Sıcaklık stresine maruz bırakılan bazı makarnalık buğday çeşitlerinin kalite özelliklerinin incelenmesi
Diyarbakır şartlarında 2010–2011 ve 2011-2012 yetiştirme sezonlarında yürütülen bu çalışmada bazı makarnalık buğday genotiplerinin kalite özellikleri incelenmiştir. Araştırmada materyal olarak farklı özelliklere sahip 2 yerel çeşidin dahil olduğu 13 adet makarnalık buğday genotipi genetik materyal olarak kullanılmıştır. Deneme, sulu şartlarda tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre üç tekerrürlü olarak normal ve geç ekim şeklinde kurulmuş ve genotiplerin hektolitre ağırlığı, bin tane ağırlığı, camsılık oranı, protein içeriği, irmik rengi ile mini SDS değeri incelenmiştir. Ayrıca genotiplere ait veriler kullanılarak oluşturulan Biplot grafiğinde, protein ile camsılık oranı aynı grupta yer alırken, bin tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, irmik rengi ve mSDS değeri ise farklı gruplarda yer almıştır. Diyarbakır-81 çeşidi stres şartlarında en tolerant çeşit olurken; OmrabiS, Şölen ve Ç-1252 çeşitleri ise normal ekim şartlarına daha iyi uyum göstermişlerdir
Investigation of yield and quality traits of some durum wheat genotypes in normal and late sowing conditions
The quality properties of some durum wheat genotypes were investigated in Diyarbakır location during 2010-2011 and 2011-2012 growing seasons. Thirteen durum wheat genotypes including two landrace with different characterictics were used as genetic material. The experiment established as a randomized complete block split design with three replications in irrigated conditions and test weight, thousand grain weight, vitreousness, protein content, semolina color and mSDS value were evaluated as quality parameters. Also, according to Biplot graph, protein content and vitreousness were in the same group while thousand grain weight, test weight, semolina color and mSDS value were found in separate groups from each other. The genotype of Diyarbakır 81 was most tolerant for stress conditions while the genotypes of OmrabiS, Şölen and Ç-1252 were more suitable for favourable conditions
Keywords:
Durum wheat, normal and late sowing, quality biplot analyses, heat stress,
___
Wang, W., Vinocur, B., Altman, A., 2003. Plant responses to drought, salinity and extreme temperatures: Towards genetic engineering for stress tolerance, Planta, 218, 1-14.Tekdal, S., 2012. Makarnalık buğdaylarda (Triticum durum desf.) Sıcaklık stresine toleransın belirlenmesinde kullanılabilecek fizyolojik ve morfolojik parametrelerin araştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Dicle Üniversiesi, Diyarbakır.
Ayçiçek, M. ve N. Yürür 1997. Türkiye tarımında makarnalık buğday üretimi ve önemi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 11: 267-275.
Kılıç, H. Özberk, İ., Özberk, F., 1999. Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Sıcak ve Kurağa Toleranslarının Belirlenmesi. Orta Anadolu’da Hububat Tarımının Sorunları ve Çözüm Yolları Sempozyumu. Ed. H. Ekiz, 8-11 Haziran Konya s. 358-364.
Maçãs, B., Gomes, M. C., Dias, A. S., Coutinho, J., 2000. The tolerance of durum wheat to high temperatures during grain filling. In: Royo C, Nachit MM, Di Fonzo N, Araus JL (eds), Options Méditerranéennes. Durum wheat improvement in the Mediterranean region: new challenges, 257-261. CIHEAM, Zaragoza.
Hasan, M.A., Ahmed, J.U., 2005. Kernel growth physiology of wheat under late planting heat stress, J. Natn.Sci. Foundation Sri Lanka 33(3):193-204.
Yan, W. 2001. GGE biplot- A windows application for graphical analysis of multi-environment trial data and other types two-way data. Agron J 93:1111-1118.
Akıncı, C., 1996. Diyarbakır sulu koşullarında farklı ekim zamanının bazı makarnalık buğday çeşitlerinin verim ve verim unsurlarına etkisi üzerinde bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniv. Fen Bilimleri Enstitüsü, Şanlıurfa.
Kahraman, T., 2006. Bazı ekmeklik buğday çeşitlerinde farklı ekim zamanı ve azotlu gübreleme uygulamalarının, tane dolum süresi ve tane dolum oranı ile verim ve kalite unsurlarına etkilerinin belirlenmesi. Doktora tezi, Tekirdağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ.
Riaz-ud-din, Gulam, M.S., Naeem, A., Makhdoom, H., Aziz ur Rehman, 2010. Effect of temperature on development and grain formatıon in spring wheat. Pak. J. Bot., 42(2): 899-906.
