Hz. Yusuf’un Hayatının Gelişim Psikolojisi Açısından Analiz ve Yorumu

Kur’an birçok ilme ilham kaynağı olmuştur. Zaman ilerledikçe yeni bilimler teşekkül etmiş ve farklı bakış açılarıyla Kur’an’ın manaları daha da zenginleşmiştir. Bunlardan biri de psikoloji bilimidir. Psikoloji kısaca, insan davranışlarını ve bunların altyapısını inceleyen bilimdir. Psikolojinin de ana unsuru olan insan, Kur’an’ın da ana konularından birisidir. İnsan, hayatı boyunca tüm yönleriyle değişim ve gelişim içerisindedir. Gelişim psikolojisi, insanların yaşa bağlı olarak hangi duygu, düşünce, davranış ve kişilik özellikleri gösterdiğini, doğum öncesinden başlayarak yaşlılığa kadar insanların nasıl değiştiğini ve geliştiğini inceler. Bu incelemeyi fiziksel, biyolojik, bilişsel, zihinsel, psikososyal, kişisel, dini, ahlâkî vb. gelişim boyutlarıyla ele alır. Kur’an bir bilim kitabı olmamakla birlikte, içerisinde insanın gelişim evreleri olan bebeklik, çocukluk, gençlik, olgunluk ve ihtiyarlık konusunda bilgiler mevcuttur. Kur’an, doğum öncesinden başlayarak ölüme kadar insan hayatını göz önünde bulundurmakla, insanın her yönüyle olumlu bir gelişim süreci geçirmesini, bu süreçleri tefekkür edip ibret ve ders almasını, neticede hidayete ulaşmasını istemektedir. Kur’an kıssaları içerisinde en güzeli olarak tarif edilen Yusuf kıssası, insan gelişimine dair bir hayli veriyi içermesinden dolayı araştırmaya konu olmuştur. Bu araştırmada, Kur’an’da hayatı bütün olarak anlatılan Hz. Yusuf’un gelişim aşamaları, gelişim psikolojisindeki öne çıkan kuramlar bağlamında ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Hz. Yusuf, Gelişim Psikolojisi, Büyüme, Olgunlaşma, Ergenlik

Analysis and Interpretation of Joseph’s Life in Terms of Developmental Psychology

The Qur'an has been a source of inspiration for many sciences. As time progressed, new sciences were formed and the meanings of the Qur'an became richer with different perspectives. One of them is the science of psychology. In short, psychology is the science that studies human behavior and its background. Human, which is the main element of psychology, is also one of the main subjects of the Qur'an. A person is in a process of change and development in all aspects throughout his life. Humans go through different stages from pre-birth to death and show different characteristics according to their physical structure and age. Throughout his life, he goes through infancy, childhood, youth, adulthood and old age. Although there is no definite age limit for the transition from one of these stages to the other, these developmental stages follow each other in order. Human development is one of the fundamental subjects of psychology. In this context, cognitive, psychosocial, moral, religious, etc. Developments in these fields are not unrelated to each other, but are intertwined. The science of psychology has made evaluations by dividing human life into stages while addressing these developmental features. Because each stage has its own characteristics. Developmental psychology examines what emotions, thoughts, behaviors and personality traits people show depending on age, and how people change and develop from prenatal to old age. This examination is physical, biological, cognitive, mental, psychosocial, personal, religious, moral, etc. deals with the dimensions of development.

Keywords:

