İbrahim Sûresi 34 ile Nahl Sûresi 18. Ayetlerin Tefsir ve Belağat Yönünden Değerlendirilmesi

Bu çalışmada İbrahim sûresinin 34. ayeti ile Nahl sûresinin 18. ayeti tefsir ve belağat açısından incelenmiştir. Kur’an’ın birçok ayetinde olduğu gibi bu iki ayet arasında da lafız ve mana yönüyle bazı benzerlikler ve nüanslar tespit edilmiştir. Araştırmada bu iki ayetin mana ve muhtevası incelenirken, kullanılan kelime ve terkipler Arap edebiyatı açısından ele alınarak, Kur’an’ın edebî özelliğine vurgu yapılmıştır. Nimet konusuyla alakalı bu iki ayetten biri insanın nimetler karşısındaki zalimce ve nankörce tavrını anlatırken, diğeri nimetleri veren yaratıcının ne kadar şefkatli ve merhametli olduğunu bildirmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Kur’an, Ayet, Nimet, Nankörlük, Merhamet

The Verses 34th Of Surah Ibrahim and 18th Of Surah Nahl Evaluation In Terms Of Interpretation And Rhetorics

In this study, It is examined that the 34th statement of surah Ibrahim and 18th statement surah of Nahl from the perspective of interpretation and rhetorics. As it is in many verses of Quran, in between these two statements there are anologies and nuances about utterance and meaning. In the research while examining the meaning and contents of these two verses, it is emphasized the literary characteristic of Quran as well as the words and phrases that are used in the statements are handled from the perspective of Arabic Literature. While one of these verses is telling about the Creator who is giving the blessings is so tender and gracious, the other statement is handling the cruelly and ungratefully behaviour of the human being in return of these blessings.

Keywords:

