Râfiî el-Kazvînî'nin Fıkıhçılığı ve Bazı Fıkhî Görüşleri (Taharet ve Salat Konuları Özelinde)

Fıkhî mezheplerin usûl ve füruuna dair meselelerin iyi bilinmesi, tarihsel gelişim süreçlerinin fakihler ve eserleri ekseninde araştırılıp incelenmesi, tale- belerin fıkıh melekesini kazanmalarında büyük öneme sahiptir. Bu durum Şafiî mezhebi için de söz konusudur. Dolayısıyla İmâm Şâfiî'den sonra Şâfiî mez- hebinin gelişmesine, İslam coğrafyalarına yayılmasına ve oralarda istikrar bulmasına katkı sağlayan birçok fakih yetişmiştir. Bu fakihlerden biri de hiç kuşkusuz Râfiî el-Kazvînî'dir. Râfiî el-Kazvînî, mütekaddim fukahânın mezhe- be dayalı görüşlerini bir araya toplamış, sahih görüşleri zayıf olanlarından ayıklamış, mezhebe yeni bir şekil ve düzen vermiştir. Bütün bunları ortaya koyarken kendinden önceki fakihlerin fıkhî birikimlerinden azami derecede istifade etmiştir. Bu itibarla o, hicri yedinci asrın muharriri kabul edilmiş ve müteahhir fakihler tarafından da "Şeyhân" yani mezhepte iki otoriteden biri olma vasfına layık görülmüştür. Ayrıca onun, Şâfiî mezhebinin müntesipleri arasında mütedavil el-Azîz fî Şerhi'l-Vecîz ve el-Muharrer adlı eserleri, müte- ahhir fukahânın ilgisini çekmiş, üzerlerine birçok haşiye ve talik bazında ça- lışmalar yapılmıştır. Şâfiî mezhebinde bu kadar önemli bir yere haiz olan Râfiî'nin fıkıhçılığı, araştırdığımız kadarıyla bugüne kadar herhangi bir aka- demik çalışmaya konu olmamıştır. Bu sebeple biz de bu makalemizde Taha- ret (temizlik) ve Salat (namaz) konuları ekseninde Râfiî'nin el-Azîz fî Şerhi'l- Vecîz ve el-Muharrer adlı eserlerindeki fıkıhçılığını kısaca ele aldık

PDF

___

ASKALÂNÎ, Ebu’l-Fadl, Ahmed b. Alî b. Muhammed b. Ahmed b. Hacer (ö. 852/1449), et-Telhîsu’l-Habîr fî Tahrîci Ehâdîsi’ş-Şerhi’l-Kebîr, Daru’lKütübi’l-İlmiyye, Beyrut, ts.

AYBAKAN, “Râfiî”, DİA, 2007, XXXIV, 394-396.

AYBAKAN,“Şâfiî Mezhebi”, DİA, 2010, XXXVIII, 233-247.

AYNÎ, Mahmûd b. Ahmed b. Musa b. Ahmed Bedruddîn (ö. 855/1451), elBinâye Şerhu’l-Hidâye, thk., Emin Salih Şaban, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1999.

BAĞAVÎ, Hüseyin b. Mesud (ö. 516/1117), Şerhu’s-Sünne, thk., Şuayb elArnaût, el-Mektebetu’l-İslâmî, Beyrut, 1983.

BEYHAKÎ, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyin b. Ali (ö. 458/1066), Sünenü’lKübrâ, thk., Muhammed Abdulkadir Ata, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.

BUHÂRÎ, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail (ö. 256/870), el-Câmiu’s-Sahîh, el-Mektebetü’s-Selefiyye, Kahire, h. 1403.

CÜVEYNÎ, Abdülmelik b. Abdillah b. Yûsuf (ö. 478/1085), Nihâyetu’l-Matlab fî Dirâyeti’l-Mezheb, thk., Abdulazîm Mahmûd ed-Dîb, Daru’l-Minhâc, 2007.

ÇALIŞKAN, Necmettin, Habenneke ve Nüzûl Sıralı Tefsiri, İstanbul, Şule Yayınları, 2017.

DÂĞISTÂNÎ, Murtezâ Alî b. Muhammed el-Muhammedî, el-Medhal ilâ Usûli’lİmâm eş-Şâfiî, Daru’s-Selâm, Dağıstan, 2008.

DERDÎR, Ahmed b. Muhammed b. Ahmed (ö.1201/1786), Akrabu’l-Mesâlik li Mezhebi’l-İmâm Mâlik, Mektebetu Eyyûb, Nijerya, 2000.

DESÛKÎ, Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed Arefe (ö.1230/1815), Hâşiyetu’dDesûkî ‘ale’ş-Şerhi’l-Kebîr, Daru İhyâ-i Kütübi’l-‘Arabî, ts.

DİMYÂTÎ, Ebû Bekir b. Muhammed Şettâ (ö. 1302/1885), İ‘ânetu’t-Tâlibîn ‘alâ Halli Elfâzi Fethi’l-Mu‘în, Daru’l-İhyâi’l-Kütübi’l-Arabî, ts.

EBÛ DÂVÛD, Süleyman b. Eş‘as (ö. 675/1277), Sahîhu Sünen-i Ebî Dâvûd, Mektebetü’l-Maarif, Riyad, 1998.

EBU’L-BEREKÂT, Mecduddîn (ö. 652/1254), el-Muharrer fi’l-Fıkh ‘alâ Mezhebi’l-İmâm Ahmed b. Hanbel, Daru’l-Kütübi’l-Arabî, Beyrut, ts.

