Granitlerde Kuru Ve Suya Doygun Numuneler İçin Dinamik Ve Statik Elastisite Modülünün Değerlendirilmesi
Kaya mekaniğinde Ultrasonik ses dalga hızları, oldukça basit, düşük maliyetli ve numuneye zarar vermeyen yöntemlerden olmasından dolayı kaya özelliklerini belirlemede uzun yıllardan beri kullanılmaktadırlar. Bu çalışmada 11 farklı türdeki granitik kayaç kuru ve suya doygun numunelerinde ultrasonik ses (P ve S) dalgaları, yoğunluk, ağırlıkça ve hacimce su emme oranı, Schmidt yüzey sertlik indeksi değerleri ile porozite değerleri belirlenmiştir. Ayrıca, numunelerin statik ve dinamik elastik modülleri ile poisson oranları arasındaki ilişkiler incelenmiştir Dinamik elastisite matematiksel, statik elastisite deneysel olarak belirlenmiştir. Hesaplanan elastisite modülü ile deneysel elastisite modülü arasında kuru numuneler için korelasyon olmadığı, ancak suya doygun numuneler için yüksek bir ilişki mevcuttur. Dinamik ve statik poisson oranı için ise, korelasyon değeri kuru numunelerde r: 0.49, suya doygun numunelerde ise r: 0.25 olarak belirlenmiştir. Çalışmada kullanılan kayaçlar için dinamik poisson oranının kullanılmasının uygun olmadığı görülmüştür
Anahtar Kelimeler:
Ultrasonik ses dalgaları, Dinamik Elastisite Modülü, Statik Elastisite Modülü, Poisson Oranı, Kaya Mekaniği
Evaluation Of The Dynamic And Static Modulus Of Elasticity For Dry And Saturated Samples In Granitic Rocks
An ultrasonic sound wave has been used in rock mechanics to determine rock properties for many years, since it is a relatively simple, low-cost and non-destructive testing method compared to others. In this study, the ultrasonic sound (P and S) waves, density, weight and volume as the water absorption rate, Schmidt surface hardness index and porosity were determined both for dry and water-saturated samples regarding 11 different types of granitic rocks. The relationship between static and dynamic elastic modules and poisson ratio were investigated. Dynamic and static elasticity is determined by mathematical and experimental respectively. It is found that there is no correlation between calculated and experimental elasticity modulus for dry samples, but high correlation between saturated samples. As for the dynamic and static poisson ratio, the correlation coefficients are determined for dry and saturated samples as 0.49 and 0.25 respectively. It is determined that the usage of dynamic poisson ratio is not suitable for rocks used in the study
Keywords:
Ultrasonic sound waves, Dynamic elasticity modulus, Static elasticity modulus, Poisson ratio, Rock mechanics,
___
- 1. Kahraman, S., Estimating the direct P wave velocity value of intract rock from indirect laboratory measurements, International Journal of Rock Mechanics and Mining Sciences (Technical Note), 39, 101-104, 2002.
- 2. Atici, U. and Ersoy, A., Evaluation of destruction specific energy of fly ash and slag admixed concrete interlocking paving blocks (CIPB), Construction and Building Materials,23, 1507-1514, 2008.
- 3. Burilichev, D.E. Ivankina, T.I. Klima, K. Locajicek, T. Nikitin, A.N. and Pros, Z., Investigation of rock samples by neutron diffraction and ultrasonic sounding, Physica B, B276-278, 837-838, 2000.
- 4. Rasolofosaon, P.N.J. Rabbel, W. Siegesmund, S. and Vollbrecht, A., Characterization of rock distribution: fabric analysis versus ultrasonic inversion, Geophysical Journal International,141, 413-424, 2000.
- 5. Boadu, F.K., Predicting the transport properties of fractured rocks from seismic information: numerical experiments, Journal of Applied Geophysics, 44, 103-113, 2000.
- 6. Khaksar, A. Griffiths, C.M. and McCann, C., Compressional- and shear- wave velocities as a function of confining stress in dry sandstones, Geophysical Prospecting, 47, 487-508, 1999.
