Yürüme Engelli Bireyler İçin Kentiçi Ulaşımda Güzergah İyileştirme Önerisi: Pilot Bölge Çalışması

Yürüme engelliler için standartlara uygun ve akıllı ulaşım sistemleri gibi teknolojik sistemlerle destekli oluşturulabilecek yollarda ve kavşaklarda yapılacak iyileştirmelerin kent içi ulaşım planlamasında öncelik verilmesi, sürdürülebilirlik anlamında gerekliliği bilinen bir gerçektir. Bununla birlikte, tüm yol ağlarının veya kaldırımların akıllı ulaşım sistemi destekli iyileştirilmesi hem yüksek maliyetlidir, hem de mümkün olmamaktadır. Bazı güzergâhlar yürüme engelliler için çok eğimli, çok dar, çok pürüzlü, çok kalabalık… vb. olabilir. Bu nedenle akıllı kavşak destek sistemlerinin ve akıllı ulaşım sistemlerinin uygulanabileceği, engelliler için oluşturulabilecek, geometrisi düzgünleştirilebilecek güzergâhların seçiminin öncelikli olarak doğru bir şekilde gerçekleştirilmesi gerekmektedir.Bu çalışmada, ileride oluşturulacak akıllı ulaşım ve kavşak sistemleri ile donatılabilecek, yürüme engelli kişiler için güvenli, geometrisi uygun ve rahat kullanabilecekleri güzergâhların öncelikli olarak nereler olması gerektiği ortaya konmuştur. Bunun için engelli yol kullanıcılarına anketler yapılmış anket sonuçları doğrultusunda engelli yol standartlarında öncelikli olması gereken durumlar puanlanmıştır. Analitik Hiyerarşi Yöntemi (AHY) ve Coğrafi Bilgi Sistemi’nden (CBS) faydalanılarak, seçilen iki mahalleli pilot bölge kesiminde en uygun güzergâhlar ve öncelikli iyileştirilmesi gerekli güzergahlar tespit edilmiştir. Ayrıca oluşturulan veri tabanı, hem belediyelere ileride gerçekleştirecekleri çalışmalarda destek olacak nitelikte, hem de ileride yapılabilecek harita ve navigasyon tabanlı platformların engelliler için daha uygulanabilir güzergâh seçimi yapmalarını sağlayabilecek düzeyde oluşturulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Yürüme Engelli Erişebilirlik, CBS, AHY, Kentiçi Ulaşım Veri Tabanı

