“İslâm garip başladı…” Hadisine Orijinal Bir Bakış Açısı Getiren Mehmet Feyzî Efendi’nin Peygamberlik ve Sünnet Anlayışı

“İslâm garip olarak başlamıştır, başladığı gibi tekrar garipliğe dönecektir; gariplere ne mutlu!” şeklinde nakledilen ve muteber hadis kaynaklarında oldukça yaygın olarak yer alan hadis, genellikle hep olumsuz bir algı bırakmış ve İslâm dininin gittikçe zayıflayıp, kıyamete yakın garip bir hale dönüşeceği, başladığı gibi zayıf bir halde sona ereceği şeklinde anlaşılmıştır. Ne var ki, hadis metninin sonunun “Gariplere ne mutlu!” şeklinde bitiyor olması, ortada üzülmeyi gerektirecek bir durum olmadığını ifade etmektedir. İşte Mehmet Feyzî Efendi de bu hadis hakkında oldukça olumlu bir bakış açısı geliştirmiş ve bundan müsbet bir anlam çıkarmıştır. Buna göre, hadis metninde yer alan “garip” benzerleri arasında eşsiz (adîmü’n-nazîr) anlamına gelmektedir ve bu da İslâm’ın tıpkı başladığı gibi eşsiz ve benzersiz olarak sona ereceğini ifade etmektedir. Bu çalışmamız, “Kur’ân’ın, ehâdîs-i Nebeviyye’nin ve ulemânın irşâdından başka çâre yoktur.” diyen ve hayatı boyunca Kur’ân ve Sünnet’e bağlı bir hayat süren Mehmet Feyzî Efendi’nin Peygamber ve Sünnet anlayışını da ortaya koymak suretiyle onun bu konulardaki kendine has bakış açısını tespit etmeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Peygamber, Sünnet, hadis, Mehmet Feyzî Efendi, gurebâ hadisi

“İslâm garip başladı…” Hadisine Orijinal Bir Bakış Açısı Getiren Mehmet Feyzî Efendi’nin Peygamberlik ve Sünnet Anlayışı

