Ferhat KIZILGEÇİ, Cuma AKINCI, Önder ALBAYRAK, Behiye Tuba BİÇER, Mehmet YILDIRIM

Tane Rengi ve Protein Miktarı Yönünden F5 Makarnalık Buğday Triticum durum Desf. Populasyonlarının Değerlendirilmesi

Bu çalışma, F5 kademesinde bulunan makarnalık buğday popülasyonlarının tane verimi, SPAD, protein miktarı ve tane rengi özelliklerinin belirlenmesi ve bu özelliklerin bitki seleksiyonunda kullanılabilirliğinin değerlendirilmesi amacıyla yürütülmüştür. Çalışmada 15 farklı melez kombinasyonu materyal olarak kullanılmıştır. Araştırma, 2011-2012 yetişme sezonunda tesadüf blokları deneme planına göre 3 tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Elde edilen sonuçlara göre tane verimi 2.69-7.51 g/bitki , SPAD 43.2-49.7, protein oranı %14.8-15.9, L değeri 41.18-45.66 ve b değeri 14.92-16.71 arasında olmuştur. Spagetti x Levante melez kombinasyonu tane verimi yönünden ön plana çıkarken, Mersiniye x Levante melez kombinasyonu SPAD değeri, protein oranı, renk L ve b özellikleri yönünden ön plana çıkmış ve bu kombinasyonlardan yeni çeşit geliştirmeye uygun tek bitki seleksiyonu yapılabileceği ön görülmüştür. Özellikler arası ilişkilerin belirlenmesi amacıyla yapılan korelasyon analizine göre, protein oranı ile L değeri arasında olumlu ve önemli bir ilişki belirlenmiştir. Çalışma sonuçlarına göre F5 kademesinde kimi melezlerden yüksek verimli genotiplerin seçilebileceği ancak verim ve kaliteyi bir arada bulunduran genotipi belirleme olasılığının düşük olacağı öngörülmektedir

Evaluation of Grain Color and Protein Content in F5 Durum Wheat Triticum durum Desf. populations

This study was conducted to determine grain yield, SPAD, protein content and grain colors and evaluate this traits in plant selection by using F5 durum wheat populations. Fifteen different hybrid combinations was used as material. This research was conducted with randomized complete block design with 3 replications during 2011-2012 growing season. The values ranged in hybrid between 69-7.51 g/plant in grain yield, 43.2-49.7 in SPAD , %14.8-15.9 in protein content, 41.18-45.66 in L value and 14.92-16.71 in b value. The hybrid of Spagetti x Levante took over in terms of grain yield, while the hybrid of Mersiniye x Levante have priority for SPAD, protein content, L value and b value. This combinations were found to have potential for new cultivar improvement via single plant selection. Positive and significant correlation was obtained between protein content and L according to correlation analysis. According to the results of the study, high yielding genotypes can be selected from some of F5 hybrid combinations but the selection of genotypes which have high yield and quality contaning a combination of genotypes selection are expected to be to low possibility

Keywords:

Durum wheat, Hybrid combination, Grain colour, Protein content, SPAD,

PDF

___

1. FAO, 2008. Food and agriculture organization of the united nations, rome www.fao.org

2. TUİK 2015. https://biruni.tuik.gov.tr/bitkiselapp/bitkisel. zul erişim 13/01/2016

3. E. M., Elias, and F. A., Manthey, End products: present and future uses. Durum wheat breeding: current approaches and future strategies, 1, 63-86, (2005).

4. F., Kızılgeçi, M., Yıldırım, C., Akıncı, Ö., Albayrak ve F., Başdemir, İleri kademe makarnalık buğday popülasyonlarının verim ve kalite yönünden seleksiyonda kullanılabilirliği, Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 10 (2), 62-68, (2015).

5. J.C., Zadoks, T.T., Chang and C.F., Konzak, A decimal code for the growth stages of cereals. Weeds Res., 14, 415-412, (1974).

6. SAS Institute Inc., 1998. SAS/STAT user’s guide, Version8. Cary, NC.

7. Ö., Çağlar ve S., Akten, Bazı kışlık ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotip ve hatlarında verim, bitki ve tane protein ilişkilerinin incelenmesi. I. Tarla Bitkileri Kongresi 67-71 İzmir, 1994.

8. M., Çölkesen, S., Aslan, N., Eren ve A., Öktem, Şanlıurfa’da kuru ve sulu koşullarda farklı dozlarda uygulanan azotun Diyarbakır-81 makarnalık buğday çeşidinde verim ve verim unsurlarına etkisi üzerine bir araştırma. Makarnalık Buğday ve Mamulleri Sempozyumu, 30 Kasım-3 Aralık 1993, Ankara, 486-495.