Quran, Verse, Blessing, Ungrateful, Merc,

PDF

___

Abdulbâkî, Muhammed Fuad, el-Mu’cemu’l-Müfehres li Elfâzi’l-Kur’an-ı Kerim, Beyrut: Dâru’l-Meârif, 1994.
el-Âlûsî, Şihâbuddin Mahmûd b. Abdullah, Rûhu’l-Meânî fî Tefsîri’l-Kur’ani’l-Azîm ve’s-Seb’i’l-Mesânî, I-XVI, thk. Ali Abdulbârî Atıyye, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1415/1994.
Avde Halîl Ebû Avde, Şevâhid fi’l-İ’câzi’l-Kurânî, Ammân: Dâru Ammâr, 1419/1998.
Aydüz, Davut, Tefsir Tarihi, Çeşitleri ve Konulu Tefsir, Işık Yayınları, İstanbul 2004.
Bayraklı, Bayraktar, Yeni Bir Anlayışın Işığında Kur’an Tefsiri, I-XXII, İstanbul 2004.
el-Beğavî, Ebû Muhammed el-Hüseyin b. Mes’ûd b. Muhammed el-Ferrâ (ö. 516/1122), Mealimü’t-Tenzîl fî Tefsîri’l-Kur’an, I-V, thk. Abdurrazzâk el-Mehdî, Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 1420/1999.
el-Beyzâvî, Nâsıruddin Ebû Saîd Abdullah b. Ömer b. Muhammed, Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t-Te’vîl, I-V, thk. Muhammed Abdurrahman el-Mar’aşlî, Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-’Arabî, 1418/1997.
el-Cevherî, Ebû Nasr İsmail İbn Hammâd (ö. 400/1009), es-Sıhâh Tâcu’l-Lüğa ve Sıhâhi’l-Arabiyye, I-VII, nşr. Ahmed Abdulgafûr Atâr, Beyrut: Dâru’l-İlmi li’l-Melâyin, 1990.
Cürcânî, Seyyid Şerif, Ta’rîfât, Beyrut 1985.
Dâmeğanî, Ebû Abdillah el-Hüseyn b. Muhammed (ö. 478/1085), el-Vücuh ve’n-Nezâir li Elfâzi Kitabillahi’l-‘Azîz, I-II, Kahire 1995.
Dırâz, Muhammed b. Abdullah (ö. 1377/1958), en-Nebeü’l-’Azîm Nazarâtün Cedîdetün fî’l-Kur’ani’l-Kerim, thk. Ahmed Mustafa Fadliyye, Dımeşk: Dâru’l-Kalem, 1426/2005.
Ebû Hayyân, Muhammed b. Yusuf b. Ali el-Endelûsî (ö. 745/1344), el-Bahru’l-Muhît fî’t-Tefsîr, I-X, thk. Sıddıkî Muhammed Cemîl, Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1420/1999.
Esed, Muhammed, Kur'ân Mesajı-Meal Tefsîr, I-III, İstanbul: İşaret Yayınları, 1999.
el-Ğırnatî, Ebû Cafer Ahmed b. İbrâhim İbnü’z-Zübeyr es-Sekafi (ö. 708/1308), Milâkü’t-Te’vîli’l-Kâti’ bi-zevî’l-İlhâdi ve’t-Ta’tîl fî Tevcîhi’l-Müteşâbihi’l-Lafzi min Âyi’t-Tenzîl, I-II, thk. Mahmûd Kamil Ahmed, Beyrut: Dârü’n-Nehdati’l-Arabiyye, 1985/1405.
el-Halebî, Ahmed İbn Yûsuf es-Semîn (ö. 756/1355), Umdetu’l-Huffâz fî Tefsîri Eşrafi’l-Elfâz (nşr. Muhammed et-Tuncî), I-IV, Beyrut: Âlemu‟l-Kütüb, 1993.
el-Halidî, Salah Abdulfettah, Letâifu Kur’aniyyetun, Dımeşk: 1998.
Heyet, el-Mevsûatu’l-Kur'âniyyetu’l-Mutahassısa, Mısır: el-Meclisu’l-A’lâ li’ş-Şüûni’l-İslâmiyye, 1423/2002.
İbn Âşûr, Muhammed Tâhir (ö. 1394/1973), Tefsîru’t-Tahrîr ve’t-Tenvîr, I-XXX, Tunus: Dâru’t-Tûnusiyye, 1984.
İbn Atiyye, Ebû Muhammed Abdulhak el-Endülûsî (ö. 542/1147), el-Muharraru’l-Vecîz fi Tefsîri’l-Kitâbi’l-Azîz, I-VI, thk. Abdusselam Abduşşâfî Muhammed, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1422/2001.
İbn Cezerî, Şemsüddin Ebû’l-Hayr Muhammed b. Muhammed (v. 833/1429), Kifayetü’l-Elmaî’ fî Ayeti “Ya Erdublaî’…”, thk. Neşîd Hamîd Saîd Alu Mahmûd, Beyrut 2003.
İbn Manzûr, Ebu’l-Fadl Muhammed (ö. 711/1311), Lisânu’l-Arab, I-XV, Beyrut 1414/1993.
İbnu’l-Cevzî, Ebû’l-Ferec Abdurrahman, Nüzhetü’l-A’yûni'n-Nevâzir fî 'İlmi'l-Vücûh ve'n-Nezâir, thk. M. Abdülkerîm Kâzım er-Râdî, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1404/1984.
İbrahim, Muhammed İsmail, Mu’cemu’l-Elfâzi ve’l-E’lâmi’l-Kur’aniyye, Kahire 1968.
el-İsfehânî, Râğıb, el-Müfredât fî Ğarîbi’l-Kur’an, İstanbul: Kahraman Yayınevi, 1986.
Karaman, Hayrettin, Çağrıcı, Mustafa, Dönmez, İbrahim Kafi, Gümüş, Sadrettin, Kur’an Yolu, I-V, Ankara: DİB Yayınları, 2004.
Kemal, Muhtar Şakir, Da’vetun İlâ Tedebbüri’l-Kur’ani’l-Kerimi, Keyfe ve Limaza?, Amman: Dâru’l-Furkan, 1412/2012.
