Rıza Dinçer YILDIZDAŞ, Sibel ÖZTÜRK, Derya GEZER, Derya GÜREL, Refiye ÖZGEN, Hamide ŞİŞMAN, Dudu BAYSAL, Nuriye SARIAKÇALI, Evren Aslaner ASLANER, Pınar KUM, Yasemin AKIL

Bir Üniversite Hastanesi'nde Çalışan Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeyi ve Sosyal Desteğin Etkisi

Amaç: Bu çalışmada; Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde çalışan hemşirelerin tükenmişlik düzeyleri ile algılanan sosyal destek sistemleri ve tükenmişliği etkileyen faktörlerin incelenmesi amaçlanmıştır. Materyal ve Metod: Bu çalışmada Sosyodemografik veri toplama formu, Maslach Tükenmişlik Ölçeği, Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği 403 hemşireye uygulanmıştır. Bulgular: Elde edilen sonuçlara göre hemşirelerin sosyal destek sistemlerinin yeterli olduğu ancak orta düzeyde duygusal tükenme (DT) ve duyarsızlaşma (D) yaşadıkları belirlenmiştir. Kişisel başarı yönünden ise; yüksek düzeyde tükenmişlik yaşadıkları sonucuna ulaşılmıştır. Hemşirelerin çalışma şekline ait veri değerlendirildiğinde gece çalışan hemşirelerin DT ve D puan ortalamaları diğer gruplardan daha yüksek bulunmuştur ve istatistiksel açıdan anlamlıdır (p=0,001). Sonuç: Sonuç olarak; hemşirelerin algıladığı sosyal desteğin, tükenmişliği etkilediği bulunmuştur.Özellikle arkadaş desteğinin tükenmişliği etkileyen en önemli sosyal destek alt grubu olduğu belirlenmiştir.

Burnout of Nurses Working in a University Hospital and the Effect of Social Support

Purpose: In this study, levels of burnout in nurses working in Çukurova University Faculty of Medicine and perceived social support systems and to examine the factors that affect burnout. Material and Methods: Socio-demographic data collection form for this purpose, Maslach Burnout Inventory, Multidimensional Scale of Perceived Social Support 403 nurses applied. Results: According to the results obtained from the nurses' social support systems are adequate but moderate emotional exhaustion (EE) and depersonalization (D) were live. In terms of personal achievement, it is concluded their high levels of burnout. Nurses working in night mode of operation of the data evaluated EE and D were higher mean scores than the other groups, and statistically significant (p = 0.001). Conclusion: As a result, nurses' perceived social support, burnout was found to affect. In particular sub-group of friend support and burnout was determined that the most important social support.

