BİR KENT DİSTOPYASI OLARAK TAHSİN YÜCEL’İN GÖKDELEN’İ VE ROMANIN DİSTOPYA EDEBİYATI İÇİNDEKİ YERİ

Gökdelen, Türk edebiyatında distopya türünün önemli örneklerinden biridir. Tahsin Yücel, 2073 yılında geçen romanında gökdelenlerin tek tip mimarisiyle oluşturulmuş, tarihin yok edildiği, yoksulların sınırların dışına sürüldüğü bir kent hayal etmiştir. Gökdelen’in kenti insanlar arası eşitliğin ortadan kalktığı, adaletin erozyona uğradığı, küreselleşmenin etkisiyle her şeyin özelleştirildiği bir dünyanın sonucudur. Bu makalede distopya türünün başlıca eserleri de göz önünde bulundurularak, Gökdelen romanının distopya kimliğini hangi unsurların oluşturduğu, geleceğin dünyasında bizi nasıl bir kentin beklediği, romanın distopya edebiyatı içindeki konumu incelenecektir. Makale, ütopya türünün başlangıcının, başlıca eserlerinin, türün 20. yüzyılın başı itibarıyla distopya türüne evrilişinin anlatılmasıyla başlar. 2073’ün dünyası genel hatlarıyla tasvir edilerek okuyucunun zamanı ve şartları anlamasına yardımcı olunur. İnceleme kısmında ise romanın kent distopyası kimliğine odaklanılmıştır. Yazarın kent dokusunu oluştururken ilham aldığı örnekler ve düşünürlerin fikirleri belirtilmiştir. Bu örnekler ve fikirler ışığında Gökdelen’in kenti değerlendirilir. İncelemenin diğer kısımlarında kentin varlığının ayrılmaz bir parçası olan hukuk, adalet, ekonomi, özgürlük, küreselleşme kavramları ve insan unsuru ortaya konulmuştur.

TAHSIN YUCEL’S GOKDELEN AS AN URBAN DYSTOPIA AND THE NOVEL’S PLACE IN DYSTOPIAN LITERATURE

Gökdelen is one of the important examples of dystopia in Turkish literature. Tahsin Yücel imagined a city where skyscrapers were built with a uniform architecture, history was destroyed, and the poor were driven out of borders in 2073 in his novel. The city of Gökdelen is the result of a world in which equality between people disappears, justice is eroded and everything is privatized under the influence of globalization. In this article, considering the main works of dystopia, what the elements of the Gökdelen novel constitute the dystopia identity, what kind of a city awaits us in the world of the future, the position of the novel in dystopian literature will be examined. The article begins with the introduction of the beginning of the utopia genre, its major works, the evolution of the genre to the dystopia by the early 20th century. The world of 2073 is described in general terms to help the reader understand the time and conditions. In the examination section, it is focused on the the urban dystopia identity of the novel. The examples and the ideas of the thinkers of author gets inspired when creating urban texture are given. In the light of these examples and ideas, the city of Gökdelen is evaluated. In other sections of the study, the concepts of law, justice, economy, freedom, globalization and the human element, which are an integral part of the city’s existence are revealed.

PDF

___

Cevizci, A. (2013). Ütopya felsefe sözlüğü (8. bs.). İstanbul: Paradigma Yayınları.
Cioran, E. M. (2015). Tarih ve ütopya (4. bs.). Haldun Bayrı (Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
Coşkun, İ. (2004). Ütopya ve kent. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 3 (9), 185-192.
Davis, J. C. (2017). Thomas More’un ütopiası: kaynaklar, miras ve yorumlama, ütopya edebiyatı (22. bs.). Zeynep Demirsü (Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Jameson, F. (2009). Ütopya denen arzu. Ferit Burak Aydar (Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
Kumar, K. (2005). Ütopyacılık. Ali Somel (Çev.). İstanbul: İmge Yayınları.
Mannheim, K. (2002). İdeoloji ve ütopya. Mehmet Okyayuz (Çev.). Ankara: Epos Yayınları.
Orwell, G. (2018). 1984 (61. bs.). Celal Üster (Çev.). İstanbul: Can Yayınları.
Platon (2016). Devlet (29. bs.). Sabahattin Eyüpoğlu ve M. Ali Cimcoz (Çev.). İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
Sargent, L. T. (2017). Sömürgeci ve sömürgecilik sonrası ütopyalar. Ütopya Edebiyatı (22. bs.). Zeynep Demirsü (Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Stableford, S. (2017). Ekoloji ve distopya. Ütopya Edebiyatı (22. bs.). Zeynep Demirsü (Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Urgan, M. (2016). More’dan sonra yazılan ütopyalar. Ütopya (22. bs.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Vieira, F. (2017). Ütopya kavramı. Ütopya Edebiyatı (22. bs.). Zeynep Demirsü (Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Weil, F. (2013). Newyork: bir kent tarihi. Neslişah Başaran (Çev.). İstanbul: Kitap Yayınevi.
Yücel, T. (2016). Gökdelen (9. Bs.). İstanbul: Can Yayınları.
Yüksel, Ü. D. (2012). Antikçağdan günümüze kent ütopyaları. İdeal Kent. 5, 8-37.