Prophet Joseph, Developmental Psychology, Growth, Maturation, Adolescence,

PDF

___

Albayrak, Ahmet. “Ergenlerin Dini Gelişiminde Sevgi ve Korku Motifinin Etkinliği”. Yüksek Lisans tezi, Uludağ Üniversitesi, 1995.
Ametî, Bejadin ve Yılmaz, Sema. “Kur’an’da Peygamberlerin Örnekliğiyle Baba-Oğul İlişkisinin Psiko-Sosyal Analizi” Ahlâkî Sorunlar, Gençlik ve Değerler Eğitimi Sempozyumu, ed. Bayramali Nazıroğlu. Rize: Yediveren Kitap, 2018.
Atkinson, Rita L., Richard C. Atkinson ve Ernest R. Hilgard. Psikolojiye Giriş. çev. Kemal Atakay vd. İstanbul: Sosyal Yayınları, 1995.
Bakırcıoğlu, Rasim. Ansiklopedik Eğitim ve Psikoloji Sözlüğü. Ankara: Nostalji, 2012.
Baymur, Feriha. Genel Psikoloji. Ankara: İnkılap Kitabevi, 1994. Bayraklı, Bayraktar. Yeni Bir Anlayışın Işığında Kur’an Tefsiri. İstanbul: Bayraklı Yayınları, 2001.
Beydâvî, Kâdı, Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t-Te’vîl. çev. Şadi Eren. İstanbul: Işık Yayınları, 2014.
Binbaşıoğlu, Cavit. Gelişim Psikolojisi-Gelişim Süreçleri ve Eğitim İlkeleri. Ankara: Binbaşıoğlu Yayınları, 1990.
Cüceloğlu, Doğan. İnsan ve Davranışı. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2006. Çağrıcı, Mustafa. “İhsan”. TDV İslam Ansiklopedisi. 21/544-546. Ankara: TDV Yayınları, 2000.
Çalışkan, Mehmet. “Kur’an’da Hikmet Kavramı”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1, no. 2 (2001): 89-119.
Erden, Münire ve Yasemin Akman. Eğitim Psikolojisi. Ankara: Arkadaş Yayınları, 1995.
Fersahoğlu, Yaşar. Kur’an’da Zihin Eğitimi. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2015.
Gerrig, Richard J. ve Philip G. Zimbardo. Psikolojiye Giriş-Psikoloji ve Yaşam. çev. Gamze Sart. Ankara: Nobel Yayınları, 2012.
Günay, İlhami. “Kur’an-ı Kerim’de Gençlerin Bedeni-Hareki Gelişimi ve Eğitimi”. The Journal of Academic Social Science Studies 1, no. 1 (2008):67-79.
Hökelekli, Hayati. Din Psikolojisi. Ankara: TDV Yayınları, 1993.
İsfahânî, Râgıb. Müfredât-Kur’an Kavramları Sözlüğü. çev. Mustafa Yıldız. İstanbul: Çıra Yayınları, 2017.
Karacoşkun, Mustafa Doğan (ed). Din Psikolojisi. Ankara: Grafiker Yayınları, 2017.
Karaman, Hayreddin vd. Kur’an Yolu Türkçe Meal ve Tefsir. Ankara: DİB Yayınları 2006.
Kasapoğlu, Abdurrahman. Kur’an’da Psikoloji Konuları-Gelişim Psikolojisi. Ankara: Gece Kitaplığı, 2020.
Köni, Can. Eğitim Bilimleri-Gelişim Psikolojisi. Ankara: Yediiklim Yayınları, 2017.
Kurtubî, Muhammed. El-Câmiu li-Ahkâmi’l-Kur’ân. çev. Beşir Eryarsoy. İstanbul: Buruc Yayınları, 2000.
Kutub, Seyyid. Fî Zilâli’l-Kur’an. çev. Sedat Uçan, Vahdettin İnce, Mehmet Yolcu. İstanbul: Tayf Yayınları, 2016.
Morgan, Clifford T. Psikolojiye Giriş. çev. Sirel Karakaş. Konya: Eğitim Akademi Yayınları, 2011.
Necati, M. Osman. Kur’an ve Psikoloji. çev. Hayati Aydın. Ankara: Fecr Yayınları, 2017.
Oktaylar, Hasan Can. Gelişim Psikolojisi Ders Notları. Ankara: Yargı, 2010.
Özdemir, Osman, Pınar Güzel Özdemir, Muhammed Tayyib Kadak ve Serhat Nasıroğlu. “Kişilik gelişimi” Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar 4, no. 4 (2012):566-589.
Râzî, Fahreddin. Mefâtîhu’l-Gayb, çev. Komisyon. Ankara: Akçağ Yayınları, 1995.
Sâbûnî, Muhammed Ali. Safvetü’t Tefâsîr. çev. Sadrettin Gümüş ve Nedim Yılmaz. İstanbul: Ensar Neşriyat, 1993.
Sayar, Kemal ve Mehmet Dinç. Psikolojiye Giriş. İstanbul: Dem Yayınları, 2013.
Seçer, İsmail vd. Gelişim Psikolojisi. Erzurum: AÜAÖF Yayınları, 2020. Selçuk, Ziya. Gelişim ve Öğrenme. Ankara: Nobel Yayınları, 2000.
Senemoğlu, Nuray. Gelişim, Öğrenme ve Öğretim. Ankara: Pegem, 2012. Taymur, İbrahim ve Mehmet Hakan Türkçapar. “Kişilik: Tanımı, Sınıflaması ve Değerlendirmesi”. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar 4, no. 2 (2012): 154-177.
Tokur, Behlül. “Dindarlık Sorunu: Psikolojik Bir Tahlil”. AÜİFD 41 (2014): 257-279.
Zuhaylî, Vehbe. Tefsîru’l-Münîr. çev. Ahmet Efe, Beşir Eryarsoy, Hamdi Arslan, Halil İbrahim Kutlay, Nurettin Yıldız. İstanbul: Risale Yayınları, 2005.