Süber DİKİCİ, Davut BALTACI, Aylin YILMAZ, Sultan SAYI, İsmail Hamdi KARA

İlk basamak sağlık merkezi'ne başvuran erişkin hastalarda baş ağrısının özellikleri ve etkili olabilecek etmenlerin belirlenmesi

Amaç: Çalışmada; birinci basamakta Aile Sağlığı Merkezine başvuran erişkin hastalarda baş ağrısının özellikleri ve tedavide kullanılan yöntemlerin belirlenmesi amaçlandı. Gereç ve yöntem: Düzce İli birinci basamak sağlık merkezlerinde yapılan, kesitsel tipteki bu araştırmada, 18-72 yaş grubu erişkin olgulara sosyodemografik faktörler ve baş ağrısının özelliklerine ilişkin bir anket uygulandı. Baş ağrısının tanısı için Uluslararası Başağrısı Topluluğunun kriterleri kullanıldı. Bulgular: Çalışma, yaş ortalaması 38,3±5,1 yıl olan, 38 erkek, 59 kadın olan ardışık 97 olguda gerçekleştirildi. Baş ağrısı başlangıç yaşı ortalaması, erkeklerde 22,2±10,8 yıl, kadınlarda 25,3±11,9 yıl (p>0,05), baş ağrısı süresi erkeklerde ortalama 6,4±8,0 saat, kadınlarda 7,9±10,3 saat saptanmıştır. Baş ağrısına karşı ilaç kullanma süresi ortalaması erkeklerde 11,1±9,5 yıl, kadınlarda 7,9±8,5 yıl olarak bulundu. Erkek ve kadın olgularda, Migren Yeti Yitimi Değerlendirme Ölçeği (MIDAS) skorları farklı bulunmadı (4,6±5,6 ve 4,9±8,4; p>0,05) Olguların çoğu lise ve üzeri eğitime sahipti. Evli olgular çoğunluktaydı. Baş ağrısı en fazla zonklayıcı tipteydi. Sıklıkla bu, ses duyarlılığı ile ilişkiliydi. Olguların %54,6 sı doktora gitmeden ilaç kullanmışlardı ve uyguladıkları yöntem çoğunlukla etkiliydi. En sık kullanılan ilaçlar non-steroid anti-enflamatuar ilaçlar ve parasetamol olup, birçok olguda bu ilaçlar ikili ya da üçlü kombinasyonlar halinde kullanılıyordu. Sonuç: Baş ağrısının, her iki cinsiyette de ikinci on yılın başlarında başladığı, MİDAS skorlarının orta düzeyde olup, farklılık göstermediği, ancak kadın olgular, lise ve üzeri olgular ile evli olguların çoğunlukta olduğu belirlendi. Olguların çoğunun doktora gitmeden, birçok farklı veya aynı grupta yer alan ağrı kesiciyi kontrolsüz olarak kullandıkları görüldü.

Determination of headache features and related possible effective factors in adults admitted to Primary health-care center

Objectives: The aim of this study was to determine treatment modalities and features of headache in adult patients admitted to Family Health Center (FHC) in primary care. Materials and methods: In this cross-sectional study, which was performed in FHCs in Düzce, A survey regarding sociodemographic factors and headache features was applied to the adults aged of 18-72 years-old. The International Headache Society criteria were used for diagnosis of headache. Results: The study was performed with 97 (39.2% male, 60.8% female) subjects mean age 38.3±5.1 (18- 72) years. Average age of onset was 22.2±10.8 years in males and 25.3±11.9 years in females (p>0.05). The mean duration of headache in males and females were 6.4±8.0 hours and 7.9±10.3 hours (p>0.05) respectively. Duration of drug use for headache was 11.1±9.5 years in males and 7.9±8.5 years in females (p=0.04). No significant difference was found in Migraine Disability Assessment (MIDAS) scores between two genders. Majority of participations had high school and upper education and married. Headache was mostly in a throbbing pattern and frequently associated with phonophobia (62.9%). The participants had used drugs without prescription by physician (54.6%). The most frequently used drugs were non-steroidal anti-inflammatory drugs and paracetamol, frequently in a combination of two or three analgesics. Conclusion: Headache started at the second decade for both genders, MIDAS scores was moderate and did not show any differences, whereas females, subjects with high school and upper education and married ones were more frequent. Majority of patients received more than two analgesic drugs without prescription.