PDF

___

Ahmed, Ebû Abdillah İbn Hanbel eş-Şeybânî (v. 241/855), Müsned, I-VI, Mısır ts.
Atasoy, İhsan Bediüzzaman’ın Sır Kâtibi Mehmed Feyzi Efendi, Nesil Yayınları, İstanbul 2009.
Baltacı, Burhan, “Şallıoğlu, Mehmet Feyzi”, DİA, XXXVIII, 310, İstanbul 2010.
Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Huseyn (v. 458/1066), Şuabu’l-îmân, I-VIII, Beyrut 1410.
-----------, es-Sünenu’l-kübrâ, I-X, Mekke 1414/1994.
Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmâil el-Cuʻfî (v. 256/870), Sahîh, I-VII, Beyrut 1410/1990.
Cebecioğlu, Ethem, “Mehmed Feyzi Efendi”, Sahabeden Günümüze Allah Dostları, X, 291-293, İstanbul 1996.
Çakan, İsmail Lütfi, Hadis Usûlü, Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Yayınları, İstan- bul 2008.
Yine Mehmet Feyzî Efendi, Afyon mahkemesindeki (yıl 1948) savunmasında da hâkimlere seslene
rek zengin eserlerden müteşekkil bu kütüphanesinden şöyle bahsetmiştir: “…Fıtratımda ilme karşı
gayet kuvvetli bir iştiyak var. Bir delili şudur ki, Denizli hâdisesinde menzilim taharrî edildiği vakit 580
adet mütenevvi kütüb-i ilmiyye ve Arabiyye evimde resmen sabit olmuştur. Benim fakr-ı halimle ve
geçliğimle ve lisân-ı Arabî’de noksaniyetimle beraber, bu zamanda binde bir şahısta bulunmayan
bu mütenevvi 580 cilt kitabı bana toplattıran, fevkalâde bir talebelik şevki ve harika bir aşk-ı ilmîdir.”
(bkz. Özer, Kastamonu Fedakârları, s. 117, 119).
Mehmet Feyzî Efendi’nin talebelerinden Hüseyin Eroğlu da onun kitaplığında, belki hiçbir kütüphane
de mevcut olmayan gayet nadide eserler bulunduğunu dile getirmiştir. İbrahim Hakkı Hazretleri’nin
Tamâmü’l-feyz isimli eseri de bunlardan biri olsa gerektir (Kalaycı, s. 236, 247). Rafet Küllüoğlu da bu
konudan bahsederken, “Kütüphanesinin zenginliği meşhurdur. Değişik ilim dallarında kaynak kitapla
ra sahipti.” demiştir (bkz. “Mehmet Feyzî Efendi’nin Hayatı ve İlmî Şahsiyeti”, s. 36). Mehmet Feyzî
Efendi’nin kütüphanesinde yer alan kitapların fotoğraflarından bir kesit için bkz. Atasoy, Bediüzza
man’ın Sır Kâtibi, s. 256.
Dârekutnî, Ebû’l-Hasen Ali b. Ömer b. Ahmed b. Mehdî el-Bağdâdî (v. 385/995), Sünen, I- IV, Beyrut 1386/1966.
Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdirrahman (v. 255/869), Sünen, I-II, Beyrut 1407.
Deylemî, Ebû Şucâʻ Şîrûye b. Şehredâr (v. 509/1115), el-Firdevs bi me’sûri’l-hitâb, I-V, Beyrut 1986.
Ebû Dâvud, Süleyman b. el-Eşʻas es-Sicistânî (v. 275/888), Sünen, I-III, Beyrut 1409/1988.
Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed (v. 505/1111), İhyâu ulûmi’d-dîn, I-VI, Dâru Kuteybe, Beyrut 1992/1412
Gökalp, Murat, “Hicrî İlk Üç Asır Özelinde Sened ve Metin Kritiği Bağlamında Gurabâ Rivâyetinin Değerlendirilmesi”, Dînî Araştırmalar, Eylül-Aralık 2006, cilt: 9, s. 26, ss. 177-192.
Güzey, Ahmet Rifat, Mehmed Feyzî Efendi’nin Feyiz Pınarı Sempozyumu- 8 Mart 1998 Kastamonu, (takdim konuşması), ss. 14-22, Ziya Ofset, İstanbul 1998.
İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân b. Ahmed el-Büstî (v. 354/965), Sahîhu İbn Hibbân bi tertîbi İbn Balabân, I-XVIII, Beyrut 1414/1993.
İbn Hişâm, Ebû Muhammed Abdülmelik b. Hişâm b. Eyyûb el-Hımyerî el-Meʻâfirî (v. 213/828), es-Sîretü’n-Nebeviyye, I-IV, thk. eş-Şeyh Fuâd b. Ali Hafız, Dârü’l- kütübi’l-ilmiyye, Beyrut 2009.
İbn İshâk, Muhammed b. İshâk b. Yesâr (v. 150/767), Sîre (el-Mübtede’ ve’l-mebʻas ve’l- meğâzî), thk. Muhammed Hamidullah, Konya 1401/1981.
İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim (v. 276/889), Te’vîlu muhtelifi’l-hadîs, Beyrut 1393/1972.
İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezid el-Kazvînî (v. 273/ 886), Sünen, I-II, Kâhire ts.
İsmail Hakkı, İbn Mustafa el-İstanbulî (v. 1137/1725), Tefsîru Hakkı (Rûhu’l-beyân fî tefsîri’l-Kur’ân), I-XVII, ts. (Şâmile-2).
Kalaycı, Şaban, Karanlıktan Aydınlığa, Hamle Yayınları, İstanbul 1996.
Kallek, Cengiz, “Sâ’“, DİA, XXXV, 317-319, İstanbul 2008.
Kettânî, Ebû Abdillah Muhammed b. Caʻfer, Nazmu’l-mütenâsir mine’l-hadîsi’l-mütevâtir, Matbaatu’t-tekaddüm, Kahire ts.
Konevî, Sadreddin , Marifet Yolcusuna Kılavuz- Tebsıratü’l-mübtedî ve tezkiratü’l-müntehî, trc. Ahmet Remzi Akyürek, İz Yayıncılık, İstanbul 2013.
-----------, Konevî, Vahdet-i Vücûd ve Esasları- en-Nusûs fî tahkîki tavri’l-mahsûs, trc. Ekrem Demirli, İz Yayıncılık, İstanbul 2004.
Kuşeyrî, Ebû’l-Kâsım Abdülkerim b. Hûzân (v. 465/1072), er-Risâletü’l-Kuşeyriyye, thk. Ma’rûf Mustafa Ruzeyk, el-Mektebetu’l-asriyye, Beyrut 1421/2001.
Küllüoğlu, Rafet, Mehmed Feyzî Efendi’den Feyizli Sözler, Cihan Yayınları, İstanbul ts.
-----------, “Mehmet Feyzî Efendi’nin Hayatı ve İlmî Şahsiyeti”, Mehmed Feyzî Efendi’nin Feyiz Pınarı Sempozyumu- 8 Mart 1998 Kastamonu, ss. 24-40, Ziya Ofset, İs- tanbul 1998.
Leknevî, Ebû’l-Hasenât Muhammed Abdülhay b. Muhammed (v. 1304/1886), el-Ecvibetu’l- fâdile li’l-es’ileti’l-aşerati’l-kâmile, Kahire 1423/2003.
Mehmed Feyzî Efendi’nin Feyiz Pınarı Sempozyumu- 8 Mart 1998 Kastamonu, Ziya Ofset, İstanbul 1998.
Mevlânâ, Celâleddin Rûmî, (v. 671/1273), Mesnevî, hazırlayan: Adnan Karaismailoğlu, I-II, Ankara 2004.
Müslim, Ebû’l-Huseyn Müslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî en-Nîsâbûrî (v. 261/ 875), Sahîh, I- V, Beyrut ts.
Naim, Babanzâde Ahmed (v. 1934), Sahîh-i Buhârî Muhtasarı Tecrîd-i Sarîh Tercemesi ve Şerhi, I-III, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara 1987.
Nesâî, Ebû Abdirrahman Ahmed b. