Lazkiye’de İslâm Fethinden Haçlı Kontrolüne Kadar Geçen Hâkimiyet Süreci (636-1098)
Çalışmanın sınırlarını oluşturan 636-1098 yılları arası, kaynaklarda Lazkiye hakkında detaylı bilgilerin bulunmadığı bir dönemdir. Bu bölge hakkında bilgi verilirken, Suriye’nin (Bilâd-ı Şam) kuzey ya da güney bölgesi şeklinde ifadeler geçmekte ancak şehir isimleri çok nadir kullanılmaktadır. Hatta verilen bu şehir isimleri arasında da yalnızca bölgenin büyük bir kaç şehri zikredilmektedir. Bu durum Lazkiye hakkında detaylı bilgi toplanmasını güçleştiren bir durum olmuştur. Ayrıca verilen bilgiler de çok yüzeysel, genel coğrafi bilgilerden ibarettir. Hangi dönemde kimin elinde bulunduğuna dair ise kesin bilgiler bulunamamaktadır. Bu sebeple bölgede faaliyette bulunan devletlerin aralarındaki ilişkilere ve siyasi durumlarına bakarak tespitler yapılmaya çalışıldı. Bu bağlamda Lazkiye ile ilgili bölgede yaşanan gelişmeler temel alınarak hâkimiyet çizelgesi oluşturulmaya çalışılmış ve bu süreçte Lazkiye’nin nasıl bir değişim geçirdiğini görmek amaçlanmıştır. Bu süreçte Lazkiye; Bizans, Fâtımî, Abbasî, Tolunoğlu, İhşidî, Selçuklu Devletleri ve zaman zaman da yerli Arap kabilelerinin kontrolüne geçmiştir. Haçlı kontrolüne kadar Lazkiye’nin siyasi, iktisadi ve sosyo-kültürel olarak nasıl bir süreç geçirdiği ana kaynaklar ışığında verilmeye çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler:
Lazkiye, Suriye, Bilâd-ı Şam, Ubâde b. Sâmit, II. Nikephoros Phokas, II. Basileios, Benu Munkız
The dominance process in Latakia, from the conquest of Islam to the control of the Crusaders (636-1098)
636-1098, which forms the boundaries of the study, is a period in which sources do not have detailed information about Latakia. While giving information about this region, it is expressed as the northern or southern region of Syria (Bilâd-i Şam), but the city names are rarely used. In fact, among the names of these cities, only a few cities of the region are mentioned. This situation has made it difficult to collect detailed information about Latakia. In addition, the information given is very superficial, consists of general geographic information. There is no definite information as to which period and who you are in possession of. For this reason, the relations between the states operating in the region and their political situation was tried to be determined. In this context, it was aimed to establish a dominance chart based on the developments in the region related to Latakia and to see how the city of Latakia changed. In this process, Latakia; Byzantine, Fatimid, Abbasid, Tolunoglu, Ihşidi, Seljuk State and occasionally the native Arab tribes have been controlled. From the main sources of the political, economic and socio-cultural process of Latakia until the Crusader's control was tried to be given.