PDF

___

1. Raj PP. Ağrı taksonomisi. In: Erdine S. (ed). Ağrı.1.Baskı. İstanbul, Nobel kitabevi; 2002:12-9.
2. Headache Classification Committee of the International Headache Society. Classification and diagnostic criteria for headache disorders, cranial neuralgias and facial pain. Cephalalgia 1998; 8 (suppl 7):1-96.
3. Kayhan Z. Ağrı Klinik Anestezi; İstanbul, Nobel Kitabevi; 2004:922-54.
4. Siva A. Baş Ağrısı Epidemiyolojisi Baş, Boyun, Bel Ağrıları Sempozyum Dizisi. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri 2002;30(1):9-14.
5. Aslantaş D, Metintaş S, Ünsal A, Kalyoncu C. Eskişehir kırsal kesim öğrencilerinde baş ağrısı sıklığı ve etkileyen etmenler STED 2007;16(1):1-6.
6. Stewart WF, Lipton RB, Celantano DD, Reed ML. Prevalence of migraine headache in the United States: Relation to age, income, race and other sociodemographic factors. JAMA 1992;267(1):64-70.
7. De Lissovoy G, Lazarus SS. The economic cost of migraine; present state of knowledge. Neurology 1994; 44 (suppl 4):556-62.
8. Türk Başağrısı Epidemiyoloji Çalışma Grubu. Headache Screening Survey. İstanbul; Piar-Gallup, Marketing Research Co, 1997:1-53.
9. Aygül R, Deniz O, Güzelcik M, Aslan Ş. Migrenli hastaların sosyodemografik profili. MJAU 2001;33(1):91-6.
10. Mavioğlu H, Karaca S, Yılmaz H, Korkmaz H, Artuğ R, Selçuki D. Başağrısı poliklinik hastalarının demografik ve klinik profili. Düşünen Adam 2000;2(1):110-15.
11. Lüleci A. Maltepe ilçesi doğurganlık çağındaki kadınlarda migren prevalansının araştırılması. Dr Lütfi Kırdar Kartal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Nöroloji Kliniği. Uzmanlık Tezi. Yöneticisi: Türk Börü Ü, İstanbul, 2004.
12. Yücel Y. Migren baş ağrısında tanı ve tedavi yaklaşımları. Dicle Tıp Dergisi 2008;35(3):281-86.
13. Martin BC, Dorfman JH, McMillan CA. Prevalence of migraine headache and association with sex, age, race, and rural/urban residence: a population-based study of Georgia Medicaid recipients. Clin Ther 1994;16(5):854-72.
14. Lipton RB, Stewart WF, Diamond S, Diamond ML, Reed M. Prevalence and burden of migraine in the United States: data from the American Migraine Study II. Headache 2001;41(7):646-57.
15. Mathew NT. Migraine. In: Evans RW, Mathew NT, eds. Handbook of Headache. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins, 2000: 22¯60.
16. Russell MB, Fenger K, Olesen J. The family history of migraine. Direct versus indirect information. Cephalalgia 1996;16(3):156-60.
17. Bener A, Uduman SA, Qassimi EM, et al. Genetic and Environmental factors associated with migraine in schoolchildren. Headache 2000;40(2):152-7.
18. Smetana GW. The Diagnostic value of historical features in primary headache syndromes a comprehensive review. Arch Intern Med 2000;160(18):2729-37.
19. Ferrari MD. Migraine. The Lancet 1998;351(9108):1043- 51.
20. Milanlıoğlu A, Tombul T, Sayın R. Migrenlilerdeki sempatik deri cevapları. J Clin Exp Invest 2011;2(1):16-21.
21. Gallagher P. Inappropriate prescribing in the elderly. J Clin Pharmacy Therapeutics 2007;32(2):113-21.
22. Fulton MM, Allen ER. Polypharmacy in the elderly: a literature review. J Am Acad Nurse Pract 2005;17(4):123- 32.
23. Yarış F, Dikici MF. Yaşlılarda ilaç kullanımı: düşük dozda başlayalım, yavaş yavaş artıralım. Aile Hekimliği Dergisi 2008;2(2). http://www. ailehekimligidergisi.org/
24. Akdağ R. Akılcı ilaç kullanımı. Sağlık Bakanlığı. http:// www.saglik.gov.tr/