PDF

___

1. Fredeunberger HJ. Staff burn-out. Journal of Social Issues. 1974;30:159-65.
2. Maslach C, Jackson SE. The measurement of experienced burnout. Journal of Occupational Behaviour. 1981;2:99-113.
3. Maslach C, Schaufeli WB, Leiter MP. Job burnout. Annual Review of Psychology. 2001;52:397-422.
4. Kaçmaz N. Tükenmişlik (Burnout) Sendromu. İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2005;68:29-32.
5. Borritz MD. Burnout in human service work: causes and consequences. Ph/d Thesis. National Institute of Occupational Health, Denmark. 2005;1-10.
6. Budak G, Sürgevil O. Tükenmişlik ve tükenmişliği etkileyen örgütsel faktörlerin analizine ilişkin akademik personel üzerinde bir uygulama. D.E.Ü.İ.İ.B.F. Dergisi. 2005;20:95-108.
7. Canbaz S, Sünter AT, Dabak Ş, Öz H, Peşken Y. Hemşirelerde Tükenmişlik Sendromu, İş Doyumu ve İşe Bağlı Gerginlik. Hemşirelik Forumu Dergisi. 2001;4:31-4.
8. Altay B, Gönener D, Demirkıran C. Bir üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerin tükenmişlik düzeyleri ve aile desteğinin etkisi. Fırat Tıp Dergisi. 2010;15:10-6.
9. Maslach C, Jackson SE, Leiter SE. Maslach Burnout Inventory (3rd ed.). Palo Alto, CA: Consulting Psychologists Pres. 1996;163-72.
10. Ergin C. Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve maslach tükenmişlik ölçeğinin uyarlanması. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları. Ed. Bayraktar RD.1993;143-60.
11. Eker D, Arkar H, YaldızH. Çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeği'nin gözden geçirilmiş Formunun faktör yapısı, geçerlik ve güvenirliği. Türk Psikiyatri Dergisi. 2001;12:17-25.
12. Şahin D, Turan FN, Alparslan N ve ark. Devlet hastanesinde çalışan sağlık personelinin tükenmişlik düzeyleri. Nöropsikiyatri Arşivi. 2008;45:116-21.
13. Şen S, Yorulmaz H, Batmaz M. Acil servis çalışanlarında tükenmişlik sendromu. 5. Ulusal Hemşirelik Öğrencileri Kongresi Kongre Kitabı: 2007; Nisan 20-21, Şanlıurfa,
14. Erol A, Akarca F, Değerli V, Sert E, Delibaş H, Gülpek D, Mete L. Acil servis çalışanlarında tükenmişlik ve iş doyumu. Klinik Psikiyatri. 2012;15:103-10.
15. Ergin D, Celasun NŞ, Akış Ş, Altan Ö, Bakırlıoğlu Ö, Bozkurt S. Dahili kliniklerde görev yapan hemşirelerin tükenme ve empatik beceri düzeyleri ve bunları etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi. 2009;11:49-64.
16. Raftapoulos V, Charalambous A, Talias M. The factors associated with the burnout syndrome and fatigue in Cypriot nurses: a census report. BMC Public Health. 2012; 12:457. (online) Available from: http://www.biomedcentral.com/1471-2458/12/457
17. Torun A. "Stres ve tükenmişlik", Endüstri ve örgüt psikolojisi içinde. Ed.Tevrüz., S., 2. Baskı. Türk Psikologlar Derneği ve Kalite Derneği Ortak Yayını. İstanbul. 1997;43-53.
18. Basım HN, Şeşen H. Mesleki tükenmişlikte bazı demografik değişkenlerin etkisi: Kamuda bir araştırma. Ege Akademik Bakış. 2006;6:15-23.
19. Özbayır T, Demir F, Candan Y ve ark. Ameliyathane hemşirelerinin tükenmişliğinin incelenmesi. Hemşirelik Forumu. 2006;2:18-25.
20. Taycan O, Kutlu L, Çimen S, Aydın N. Bir üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerde depresyon ve tükenmişlik düzeyinin sosyodemografik özelliklerle ilişkisi. Anatolian Journal of Psychiatry. 2006;7:100- 8.
21. Karadağ G, Sertbaş G. Hemşirelerin iş doyumu ve tükenmişlik düzeyleri ile bunları etkileyen bazı değişkenlerin incelenmesi. Hemşirelik Forumu Dergisi. 2002;5:8-15.
22. Demir A, Ulusoy M, Ulusoy MF. Investigation of factors influencing burnout levels in the professional and private lives of nurses, Internatioanal Journal of Nursing Studies. 2003;40:807-27.