9. A., Öztürk ve A., Akkaya, Kışlık ekmeklik buğday genotip ve hatlarında vejetatif periyod, dane dolum periyodu ve dane dolum oranı ile verim ve verim unsurları arasındaki ilişkiler. Tarla Bitkileri Kongresi, 25-29 Nisan 1994, İzmir, 48-51.

10. H.A., Yılmaz ve T., Dokuyucu, Kahramanmaraş koşullarına uygun ve yüksek verimli ekmeklik buğday genotiplerinin belirlenmesi. I. Tarla Bitkileri Kongresi, 25-29 Nisan 1994, İzmir, 25-29.

11. M.I., Ağdağ, M., Dok ve H.M., Doğan, Orta Karadeniz geçiş bölgesi için uygun buğday genotiplerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi, 21-25 Eylül 1997, Samsun, 21-25.

12. İ., Demir, İ., Turgut, S., Yüce, C., Konak, C., Sever ve M., Tosun, Ege bölgesinde farklı lokasyonlarda yetiştirilen ekmeklik buğdayların verim ve bazı verim öğeleri üzerine bir araştırma. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi, 22-25 Eylül 1997, Samsun, 11-15.

13. T., Dokuyucu, A., Akkaya, A., Nacar ve B., İspir, Kahramanmaraş koşullarında bazı ekmeklik buğdayların verim ve fenolojik özelliklerinin incelenmesi. Türkiye 2. Tarla Bitkileri Kongresi,22-25 Eylül 1997, Samsun, 16-20.

14. G., Gebeyehou, D.R., Knott and R.J., Baker, Relationships among durations of vegetative and grain filling phases, yield components and grain yield in durum wheat cultivars. Crop Sci., 22(2), 287-290, (1982).

15. M., Gutierrez-Rodriguez, M.P., Reynolds and A., LarqueaSaavedraa, Photosynthesis of wheat in a warm, irrigated environment II. traits associated with genetic gains in yield field. Crops Research, 66, 51-62, (2000).

16. R.A., Fischer, D., Rees, K.D., Sayre, Z.M., Lu, A.G., Condon and A., Larque-Saavedra, Wheat yield progress is associated with higher stomatal conductance and photosynthetic rate and cooler canopies. Crop Sci., 38, 1467-1475, (1998).

17. J. M., Clarke, Durum wheat improvement in Canada. Durum Wheat Breeding: Current Approaches and Future Strategies. Food Products Press, New York, 921-938, (2005).

18. L.E., Gauer, C.A., Grant, D.T., Gehl and L.D., Bailey, Effects of nitrogen fertilization on grain protein content, nitrogen uptake, and nitrogen use efficiency of six spring wheat (Triticum aestivum L.) cultivars in relation to estimated moisture supply. Canadian Journal of Plant Science, 72, 235–241, (1992).

19. A.A., Sajo, D.H., Scarisbrick and A.G. Clewer, Effects of rates and timing of nitrogen fertilizer on the grain protein content of wheat (Triticum aestivum), grown in two contrasting season in South East England. Journal of Agricultural Science, 118, 265-269. (1992).

20. S.C., Rao and T.H., Dao, Fertilizer placement and tillage effects of nitrogen assimilation by wheat. Agronomy Journal, 84, 1028-1032. (1992).

21. B., Zebarth, C.J., Warren and R.W., Sheard, Influence of the rate of nitrogen fertilization on the mineral content of winter wheat in Ontario. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 40, 1528-1530, (1992).

22. H.J., Woodard and A., Bly, Relationship of nitrogen management to winter wheat yield and grain protein in South Dakota. Journal of Plant Nutrition, 21 (2): 217-233. 1998.

23. S. Tekdal (2015). Güneydoğu Anadolu bölgesinde bazı durum buğday çeşit yerel popülasyon ve hatlarının tane ve bulgur kalitesi yönünden değerlendirilmesi.Doktora tezi, Fen bilimleri Enstitüsü, Diyarbakır.

24. Y., Coşkun, A., İlkhan, M., Köten and A., Coşkun, Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yetiştirilen farklı makarnalık buğday çeşitlerinin kalite yönünden değerlendirilmesinde b ve b* renk değerlerinin kullanılabilirliğinin incelenmesi. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi,14(3), 25-29, (2010).

25. İ., Pınarlı, Ş., İbanoğlu ve M. D., Öner, Effect of storage on the selected properties of macaroni enriched with wheat germ. Journal of Food Engineering 64, 249–256. (2004)

26. P., Feillet, J. C., Autran and C. Icard-verniere, Pasta Browness:An assassment. Journal of cereal science32, 215- 233, (2000).