PDF

___

ADAAG, (2004). American disability act accessibility guideline, ABD Standards, Washington.
ASTER global digital elevation model (ASTER GDEM, (2017). http://www.jspacesystems.or.jp/ersdac/GDEM/E/4.html, (15.08. 2017).
Banerjee, P. ve Ghose, M. K., (2017). A geographic information system-based socioeconomic impact assessment of the broadening of national highway in Sikkim Himalayas: a case study, Environment, Development and Sustainability, 19, 6, 2333-2354.
Bekci, B., (2012). Fiziksel engelli kullanıcılar için en uygun ulaşım akslarının erişebilirlik açıdan irdelenmesi: Bartın Kenti örneği, Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 14, 26-36.
Bergün, S., (2016). Avrupa Kentsel Şartı’nın kentlerdeki özürlü ve sosyo-ekonomik bakımdan engellilere yönelik ilkeleri ve bursa kentinde kamu kurum ve kuruluşlarının erişilebilirliği, Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8, 1, 61-72.
Boroushaki, S., Malczewski, J. (2010). Measuring consensus for collaborative decision-making: A GIS-based approach. Computers, environment and urban systems, 34(4), 322-332.
Buldurur, M. A., Yavaş, H., (2007). Kentsel mekanın özürlülerce kullanımının değerlendirilmesi: İstanbul örneği, Öz-Veri Dergisi, T.C. Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı Hakemli, 4, 1, Ankara.
Chen, Y. R., Yeh, C. H., Yu, B. (2011). Integrated application of the analytic hierarchy process and the geographic information system for flood risk assessment and flood plain management in Taiwan. Natural Hazards, 59(3), 1261-1276.
Çivici, T. ve Gönen, D., (2015). Balıkesir Üniversitesi Çağış yerleşkesinin bedensel engelli öğrencilerin sosyal alanlara ulaşabilirliğinin değerlendirilmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 3, 3, 639-646.
Dikmen B., (2011). Avrupa kentsel şartı ulaşım ve dolaşım ilkeleri kapsamında engellilerin kentsel alan ve yapılara erişilebilirliklerinin sorgulanması: Yozgat örneği, e-Journal of New World Sciences Academy, 6, 4, 838-858.
Han, C.S., Law, K.H., Latombe, J.C. ve Kunz, J.C., (2002). A performance-based approach to wheelchair accessible route analysis. Advanced Engineering Informatics, 16, 53–71.
Kaplan, H. ve Ulvi, H., (2009). Engellilerin kaldırım ve yaya geçitlerinde karşılaştıkları kaza riskleri: Konya Kent merkezi örneklemi, ÖZ-VERİ Dergisi, T.C. Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı Hakemli, 6, 2, 1483-1512, Ankara.
Kaya, S., (2015). Düzce Kent merkezi yaya yollarında engelli erişebilirliği, Yüksek lisans tezi, Düzce Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Düzce.Koca, C., (2010). Engelsiz şehir planlama bilgilendirme rapor, İstanbul: Dünya Engelliler Vakfı.
Kumar, S., Srivastava, P. K. ve Snehmani, (2017). GIS-based MCDA–AHP modelling for avalanche susceptibility mapping of Nubra valley region, , Geocarto International, 32, 11, 1254-1267, Indian, Himalaya.
Kuter, N. ve Çakmak, M., (2017). Kamusal dış mekanlarda engelliler için tasarım: Ankara, Seğmenler Parkı örneği, Anadolu Orman Araştırmaları Dergisi, 3, 2, 93-110.Maraz, E., (2009). Özürlülerin kent içinde erişebilirliğini etkileyen standartlar; (Mecidiköy ve Yenibosna metrobüs duraklarının incelenmesi, Yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Matthews, H., Beale, L., Picton, P. ve Briggs D., (2003). Modelling access with gıs in urban systems (magus): capturing the experiences of wheelchair users, Royal Geographical Society, (with The Institute of British Geographers).
Mirri, S., Prandi, C., Salomoni, P, Callegati, F. ve Campi, A., (2014). On combining crowdsourcing, sensing and open data for an accessible smart city, In Proceedings of the 8th International Conference on Next Generation Mobile Apps, Services and Technologies, 294–299, Oxford, UK.
National Disability Survey 2006: first results. Dublin, (2008). Stationery Office. http://www.cso.ie/releasespublications/ nationaldisabilitysurvey06first.htm. Erişim tarihi Kasım 15, 2009.
Nkwangu R., (2008). Sign language and community based rehabilitation (CBR) inclusive policy development and implementation, , University of East Anglia, 214–231, Norwich.
Oswald Beiler, M. R. ve Treat, C., (2014). Integrating GIS and AHP to prioritize transportation infrastructure using sustainability metrics. Journal of Infrastructure Systems, 21, 3.
Özcan Y., (2008). Engelli standartlarının Adana Kenti açık ve yeşil alanlarında analizi ve uygulama önerileri, Yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
Özdingiş, N., (2007). İstanbul Kent parklarının bedensel özürlüler açısından değerlendirilmesine yönelik bir araştırma, Yüksek lisans tezi, Bahceşehir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Özida (Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı), (2008). Herkes için ulaşılabilirliğin iyileş- tirilmesi: örnek uygulama rehberi, Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı, 48, Ankara.
Özida (Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı), (2010). Yerel yönetimler için ulaşılabilirlik temel bilgiler teknik el kitabı, 49, Ankara.
Papaioannou, G., Vasiliades, L., & Loukas, A. (2015). Multi-criteria analysis framework for potential flood prone areas mapping. Water resources management, 29(2), 399-418.
Polat, E., (1998). Özürlüler için tasarımda erişebilir ve yaşanabilir yaya mekanları: Ankara-Kızılay merkez yaya Bölgesi’nde Sakarya Caddesi yaya mekanı örneklemesi, Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
Polat, E., (2012). An approach for land-use suitability assessment using decision support systems, AHP and GIS, Green and Ecological Technologies for Urban Planning: Creating Smart Cities, 212-233.
Requia, W. J., Roig, H. L., Koutrakis, P. ve Rossi, M. S., (2016). Mapping alternatives for public policy decision making related to human exposures from air pollution sources in the Federal District,. Land use policy, 59, 375-385, Brazil.
Rimmer, H.J., Riley, B., Wang, E., Rauworth, A. ve Jurkowski, J., (2004). Physical activity participation among persons with disabilities, American Journal of Preventive Medicine, 26, 5, 419-425.
Saaty, T. L. (2003). Decision-making with the AHP: Why is the principal eigenvector necessary. European journal of operational research, 145(1), 85-91.Yılmaz, M. G., (2012). Herkes için tasarım ve kamusal alan, Güney Mimarlık, 10.
Yılmaz T., Olgun R., Şavklı F. ve Öter B., (2014). Kentsel yeşil alanlarda tekerlekli sandalye kullanıcıları için engelsiz rota belirlenmesi: Antalya Atatürk Kültür parkı örneği, İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 4, 9, 1-14.
Yörük, Ü. K., (2003). Turizm yapıları tasarımında özürlü etmeninin irdelenmesi. Yüksek lisans tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Zhang, X., Fang, C., Wang, Z., & Ma, H., (2013). Urban construction land suitability evaluation based on improved multi-criteria evaluation based on GIS (MCE-GIS): Case of New Hefei City, China. Chinese Geographical Science, 23, 6, 740-753.