- 7. King, M.S. Chaudhry, N.A. and Shakeel, A., Experimental ultrasonic velocities and permeability for sandstones with aligned cracks, International Journal of Rock Mechanics and Mining Sciences, 32, 155-163, 1995.
- 8. Louis L. David, C. and Robion, P., Comparison of the anisotropic behaviour of undeformed sandstones under dry and saturated conditions, Technophysics, 370, 193- 212, 2003. 9. Kahraman, S., A correlation between P-wave velocity, number of joints and Schmidt hammer rebound number, International Journal of Rock Mechanics Mining Sciences (Technical Note), 38, 729-733, 2001.
- 10. Yasar, E. and Erdogan, Y., Correlating sound velocity with the density, compressive strength and Young’s modulus of carbonate rocks, International Journal of Rock Mechanics and Mining Sciences (Technical Note), 41, 871-875, 2004.
- 11. Link, H., Evaluation of elasticity moduli of dam foundation rock determined seismically in comparison to those arrived at statically, Trans. 8th Int. Cong. Large Dams, Eddinburgh, 1964.
- 12. Christensen, N.I., Poisson’s ratio and crustal seismology, J.Geophys. Res., 101, 3139- 3156, 1996. 13. ISRM., 1981. Rock characterisation testing and monitoring ISRM suggested methods, Brown, E.T., (Editor), Pergamon Press, 1981.
- 14. TS 699, Testing and Examination Methods of Natural Building Stones, Ankara, 2009. 15. ISRM, 1978, Suggested Methods for determining the uniaxial compressive strength and deformability of rock materials. Int. J. Rock Mech. Min. Scı. & Geomech Abstr., 135-140, 1978.
- 16. Gerçek, H., Kayaçların poisson oranına göre sınıflanması, Kayamek’2004-VII Bölgesel Kaya Mekaniği Sempozyumu, Sivas, 2004.
- 17. ASTM D2845-95, Standard test method for laboratory determination of pulse velocities and ultrasonic elastic constants of rock, Annual book of ASTM standars, Vol. 04.08 Soil and Rock, West Conshohocken, PA: ASTM, 254-259, 1998.
- 18. ISRM 1977, Suggested methods for determining sound velocities. Int. J. Rock Mech. Min. Scı. & Geomech Abstr., 53-58, 1977.
- 19. Krech, W.W. Henderson, F.A. and Hjelmstad, K.E., A Standard rock suite for rapid excavation research, USBM Report of Investigations, RI 7865, 1974.
- 20. Eissa, E.A. and Kazi, A., Relation between static and dynamic Young’s moduli of rocks, Int. J. Rock Mech. Min. Scı. & Geomech Abstr., 25, 479-482, 1988.
- 21. Çolak, K., Zonguldak havzası kömür çevre kayaçlarının dayanımı ve deformasyon anizotropisinin incelenmesi, Doktora tezi, ZKÜ Fen Bilimleri Enst. Zonguldak, 1998.
- 22. Wang, Q. Ji, S. Sun, S. and Marcotte, D., Correlations between compressional and shear wave velocities and corresponding Poisson's ratios for some common rocks and sulfide ores, Tectonophysics (in pres), 2009.
- ISSN: 2757-9255
- Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
- Başlangıç: 2009
- Yayıncı: ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ
Sayıdaki Diğer Makaleler
Göksu Nehri–Himmetli İstasyonu Aylık Ortalama Akım Gidişlerinin Belirlenmesi
Veysel GÜMÜŞ, Kasım YENİGÜN, M. Salih KIRKGÖZ
Kargıcak-Ovacık (Mersin) Kuvarsitik Kumtaşı Açık İşletmesindeki Delme-Patlatma Uygulamaları
Ümit ATICI, Tayfun Yusuf YÜNSEL
Bileşik Kesitli Kanallarda İkincil Akımların Etkisi
Power Quality Disturbances And Custom Power Devices
Ahmet TEKE, Lütfü SARIBULUT, Mehmet TÜMAY
Adana-Mersin Demiryolu Hattı Üzerindeki İstasyon Binalarının Tarihi Ve Mimari Analizi