16. Yüzyılda Müezzin Bir Şâir: Hüdâyî-İ Kadîm

Bu çalışmanın amacı 16. yüzyılda yaşamış, ancak ismini duyuramamış bir şâir olan Hüdâyî’nin hayatı, edebî kişiliği ve eserleri hakkında bilgi vermektir. Mustafa Hüdâyî Efendi, 16. asırda yaşamış bir Osmanlı şâiridir. Kanûnî Sultan Süleymân, II. Selîm ve III. Murad’ın saltanat dönemlerini idrâk eden şâirin mesleği müezzinliktir. Kaynaklara göre ömrü boyunca Hâsekî Sultan Câmî’nde müezzinlik yapan şâirin doğum yeri İstanbul’dur. Doğum tarihi kaynaklarda yazılı değildir. Tezkîrelerde ölüm tarihi hicrî 991, milâdi 1583 olarak belirtilmektedir. Şiirde, Türk şâirlerden ziyâde İranlı şâirleri örnek almıştır. Özellikle gazel alanında başarılı olmuş bir şâirdir. Şâir şiirlerini mürettep bir dîvânda toplamıştır. Şâirin bilinen tek eseri Dîvânı’dır. Kaynaklara göre özellikle gazelleriyle beğenilen Hüdâyî’nin, sesinin güzelliğinden ve müzik yeteneğinden de bahsedilmektedir.

Hüdâyî-i Kadîm: A Müezzin Poet in 16 Th Century

The aim of this work is to inform about the life of Hüdâyî who lived in 16 th century but could not become famous, his literary personality and works. Mustafa Hüdâyî Efendi is an Ottoman poet who lived in the 16th century. The poet who comprehended the sovereignty periods of Kanûnî Sultân Süleymân, II. Selîm and III. Murât, was a muezzin. According to the sources, the poet was a muezzin at Hâseki Sultan Mosquea throughout his life and his place of birth is İstanbul. His birthday is not written in sources. In notes, the date of his death is stated 991 according to the Moslem calender and 1583 according to the Gregorian calender. In poetry, he had a tendency to Persian poets rather than Turkısh ones. He was a successful poet particularly in lyric poems The poet had collected his poems in a regular Dîvân. The only work which is known by the poet is his Dîvân. According to sources, it is talked not only about lyric poems but also about musical talent of Hüdâyî.

PDF

___

BEHAR, Cem. (2005), Musıkiden Müziğe, Osmanlı/Türk Müziği: Gelenek ve Modernlik, İstanbul:Yapı Kredi Yayınları.
Bursalı Mehmed Tâhir. (2000), Osmanlı Müellifleri , 2. cilt , Hazırlayanlar: Prof. Dr. Cemal Kurnaz, Yard. Doç. Dr. Mutafa Tatcı, Ankara:Bizim Büro Yayınları.
CANIM, Rıdvan. (2000), Latifî Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzamâ (İnceleme-Metin), Ankara:Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
DİLÇİN, Cem. (1986), “Gazel” Türk Dili, Türk Şiiri Özel Sayısı (Dîvân Şiiri), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, s.90.
ERDEMİR, Avni. (1999) Anadolu Sahası Mûsıkî-şinâs Dîvân Şâirleri, Ankara:TÜSAV Yayınları.
GENÇ, İlhan, Dr. (2000) Tezkire-i Şu’arâ-yı Mevleviyye, Esrar Dede, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
İPEKTEN, Haluk, Eski Türk Edebiyatı, Nazım Şekilleri ve Aruz, İstanbul: Dergâh Yayınları.
İSEN, Mustafa, Dr.(1994), Künhü’l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı, Ankara :Atatürk Kültür Merkezi Yayını.
İSEN, Mustafa. (2003), Eski Türk Edebiyâtı El Kitabı, Ankara :Grafiker Yayınları.
İSEN, Mustafa. (1994), Acıyı Bal Eylemek, Türk Edebiyatında Mersiye, Ankara:Akçağ Yayınları.
Keşf –el-Zünûn. (1941), 1. cilt, Hazırlayanlar: Prof. Dr. Şerefettin Yaltkaya, Kilisli Rıfat Bilge, Maarif Matbaası.
Kınâlı-zâde Hasan Çelebi, Tezkiret’ü-Şu‘arâ, Millet Kütüphânesi Alî Emirî Târîh, No: 758.
Mehmed Riyâzî, Riyâzu’ş-Şu’arâ, Millet Kütüphânesi Alî Emirî Târîh No: 765.
Mehmed Süreyyâ, Sicill-i Osmânî, Cilt-4, İstanbul:‘Âmire Matbaası.
Mehmet Nâil Tuman. (2001), Tuhfe-i Nâilî, Cilt-2, Hazırlayanlar: Cemal
Kurnaz, Mustafa Tatlıcı, Ankara:Bizim Büro Yayınları.
Muallim Nâci. (1307) Islahât-ı Edebiye, İstanbul.
Mustafa Beyânî, Beyânî Tezkiresi, Millet Kütüphânesi Alî Emirî Târîh, No: 757.
Pîr Mehmed Âşık Çelebi, Meşâ‘îrü’ş-Şu‘arâ, Millet Kütüphânesi Alî Emîrî, No:772.
Pir Mehmet Aşık Çelebi. (1971), Meşâ’irü’ş-şu’ara or Tezkere of Âşık Çelebi, by Owens, G.M. Meredıth Owens, London:Messrs, Luzac And Company Ltd..
SOLMAZ, Süleyman. (2005), Ahdi ve Gülşen-i Şu’arâsı (İnceleme-Metin), Ankara:Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
Şemsettin Sâmi. (1898), Kamûsu’l-A‘lâm, Cilt-6, İstanbul:Mihran Matbaası.
YEKBAŞ, Hakan (2005), Hüdâyî-i Kadîm Dîvânı (Edisyon Kritik-Metinİnceleme), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sivas.
Zehr-i Mâr-zâde Seyyid Rızâ, Tezkîre-i Rızâ, Millet Kütüphanesi Ali Emirî Târîh, No :764 .