Al-doss, A.A., Saleh, M., Moustafa, K.A., Elshafei, A.A., Barakat, M.N., 2010. Grain yield stability and molecular characterization of durum wheat genotypes under heat stress conditions, African Journal of Agricultural Research, 5(22): 3065-3074.
Kılıç H., Yağbasanlar, T., 2010. The Effect of Drought Stress on Grain Yield, Yield Components and some Quality Traits of Durum Wheat (Triticum turgidum ssp. durum) Cultivars Not. Bot. Hort. Agrobot. Cluj 38 (1),164-170.
Kelly, J. T., Bacon R.K, Gbur, E.E., 1995. Relationship of grain yield and test weight dn soft red winter wheat. Cereal Research Communications, 23, 1-2, 53-57.
Paulsen, G. M. 1994. High temperature responses of crop plants. In K. J. Boote, J. M. Bennett, T. R. Sinelair, ve G. M Paulsen (eds.). Physiology and Determination of Crop Yield. American Society of Agronomy. Madison, Wl., 365- 389.
Castro, M., Peterson, C. J., Dalla Rizza, M., Díaz Dellavalle, P., Vázquez, D., Ibáñez, V., Ross, A., 2007. Influence of heat stress on wheat grain characteristics and protein molecular weight distribution. In: Buck, H. T. et al. (eds.), Wheat production in stressed environments. Developments in plant breeding, 12, 365–371.
Veisz, O., Bencze, S., Vida, G., 2007. Changes in the abiotic stress tolerance of wheat as a result of an ıncreased atmospherıc co2 concentratıon, h.t. Buck et al. (eds.), Wheat Production in Stressed Environments, 341–347.
Atlı, A., Koçak, N., Aktan, M., 1993. Ülkemiz çevre koşullarının kaliteli makarnalık buğday yetiştirmeye uygunluk yönünden değerlendirilmesi, Hububat Sempozyumu, Konya, 345-351.
Taghouti, M., Gaboun, F., Nsarellah, N., Rhrib, R., El-Haila, M., Kamar, M., Abbad -Andaloussi F., Udupa S. M., 2010. Genotype x environment interaction for quality traits in durum wheat cultivars adapted to different environments. African Journal of Biotechnology Vol. 9(21), pp. 3054- 3062.
Aydoğan, S., Şahin, M., Akçacık, A.G., Türköz, M., 2010. İleri Makarnalık Buğday Hatlarının Farklı Çevrelerde Verim ve Kalite Özellikleri Yönünden Değerlendirilmesi, Harran Üniv. Ziraat Fak. Dergisi, 14(4): 23-31.
El-Haremein, F. J., El-Saleh, A., Nachit, M.M., 1996. Environmental Effect on Durum Wheat Grain Quality in Syria. 10th International Cereal and Bread Congress, June 9-12 1996, Porto Carras, Greece.
Guttieri, M. J., Ahmad, R., Stark, J.C., Souza, E., 2000. End- use quality of six hard red spring wheat cultivars at different irrigation levels. Crop Sci. 40:631-635.
Dias, A.S., Bagulho, A. S., Lidon, F. C., 2008. Ultrastructure and biochemical traits of bread and durum wheat grains under heat stress. Braz. J. Plant Physiol., 20, 4:323-333.
Burke, J.J., 1990. High temperature stress and adaptation in crops, In: Alscher, R.G., Cummings, J.R. (Eds.), Stress response in plants: adaptation and acclimation mechanisms, 295-309, Wiley Liss, New York.
Stone, P.J., Nicholas, M.E., 1995. A Survey of the effects of high temperature during grain filling on yield and quality of 75 wheat cultivars. Aust. J. Agric. Res., 46(3): 475-492.
Kılıç, H. Özberk, İ., Özberk, F., 1999. Bazı Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Sıcak ve Kurağa Toleranslarının Belirlenmesi. Gap I. Tarım Kongresi, Şanlıurfa.
- ISSN: 2146-4693
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2012
- Yayıncı: Dicle Üniversitesi
Sayıdaki Diğer Makaleler
Ayman ELSABAGH, Abd Elhamid OMAR, Hirofumi SANEOKA, Celaleddin BARUTÇULAR
Birecik Kelaynak Kuşlarında Geronticus eremita Üreme Başarısı-2013
Sertaç TEKDAL, Mehmet YILDIRIM
Tek Melez Mısır Genotiplerinin Diyarbakır Şartlarındaki Performanslarının Belirlenmesi
Şerif KAHRAMAN, Şehmus ATAKUL, Sevda KILINÇ
Türkiye'de badem yetiştiriciliğinin durumu ve yapılan seleksiyon çalışmaları konusunda bir araştırma