan (1955). Die Bulgarische Fürtsenliste und die Sprache der Proto-Bulgaren. Wiesbaden.
PULLEYBLANK, Edwin G. (1940). “The Consonantal System of Old Chinese”. Asia Major, IX, 206-265.
Tanıklariyle Tarama Sözlüğü. (1943). İstanbul.
THOMPSON, Edward A. (1948). A History of Attila and the Huns. Oxford.