DİL FELSEFESİ AÇISINDAN DESTANLARDA "YABANCI" VE "DÜŞMAN" OLGUSU: YAKUT DESTANI ÜZERİNE BİR DENEME*

Çevremizdeki dünyayı adlandırma, nesnelere anlam kazandırma konusu dil biliminin, daha özel olarak da anlam bilimin içinde değerlendirilmektedir. Dil denilen olgu, varlığı önce insan zihninde kavramsal olarak canlandırdığı gibi, onu bir anlamda temsil de etmektedir. Dil, gerçekliği anlamlandırıp, biçimlendirdiği gibi onu ifşa etmeye de zorlar.Dilin yazılı olarak belirdiği ve işlendiği bir alan olarak edebiyat, gerçekliği anlamlandırmayı ve canlandırmayı estetik bir biçimde yapmasıyla öne çıkar. Dil bilimcilere göre, "ötekileştirme" sorunu kendimizi ve bizim dışımızdakileri adlandırma ve bunun ötesinde anlamlandırma konusu olduğu için "ayrımcılık" alanında kullandığımız kelimelerin anlam bilimi içinde değerlendirilmesi gerekir. "Ötekileştirme" ve "ayrımcılık" olgusu, daha çok edindiğimiz dil felsefesiyle gerçekliğe ve insan davranışına yönelik bir tavır olarak kendini gösterir. Bu nedenle ayrımcılık konuları dil felsefesi, edebiyat ve eğitimin iç içe geçtiği bir alan olarak disiplinler arası çalışmayla ele alınabilir.Sözlü destan anlatıcılarının aktardıkları hikâyelerden başlayarak günümüz çağdaş edebî metinlerinde "ötekiler", kelimelere yakalanarak, kelimeler aracılığıyla aktarılarak ya da fikir ve diyalog için bir hareket noktası görevi üstlenerek görülebilirler.Türk destanlarında "yabancı" konusunun nasıl yer aldığını ortaya koymak kültürümüzün derinlerinde yatan dil felsefesini belirlemek açısından önem taşımaktadır. Bu yaklaşımla bütün Türk destanları olmasa bile modernleşmenin çok az etkisinde kalmış Yakut Türk destanlarının bu açıdan ele alınması bu makalenin çalışma konusu olacaktır.

In Terms of Language Philosophy, "Stranger" and "Enemy" Phenomenons in Epics: an Essay on The Epic of Yakut

The concept of naming the world around of us, giving meaning to objects is evaluated in language science, more specifically in semantic science. As a field in which the language is written and processed, literature stands out in terms of making an aesthetic sense of meaning and animation. According to linguists, the question of "othering" should be assessed in the semantics of the words we use in the field of "discrimination.The "discrimination" case in human life , the more we get the philosophy of language and reality shows itself as an attitude towards human behavior. There is a close relation between our education and language attitude. Starting from the narratives narrated by oral legend narrators, "today" contemporary literary texts can be seen as "others" by being caught up in words, transmitted through words, or acting as a point of movement for ideas and dialogue.To reveal how the "foreign" issue takes place in Turkish epics is important in determining the language philosophy that lies in the depths of our culture. This approach will be the subject of study of the Yakut Turkish epics from this point of view, even if they do not have all Turkish epics.

___

  • AKMAN, Vedat (2010). "Dilde Bağlam Duyarlılığı", Anlam Kavramı Üzerine Yeni Denemeler, (Derl.: Sibel Kibar, Selma A. Bayram, Ayhan Sol), ODTÜ Felsefe Günleri, Anlam Kongresi 19- 21 Aralık 2008, İstanbul: Legal Yayınları.
  • BATUHAN, Hüseyin (2007). Semiyotik, Fanatizm ve Tolerans, Ankara: Nobel Yayınları.
  • CHAMPHELL, Charlie, (2013). Günah Keçisi, Başkalarının Suçlarının Tarihi, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • CONDON, John (1985). C. Kelimelerin Büyülü Dünyası: Anlambilim ve İletişim, İstanbul: İnsan Yayınları.
  • ERGUN, Metin (2013). Yakut Destan Geleneği ve Er Sogotoh, Ankara: TDK Yayınları.
  • GÜRBİLEK, Nurdan (1988). "Adlandırılmak", Defter Dergisi, Şubat-Mart (3), s. 30-37.
  • KEARNEY, Richard (2012). Yabancılar, Tanrılar ve Canavarlar, Ötekiliği Yorumlamak, İstanbul: Metis Yayınları.
  • MANGUEL, Alberto (2009). Kelimeler Şehri, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • ÖNÜR, Nimet (2002). Küreselleşen Dünyada İletişim ve Toplum, Ankara: Alp Yayınları.
  • SAİD, Edward (1984). Haberlerin Ağında İslam, İstanbul: Pınar Yayınları.
  • SCHRİFT, Alan D. (2002). "Dil Metafor ve Retorik", İnsan Bilimlerine Prolegomena: Dil, Gelenek ve Yorum, (Der. ve Terc. Hüsamettin Arslan), Paradigma Yay., İstanbul: Paradigma Yayınları.
  • SEVERİN, Werner J.-TANKARD WR, James W. (1994). İletişim Kuramları: Kökenleri, Yöntemleri ve Kitle İletişim Araçlarında Kullanımları, Eskişehir: Anadolu Üniv. Yayınları.
  • WİLSON, John (2000). Dil, Anlam ve Doğruluk, Ankara: Ankara Okulu Yayınları.