Keywords:
Latakia, Syria, Bilâd-i Şam, Ubâde b. Sâmit, II. Nikephoros Phokas, II. Basileios, Benu Munkiz,
___
- Abû’l-Farac. (1999). Abû’l-Farac Tarihi (Bar Hebraeus). (Cilt I). (Ömer Rıza Doğrul, çev.) 3. Baskı. Ankara: TTK. Ağırakça A. (2000). İhşîdîler. DİA. (Cilt. XXI, ss. 551-553).Aktan A. (2016). İslam Tarihi (Başlangıcından Emevilerin Sonuna Kadar. Ankara: 5. Baskı, Nobel Yayınları.Akyol H. (2012). Suriye Selçukluları. Refik Turan (Ed.), Selçuklu Tarihi El Kitabı, (ss. 215-235) Ankara: Grafiker Yayınları. Avcı C. (2003). İslam-Bizans İlişkileri. İstanbul: Klasik Yayınları.Azîmî. (2006). Azîmî Tarihi. (Ali Sevim çev.) 2. Baskı. Ankara: TTK.Belâzurî. (2013). Füthû’l Buldân, (Ülkelerin Fetihleri). (Mustafa Fayda, Terc.). İstanbul: Siyer Yayınları.Bilinir S. (2017). Ortaçağ’da Halep ve Türkler (944-1117). Basılmamış Doktora Tezi. Isparta: Sosyal Bilimler Enstitüsü. Bozkurt N. (2014). Abbasîler. İstanbul: İsam Yayınları.Brocelmann. (1964). İslam Milletleri ve Devletleri Tarihi. (Cilt I). (Neşet Çağatay, çev.). Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi. Brockelmann C. (1992). İslam Ulusları ve Devletleri Tarihi. (Neşet Çağatay, çev.).Bundârî (Muhammed Bundârî). (1943). Zübdetü’n-Nusra ve Nuhbetü’l Usra, İran ve Horasan Selçukluları Tarihi. (Kıvameddin Burslan, çev). İstanbul: Maarif Matbaası.Buzpınar Ş. T. (2003). Lazkiye. DİA. (Cilt. XXVII, ss. 117-118).Cemâlüddin Muhammed b. Sâlim b. Vâsıl. (1960). Mektebetü’l Asriyye. (Cilt. I). İskenderiyeDarkot B. (1978). Lazkiye. İA. (Cilt. VII, ss. 22-25).Demir M. (2017). 13. Yüzyıl Doğu Akdeniz’inin (Antalya-Alanya-Misis-Tarsus-Anazarba-Lazkiye-Süveydiye)Siyasi, Sosyal ve Ekonomik Tarihi. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Antalya: Sosyal Bilimler Enstitüsü. Downey G. (1961). A History of Antioch in Syria, From Seleucos to the Arab Conquest, Princeton: Princeton University Press.el-Azhari T. K. (1997). The Seljuqs of Syria, During the Crusade (1070-1154). Berlin: Publisher Klaus Schwarz Verlag.Es-Seyyid E. F. (1995). Fâtımîler. DİA. (Cilt. XII, ss. 228-237).Fayda M. (1994). Ebû Bekir. DİA. (Cilt. X, ss. 101-108).Grainger J. D. (1990). Seleukos Nikator, Constructing A Hellenistic Kingdom. London And New York.Hitti P. K. (1951). History of Syria. London: MacMillion, Co.Ltd.Hitti P. K. (1989). Siyasi ve Kültürel İslam Tarihi, (Cilt. I). (Salih Tuğ, çev.). İstanbul: Boğaziçi Yayınları.Honigman E. (1970). Bizans Devleti’nin Doğu Sınırı. (Fikret Işıltan, çev.). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.İbn Battûta. (2004). İbn Battûta Seyahatnâmesi. (Cilt. I). (A. Sait Aykut, çev.) İstanbul: Yapı Kedi Yayınları.İbn Hallikân. (1970). Vefay’âtu’l-a’yânve ebnâu’z-zamân. (Cilt. III). (Baron Mac Guickin de Slane, Translate). Beirut: Mektebut Lübnan.İbn Kesîr. (1994). el-Bidâye ve’n-Nihâye. (Cilt. XI). (Mehmet Keskin, çev.) İstanbul: Çağrı Yayınları.İbn Rusteh. (2013). Kitâbü’l, A’lâki’n-Nefise. (Yusuf Ziya Yörükhan, çev.). 2. Baskı, İstanbul: Ötüken Yayınları.İbn Şıhne. (1909). ed-dürû’l Müntehâb fi tarih-i Memleket-i Halab. Beyrut.İbnü’l Adim. (1997). Zübdetü’l-Haleb min Târihî Haleb. (Cilt. I.). Suheyl Zakkar, Şam: Daru’l Kitabu’l Arabi Yayınları.İbnü’l Adim. (2014). Zübdetü’l-Haleb min Târihî Haleb’de Selçuklular. (Ali Sevim, Trc.). Ankara: TTK.İbnü’l Verdi. (2017). Selçuklular. (Mustafa Alican, Trc.). 2. Baskı. İstanbul: Kronik Yayınevi.