23. Patrick K, Lavery JF. Burnout in nursing. Aust J Adv Nurs.2007; Mar-May, 24(3):43-8. (online) Available from: www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17518165
24. Ergin C. Akademisyenlerde Tükenmislik ve Çesitli Stres Kaynaklarının incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. 1995;12:37- 50.
25. Çimen M. Türk silahlı kuvvetleri sağlık personelinin tükenmislik, iş doyumu, kuruma bağlılık ve isten ayrılma niyetlerine ilişkin bir alan araştırması, Yayınlanmamış Doktora Tezi, T. C. Genelkurmay Baskanlığı Gülhane Askeri Tıp Akademisi Saglık Bilimleri Enstitüsü Saglık Hizmetleri Yönetimi Bilim Dalı. 2000.
26. Sünter AT, Canbaz S, Dabak Ş ve ark. Pratisyen hekimlerde tükenmişlik sendromu, işe bağlı gerginlik ve iş doyumu düzeyleri. Genel Tıp Dergisi. 2006;16:9-14.
27. Kurçer MA. Harran üniversitesi tıp fakültesi hekimlerinin iş doyumu ve tükenmişlik düzeyleri. H.Ü. Tıp Fak Dergisi. 2005;68:29-32.
28. Çam O. Hemşirelerin tükenmişlik düzeyleri ve tükenmişliği etkileyen bazı etmenlerin incelenmesi. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 1992;456-61.
29. Özkan Ş. Rol çatışması ve rol belirsizliğinin hekim ve hemşirelerin tükenmişlik düzeyleri üzerine olan etkileri. Sağlık Kurumları Yönetimi Programı Yüksek Lisans Tezi. 2008.
30. Alimoğlu MK, Dönmez L. Daylight exposure and the other predictors of burnout among nurses in a University Hospital. International Journal of Nursing Studies. 2005;42,549-55.
31. Oğuzberk M, Aydın A. Ruh sağlığı çalışanlarında tükenmişlik. Klinik Psikiyatri. 2008;11:167-79.
32. Günüşen N, Üstün B. Turkish nurses perspectives on a programme to reduce burnout. International Nursing Review. 2009;56:237-42.
33. Yom YH. Analysis of Burnout and Job Satisfaction among Nurses Based on the Job Demand-Resource Model. J Korean Acad Nurs. 2013;Feb;43(1):114-22. doi: 10.4040/jkan.2013.43.1.114.
34. Demir A. Hemşirelikte tükenmişliğe bir bakış. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2004;7(1).
35. Embriaco N, Papazian L, Kentish-Barnes N, Pochard F, Azoulay E. Burnout syndrome among critical care healthcare workers. Curr Opin Crit Care. 2007;13:482-8.
36. Kebapçı A, Akyolcu N. Acil Birimlerde Çalışan Hemşirelerde Çalışma OrtamınınTükenmişlik Düzeylerine Etkisi. Turkiye Acil Tıp Dergisi.2011;11:59-67
37. Poghosyan L, Clarke SP, Finlayson M, Aiken LH. Nurse Burnout and Quality of Care: Cross-National Investigation in Six Countries. Res Nurs Health.2010;33:288-98.
38. Cimiotti JP, Aiken LH, Sloane DM, Wu ES. Nurse staffing, burnout, and health care-associated infection. Am J Infect Control August. 2012:40: 486- 90.
39. Kanai-Pak M, Aiken LH, Sloane DM, Poghosyan L. Poor work environments and nurse inexperience are associated with burnout, job dissatisfaction and quality deficits in Japanesehospitals. J Clin Nurs. 2008;17:3324-9.
40. Sayıl I, Haran S, Ölmez Ş, Özgüven HD. Ankara üniversitesi hastanelerinde çalışan doktor ve hemşirelerin tükenmişlik düzeyleri. Kriz Dergisi. 1997;5:71-7.
41. Garrett D, McDaniel A. A new look at nurse burnout. JONA. 2001;31:91-6.
42. Garrosa E, Jimenez B ve ark. The relationship between sociodemographic variables, job stressors, burnout, and hardy personality in nurses: an exploratory study. International Journal of Nursing Studies. 2008;45:418-27.
43. Ersoy-Kart M. Relations among social support, burnout,and experiences of anger: an investigation among emergency nurses. Nursing Forum. 2009;44:165-74.
44. Jenkins R, & Elliot P. Stressors, burnout and social support: nurses in acute mental health settings. Journal of Advanced Nursing. 2004;48:622-31.