KÂTİPLERİN KILAVUZ KİTABI OLARAK MÜNŞEÂTLAR KÂTİPLERİN KILAVUZ KİTABI OLARAK MÜNŞEÂTLAR

İnşânın oluşumunda Hz. Muhammed’in komşu ülkelerin hükümdarlarına göndermiş olduğu mektupların önemli bir yeri vardır. Bu mektupların yazılması için kâtipler tayin edilmiştir. İslâm’ın bu ilk yıllarında kâtiplik çok şerefli bir vazife olarak görülmüştür. Zamanla bürokratik yazışmaların kurumsal bir hale dönüşmesiyle kâtipliğin de kurumsallaşması kaçınılmaz bir hâl alır. Kâtipliğin kurumsallaşması ile birlikte kâtiplerde, çeşitli şartlar aranmış ve yazışmalarda dikkat etmeleri gereken noktalara, kitâbet ve kâtipliğin âdâbına münşeât mecmualarında yer verilmiştir. Bu yazı çerçevesinde “inşâ, kitâbet, münşî, kâtip, yazıcı” gibi kavramlar üzerinde durulmuş ve münşeat mecmualarının kitâbetin şartları ve kâtipliğin âdâbı noktalarında kâtiplere önemli bir kılavuz oluşları ortaya konmaya çalışılmıştır

Anahtar Kelimeler:

münşeât, kâtib, çekirdek münşeat, kitâbet, inşâ

THE MUNŞAAT’S AS A GUIDING BOOK FOR CLERKS

The letters which Hz. Muhammed sent to the rulers of neighboring countries play a significant role in the formation of prose. The clerks had been assigned to write these letters. Clerkship was evaluated as a very honorable duty in the early years of Islam. As bureaucratic correspondence eventually started to be institutionalized, the clerkship also became the part of this inevitable process. With the institutionalization of clerkship, thereafter clerks should have met various requirements and the points to consider, literary composition, and the customs of clerkship had been discussed in the journals. This article discusses the terms such as; prose, literary composition, munşi, clerk, writer and it tries to suggest that the journals had been significant guide for the clerks on the criteria of literary composition and the customs of clerkship

Keywords:

munşaat, clerk, origin of munşaat, criteria of literary composition, prose,

PDF

___

Durmuş İ., Kanar M., Kurtuluş R., Uzun M., Görgün T. (2000), “İnşâ”, DİA, cilt 22, İstanbul.
GÖK, Nejdet. (2008), “Osmanlı Beratları Kapsamında Diplomatika İlmi veya İlm-i İnşa”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 20, Konya.
Gökyay, Orhan Şaik. (1974), “Tanzimat Dönemine Değin Mektup”, Türk Dili, cilt XXX, S. 274, Ankara.
Gültekin, Hasan. (2007), Türk Edebiyatıda İnşâ: Tarihî Gelişim-Kuramm-Sözlük ve Metin, Hacettepe Üniversitesi Doktora Tezi, Ankara.
Haksever, Halil İbrahim. (1995), Eski Türk Edebiyatında Münşeâtlar ve Nergisî’nin Münşeâtı, İnönü Üniveristesi Doktora Tezi, Malatya. Keskiner, Osman. (1996), Arap Edebiyatında İnşâ Sanatının Gelişmesi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Doktora Tezi, Samsun.
Kütükoğlu, Mübahat. (1998), Osmanlı Belgelerinin Dili, Kubbealtı Neşriyatı, İstanbul.
Mehmed Fuad (1328), Kitâbet Hocası, İstanbul.
Mehmed Fuad (1324), Sekiz Yaşından On İki Yaşına Kadar Çocuklara Usul-i İnşâ ve Kitâbet
Karaca Matbaası, İstanbul. Mehmed Nüzhet (1302), Muaddilü’l-imlâ ve Mükemmelü’l-inşâ, İstanbul.
Münşeât Mecmuası, Süleymaniye Ktp. Halet Efendi 760. Münşeât Mecmuası, Üniv. Ktp. Ty. 2599.
Münşeât-ı Süheylî, Üniv. Ktp. Ty. 238. Olgun, Sibel. (2006), Birinci Abbasi Döneminde Kitabet, Selçuk Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi, Konya.
Pakalın, M. Zeki (1951), Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri, MEB yay., İstanbul.
Rusûhî İsmâil-i Ankaravî, Miftâhu’l-belâga, Üniv. Ktp. İbn 794. Şahin, Oğuzhan. (2005), Mecmu’a-i Münşeât TDK A.363/1 (İnceleme-Metin-Tıpkıbasım), Erciyes
Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi, Kayseri. Tekin, Şinasi. (1996), “Fatih Sultan Mehmed Devrine Ait Bir İnşâ Mecmuası”, Journal of Turkish
Studies, Türklük Bilgisi Araştırmaları, Memorian Abdülbaki Gölpınarlı Sayısı II. Turan, Osman. (1958), Türkiye Selçukluları Hakkında Resmî Vesikalar, TTK Yay., Ankara.
Yalçınkaya, Mehmet Akif (2006), Arap Dili ve Edebiyatı Açısından Hz. Peygamber’in
Mektuplarının Değerlendirilmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi, , İzmir.