1. Düzeydeki 12 İstatistiki Bölgenin Gelişmişlik Durumlarının Faktör Analizi ile İncelenmesi

İncelenen birimleri sınıflamak, bu birimlerden “daha başarılı” olanları belirlemek ve bu doğrultuda “başarısız” birimler için çözüm önerileri geliştirmek pek çok alanda yetkililer için bir sorun olarak ortaya çıkmaktadır. Bu amaçla sübjektiflikten kaçınma ve daha uygun kararlar vermek için genellikle istatistiksel yöntemler kullanılmakta, eldeki veriler yardımıyla sınıflandırmanın yapılması sağlanmaktadır. Sözü edilen bu problemle “illerin sınıflanması” aşamasında da karşılaşılır. Devlet, hangi illere yatırım yapması gerektiğini ve hangi illerin öncelikli olarak kalkındırılması gerektiğine, illeri gelişmişliklerine göre sınıflandırarak karar verir. Kalkınmayı ölçtüğü düşünülen pek çok değişken olduğundan, illerin sınıflanmasında yaygın olarak çok değişkenli istatistiksel analiz yöntemleri kullanılmaktadır. Bölgesel istatistiklerin toplanması, bölgelerin sosyo-ekonomik analizlerinin yapılması, bölgesel politikaların çerçevesinin belirlenmesi ve Avrupa Birliği Sistemine uygun karşılaştırılabilir istatistiki veri tabanının oluşturulması amacıyla ülke çapında İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması; 28.08.2002 tarih ve 2002/4720 sayılı kararname ile yapılmıştır. Bu sınıflamaya göre üç düzeyde bölge ayırımı oluşturulmuştur. 1. düzeyde 12 istatistiki bölge, 2. düzeyde 26 istatistiki bölge, 3. düzeyde ise 81 istatistiki bölge bulunmaktadır.Çalışmada, 1. düzeyde yer alan 12 istatistiki bölge için, bu bölgelere dahil olan illerin gelişmişlik sıralaması belirlenmeye çalışılmıştır. Bu amaçla, DİE ve DPT veri tabanlarından elde edilen, gelişmişlik düzeyini temsil edeceği düşünülen 21 sosyo-ekonomik değişken faktör analizine tabii tutulmuştur.

An Investigation of the Development Status of the Cities by 1st Level, 12 Statistical Region Approach

The problem of classification of the investigated units, the determination of the “better ones” and developing solutions for “worse ones” in this direction is faced by the decision makers in many areas. Thus, to avoid subjectivity and to make better decisions, statistical methods are usually used and the classification with the data in hands is done. The mentioned problem is also faced in the “classification of provinces”. The government decides to invest in which provinces and which provinces have to be priory developed by classification of the cities by their development. Since there are quite a few variables that are thought to measure development, multivariate statistical methods are used in the classification of the provinces. To collect the regional statistics, to make socio-economic analyses of the regions, to determine the framework of the regional policies and to establish a suitable and comparable database with European Union System, Regional Statistical Units Classification is created in 08.28.2002 dated and 2002/4720 written decree. By this classification, 3 levels of regions are determined. There are 12 statistical regions in the first level, 26 in the second level and 81 in the third level. In this study, for the 12 statistical regions in the first level, and the development classification of the provinces in these regions is tried to be done. To accomplish this aim, 21 socio-economic variables, that are thought to represent the development level, are obtained from the SIS and SPO databases.

PDF

___

AKDER, H., “Türkiye’deki Bölgesel Eşitsizlikler ve Kırsal Yoksulluk/İnsani gelişme Yaklaşımı”, Yoksulluk-Bölgesel Gelişme Kırsal Yoksulluk içinde, TESEV Yayınları.
AKGÜL, A. (1997), Tıbbi Araştırmalarda İstatistiksel Analiz Teknikleri. Ankara: Yüksek Öğretim Kurulu Matbaası.
CHATFIELD, C. ve COLLINS, A. J. (1980), Introduction to Multivariate Analysis. London: Chapman and Hall.
DİNÇER, B., ÖZASLAN M. ve SATILMIŞ E. (1996), “İllerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması”.
HAIR, J.F., ANDERSON, R.E., TATHAM, R.L. ve BLACK, W.C. (1998), Multivariate Data Analysis. Fifth Edition: New Jersey.
JOHNSON, R.A. ve WICHERN, D.W. (2002), Applied Multivariate Statistical Analysis. Prentice-Hall Inc.
ÖZGÜR, E. (2003), “Çok Değişkenli İstatistiksel Analiz Yöntemleri ve Bir Uygulama”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
TATLIDİL, H. ve BİLEN, L. (1996), “İller itibariyle Türkiye’de Gelişmişlik Düzeyinin Çeşitli İstatistiksel Yöntemlerle Belirlenmesi”, T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı, Ekonomik Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Nisan.
TATLIDİL, H. ve Oğuz, C. (1997), “Türkiye’nin AT Üyeliği ve Beşeri Kalkınma Durumu”, Hazine Dergisi, Nisan, Sayı:6.
TUNA, Y. ve YUMUŞAK, İ.G. (2002), “Beşeri Kalkınma İndeksi ve Türkiye Analizi”, I. Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi, Hereke: 10-11 Mayıs.
ÜNSAL, A. (1996a), “Hotellig T2 İstatistiği ile Tüketici Davranışlarının Değerlendirilmesi”, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, Ocak, Cilt:10, No:1.
ÜNSAL, A. (1996b), “Önemli Bileşenler, Faktör, MANOVA, ve Diskriminant Analizi Yöntemleri ile Şirketlerin Mali Başarılarının Analizi“, Yayınlanmamış Doçentlik Tezi.
ÜNSAL, A. (2000a), “Çok Değişkenli Tek Faktör Varyans Analizi ve Bir Uygulama”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,V2n2,Güz:1-21.
ÜNSAL, A. (2000b), “İşletmelerin Mali Yapılarına istatistiksel bir Yaklaşım”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, V2n4, Bahar: 35-60.
16.05.2003 tarihli D.İ.E. Başkanlığı 2001 yılı İstatistiki Bölgeler ve İller İtibariyle GSYİH Sonuçlarına İlişkin Rapor.