el-Kurtubî, Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr (v. 671/1273), el-Câmiu li Ahkâmi’l-Kur’an, I-XXIV, thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî, Beyrut 1427/2006.
el-Mekkî, Abdülazîz b. Yahyâ b. Müslim el-Kinânî (ö. 240/854), el-Hayde ve’l-İ’tizâr fî’r-Raddi alâ Men Kâle bi Halki’l-Kur’an, thk. Ali b. Muhammed b. Nâsır el-Fakîhî, Medîne: Mektebetü’l-Ulûm ve’l-Hikem, 1423/2002.
er-Râzî, Fahruddin, Ziyaduddin Ömer (ö. 606/1209), Mefatîhu’l-Gayb (et-Tefsîru’l-Kebîr), I-XXXII, Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1401/1981.
es-Sâbûnî, Muhammed Ali, Safvetü’t-Tefâsîr, I-III, Dâru’l-Kur’âni’l-Kerîm, Beyrut, 1402/1981.
es-Sâfî, Mahmud b. Abdurrahim (ö. 1376/1956), el-Cedvelü fî İ’râbi’l-Kur’an-ı Kerim, I-XXXI, Dımaşk: Dâru’r-Raşîd, 1418/1997.
es-Sâmirrâî, Muhammed Fâdıl Sâlih, Dirâsetu’l-Müteşâbühu’l-Lafzî min Âyi’t-Tenzîl fî Kitaâbi Melâki’t-Te’vîl, Ammân: Dâru Ammâr, 2011.
es-Sekkâkî, Yusuf b. Ebî Bekr b. Muhammed b. Ali (ö. 626/1228), Miftâhu’l-Ulûm, thk. Naîm Zarzûr, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1407/1987.
es-Suyûtî, Celâlüddîn Abdurrahman b. Ebî Bekr (ö. 911/1505), el-İtkân fî Ulûmi’l-Kur'ân, I-IV, thk. Muhammed Ebû’l-Fadl İbrahîm, Kâhire 1394/1974.
eş-Şatıbî, Ebû İshak İbrâhim b. Musa b. Muhammed el-Gırnati (ö. 790/1388), el-Muvafakat fi Usûli’ş-Şerîa, I-VI, thk. Ebû Ubeyde Al-i Salman, Huber: Dâru İbn Af-fan, 1417/1997.
Şerefuddin, Cafer, el-Mevsûatu’l-Kur'âniyye, Hasâisu’s-Suver, I-XII, thk. Abdulazîz b. Osman et-Toycizî, Beyrût: Dâru't-Takrîb Beyne'l-Mezâhibi'l-İslâmiyye, 1420/1999.
eş-Şevkânî, Ebû Abdullah Muhammed İbn Ali (ö. 1250/1834), Fethu’l-Kadîr el-Câmi’ Beyne Fenneyi’r-Rivâye ve’d-Dirâye, I-V, Dımaşk: Dâru’l-Hayr, 1992.
et-Taberî, Muhammed b. Cerîr Ebû Cafer (ö. 310/922), Câmiu’l-Beyân fî Te’vîli’l-Kur’an, I-XXIV, thk. Ahmed Muhammed Şakir, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1420/2000.
et-Tayyâr, Müsâid b. Süleyman b. Nasır, Envâu’t-Tasnîf el-Müteallikatu bi Tefsîri’l-Kur'ân-ı Kerîm, Rıyad: Dâru İbnu’l-Cevzî, 1434/2013.
et-Tunusî, İbrâhim b. Ahmed, (ö. 1321/1903); Delilü’l-Hayran ala Mevridi’z-Zam’ân fî Fenni’r-Resm ve’z-Zabt/Delilü’l-hayr/an Şerhu Mevridi’z-Zam’ân fî Resmi ve Zabti’l-Kur’an, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1995/1415.
el-Vâhidî, Ebû’l-Hasan Ali b. Ahmed b. Muhammed en-Nîsâbûrî (ö. 468/1075), el-Vecîz fî Tefsîri’l-Kitâbi’l-Azîz, thk. Safvan Adnan Davûdî, Dımaşk/Beyrut, 1415/1994.
Yıldırım, Suat, En Mühim Mesaj Kur’an, İzmir: Işık Yayınları, 2008.
Zarzur, Adnan Muhammed, Medhalun ilâ Tefsîri’l-Kur’an ve Ulûmihi, Dımaşk/Beyrut: Dâru’l-Kalem/Daru’ş-Şamiye, 1419/1998.
ez-Zebîdî, Muhammed Murtaza el-Hüseynî, Tâcu’l- ‘Arûs min Cevheri’l-Kâmûs, I-XL, thk. İbrahim et-Terzi, Beyrut 1975.
ez-Zeccâc, Ebû İshâk İbrahîm b. es-Seriyyi, Meâni’l-Kur’an ve İ’râbuhu, I-V, thk. Abdulce-lil Abduhu Şelebî, Beyrut: Âlemu’l-Kütüb, 1988.
ez-Zemahşerî, Ebû’l-Kasım Mahmûd b. Amr b. Ahmed (ö. 538/1144), el-Keşşâf ‘an Hakâiki Ğavâmidi’t-Tenzîl, I-IV, Beyrut: Dâru’l-Kitabi’l-Arabî, 1407/1987.
ez-Zerkeşî, Bedreddîn (ö. 794/1392), el-Burhân fî Ulûmi’l-Kur’an, I-IV, thk. Muhammed Ebû’l-Fadl İbrahîm, Beyrut: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, 1376/1957.
Zeydan, Abdülkerim, el-Vecîz fî Usûli’l-Fıkh, Bağdat 1396/1976.
ez-Zurkânî, M. Abdülazîm, Menâhilü’l-İrfân fî Ulûmi’l-Kur’an, I-II, thk. Fevvâz Ahmed Zümerlî, Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1415/1995.
Zuhaylî, Vehbe, et-Tefsirü’l-Münir fî’l-Akîde ve’ş-Şerîa ve’l-Menhec, I-XXX, Dımaşk: Dâru’l-Fikr, 1430/2009.