GAZZÂLÎ, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed b. Muhammed (ö. 505/1111), el-Vecîz fî Fıkhı’l-İmâm eş-Şâfiî, thk., Alî Muavved, Şeriketu’d-Dari’l-Erkâm b. Ebi’l-Erkâm, Beyrut, 1997.

HABÎB, Habîb b. Tâhir, el-Fıkhu’l-Mâlikî ve Edilletuhu, Daru İbn Hazm, Lübnan, 1998.

HEYTEMÎ, Ahmed b. Muhammed b. Ali b. Hacer (ö. 974/1566), Tuhfetu’lMuhtâc fî Şerhi’l-Minhâc, el-Mektebetu’t-Ticâriyyetu’l-Kübrâ, Mısır, 1983.

HÜSEYNÎ, Takiyuddîn Ebû Bekir b Muhammed (ö. 829/1426), Kifâyetu’lAhyâr fî Halli Ğâyeti’l-İhtisâr, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 2001.

İBN KUDÂME, Ebû Muhammed Abdullah b. Ahmed b. Muhammed el-Makdisî (ö. 620/1223), el-Kâfî, thk., Abdullah b. Abdulmuhsin et-Turkî, Daru Hicr, ts.

İBNÜ’L-MÜLAKKIN, Sirâcuddîn Ebî Hafs Ömer b. Alî b. Ahmed eş-Şâfiî (ö. 804/1401), el-Bedru’l-Munîr fî Tahrîci’l-Ehâdîsi ve’l-Âsâri’l-Vakıatı fi’şŞerhi’l-Kebîr, thk., Mustafa Ebu’l-Ğayt Abdulhay, Daru’l-Hicreti, elMemleketu’l-‘Arabiyyetu’s-Suudiyye, 2004.

İBN NECCÂR, Takiyyuddîn Ebu’l-Bekâ Muhammed b. Ahmed b. Abdilazîz b. Alî el-Fetûhî (ö. 972/1564), Şerhu’l-Kevkebi’l-Münîr, thk., Muhammed ez-Zuhaylî, Mektebetu’l-‘Abîkân, 1997.

KURDÎ, Ahmed, el-Mezâhibu’l-Fıkhiyyetu’l-Erba‘atu Eimmetuhâ-EtvâruhaUsûluhâ- Âsâruhâ, İdâretu’l-İftâ, Vizâretu’l-Evkâf ve’ş-Şuûni’l-İslâmiyye, Kuveyt, 2015.

MÂVERDÎ, Ebu’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Habîb (ö. 450/1058), el-İkna‘ fi’lFıkhi’ş-Şâfiî, thk., Hıdır Muhammed Hıdır, Daru İhsan, İran, 2000.

MEVSILÎ, Abdullah b. Mahmud b. Mevdud (ö. 683/1284), el-İhtiyâr li Ta‘lîli’lMuhtâr, thk., Mahmud Ebû Dakîk, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, ts.

MÜBÂREKFÛRÎ, Ebu’l-Ali Muhammed Abdurrahman b. Abdirrahim (ö.1353/1934), Tuhfetu’l-Ahvezî bi Şerhi Câmi‘i’t-Tirmizî, Daru’l-Fikir, ts.

MÜSLİM, Ebu’l-Hüseyin Müslim b. el-Haccâc (ö. 261/865), Sahîhu Müslim, thk., Muhammed Fuad Abdülbaki, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Lübnan, 1991.

NEVEVÎ, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref (ö. 676/1277), Tehzîbü’l-Esmâ ve’lluğât, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrût, ts.

RÂFİÎ, Abdülkerîm b. Muhammed b. Abdilkerîm b. el-Fadl el-Kazvînî (ö. 623/1226), el-Muharrer fî Furû‘i’ş-Şâfiî, thk., Ebû Yakûb Neş’et b. Kemâl, Daru’s-Selâm, Kâhire, 2013.

RÂFİÎ, Abdülkerîm b. Muhammed b. Abdilkerîm b. el-Fadl el-Kazvînî el-‘Azîz Şerhu’l-Vecîz el-Ma‘rûf bi’ş-Şerhi’l-Kebîr, thk., Şeyh Alî Muhammed Mu‘avvad Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1997.

SEKKÂF, ‘Alevî b. Ahmed, Muhtasaru’l-Fevâidi’l-Mekkiyye, thk, Yûsuf b. Abdirrahman el-Mera‘şelî, Mektebetü Nizâm Ya‘kûb el-Hâsse, Bahreyn, 2004.

SEMERKANDÎ, Alâuddîn (ö.539/1144), Tuhfetu’l-Fukahâ, Daru’l-Kütübi’lİlmiyye, Beyrut, 1984.

ŞÂFİÎ, Muhammed b. İdrîs (ö.204/820), el-Umm, thk., Rıfat Fevzi Abdülmuttalib, Daru’l-Vefa, 2001.

ŞİRBÎNÎ, Şemsüddîn Muhammed b. Muhammed el-Hatîb (ö. 977/1570), Muğni’l-Muhtâc ilâ Ma‘rifeti Ma‘âni Elfâzi’l-Minhâc, thk., Ali Muhammed Muavved, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 2000.

TOSUN, Nihat, Şâfiî Mezhebinden Râfiî’nin eseri el-‘Azîz fî Şerhi’l-Vecîz’in İbadetler Bölümünün İnceleme ve Tahkiki, Basılmamış Doktora Tezi, Ümmü’l-Kura Üniversitesi, Suudi Arabistan, 1997.

UYANIK, Memet Zeki, İslâm Hukukunda Mahkûmun Hakları ve Mahkûma Yapılacak Muamele, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, Konya, 2016, sy. XXVI, 331-391.