İBN TEYMİYE’YE GÖRE KELÂM VE KELÂMCILAR

Özgün ve eleştirel yaklaşımlarıyla İbn Teymiye’nin İslam düşüncesinde önemli bir yeri vardır. Kelâmî akılcılığın, Selefin yolundan ayrıldığını düşünen İbn Teymiye Selefin mezhebini canlandırmak için nassçı akılcılığı olabildiğince genişletmeye çalışmıştır. İbn Teymiye hariçten getirilen terminoloji, yöntem ve delillere tabi olma durumuna düşen dinî hüküm ve haberlerin zamanla az çok mahiyetlerini ve asliyetlerini kaybedeceği endişesini taşımaktadır. Diğer yandan Kur’an terminolojisiyle sınırlı bir akliliğin pratikteki imkanının önündeki güçlüğü gördüğü için de bu problemi aşmak maksadıyla yeni bir yöntem oluşturmuştur. Böylece İslam kelâmı ile nasslar arasında gördüğü mesafeyi kaldırmayı hedeflemiştir. İlk Selefîlerde bulunmayan tartışmacı ve tenkitçi üslûbu ile o, Selefiye’ye yeni bir yaklaşım tarzı ve usûl kazandırmıştır. Rasyonalist yöntemin spekülasyonlarını gereksiz ve güvenilmez olarak görmüştür ve yaklaşımlarına empirist bir tavır renk vermiştir. Biz bu makalede İbn Teymiye’nin kelâmcılara yönelttiği bazı eleştirileri ele alarak, onun yaklaşımlarının altında yatan zihniyeti ve onun yeni hareketinin karakterlerini analiz etmeye çalıştık.

___

  • Cumhuriyet Üniversitesi
  • İlahiyat Fakültesi Dergisi
  • Cilt: VII / 1, s. 211-233
  • Haziran-2003-SİVAS
  • İBN TEYMİYE’YE GÖRE KELÂM VE KELÂMCILAR
  • Hüseyin AYDIN*