İbnü’l-Adim. (1988). Bugyetü’t-taleb fi târihi Haleb. (Cilt. I, IV). Suhayl Zakkar. Beyrut: Dârü’l-Fikr. İbnü’l-Esir. (1991). el-Kâmil fi’t-tarih. (Cilt. II, VII, VIII, X). (M. Beşir Eryarsoy, çev.). İstanbul: Bahar Yayınları.İshakoğlu Ö. (2012). Suriye Tarihi. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.Kandemir M. Y. (2012). Ubâde b. Sâmit. DİA, (Cilt. XXXXII, ss. 13-14).Kazvînî. (2015). Târih-i Güzide, (Zikr-i Pâdişâhân-i Selçukiyân). (Erkan Göksu, çev.). İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.Kılıç Ü. (2013). Yezîd II. DİA, (Cilt. XXXXIII, ss. 515-516).Kırpık G. (2011). Haçlı Seferlerinin İlginç Olayları. (Joseph François Michaud). Ankara: Lotus Yayınları.Lemerle P. (2013). Bizans Tarihi. (Galip Üstün, çev.). 6. Baskı. İstanbul: İletişim Yayınları.Mc Evedy C. (2010). Ortaçağ Tarih Atlası. (Ayşen Anadol, çev.). 3. Baskı. İstanbul: Sabancı Üniversitesi Yayınları.Mc. Neill W. H. (2005). Dünya Tarihi. (Alâeddin Şensel, çev.). 10. Baskı. Ankara: İmge Kitabevi.Mukaddesî. (2015). Ahsenü’t-Tekâsim, (İslâm Coğrafyası). (Ahsen Batur, çev.). İstanbul: Selenge Yayınevi.Ostrogorsky G. (2015). Bizans Devleti Tarihi. (Fikret Işıltan, çev.). 8. Baskı. Ankara: TTK.Özkuyumcu Nadir. (2012). Tolunoğulları. DİA. (Cilt. XXXXI, ss. 233-236). Pirenne H. (2014). Ortaçağ Kentleri. (Şadan Karadeniz, çev.). 13. Baskı. İstanbul: İletişim Yayınları.Polat M. S. (2002). Selçuklu Türkiye’sinde Ticaret. Türkler Ansiklopedisi. (Cilt. VII, ss. 567-577). Ankara.Roux J. ve P. (2007). Türklerin Tarihi, Pasifik’ten Akdeniz’e 2000 Yıl. (Aykut Kazancıgil, Lale Arslan, çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.Runciman S. (1989). Haçlı Seferleri Tarihi. (Cilt. I). (Fikret Işıltan, çev.). 2. Baskı. Ankara: TTK.Salibi K. (1929). Syria Under Islam (634-1097). New York: Caravan Books.Scylitzes J. (2000). A Synopsis A Histories (811-1057). (John Wortley Translated). Kanada: Published by the Centre for Hellenic Civilization at University of Manitoba.Sevim A. ve Merçil E. (1995). Selçuklu Devletleri Tarihi. Ankara: TTK.Şihabeddin b. Fazlullah el-Ömerî. (2014). Mesâliku’l Ebsâr, (Türkler Hakkında Gördüklerim ve Duyduklarım). (D. Ahsen Batur, çev.). İstanbul: Selenge Yayınları.Şükrullah Efendi. (2013). Behcetü’t-Tevârîh, (Tarihin Aydınlığında). (Hasan Almaz, çev.). İstanbul: Mostar Yayınları.Tâberî. (1992). History of al-Tabari, Târîh el-Rusul ve’l Muluk. (Philip M. Fields. Çev.). Albany: State University of New York Press. Taberî. (1992). Târîh el-Rusul ve’l Muluk, (History of al Tabari) (Cilt. XXXVI). (Philip M. Fields, çev.). New York: State University of New York Press.Uçar Ş. (1990). Anadolu’da İslam Bizans Mücadelesi. Bilimsel Araştırma Dizisi 5. İstanbul: İşaret Yayınları. Urfalı Mateos. (2000). Urfalı Mateos Vekâyî-Namesi, (952-1136) ve Papaz Grigor’un Zeyli (1136-1162). (Hrant D. Andreasyan, çev.). 3. Baskı. Ankara: TTK.Yahyâ b. Said el-Antakî. (1990). Tarih el-Antakî. (Ömer Abdullah Tedmuri, Neşr.). Lübnan.Yiğit İ. (2007). Ömer b. Abdülaziz. DİA. (Cilt. XXXIV, ss. 53-55).Yusuf M. D. (1985). Economic Survey of Syria During The Tenth and Eleventh Centuries. Berlin: Klaus Schwartz Verlay.Zakkar S. (1971). The Emirate of Aleppo (1004-1094). (Prefaced by Bernard Lewis). Beirut: Published Dar al-Amanah.
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2015
- Yayıncı: Aizonia Publishing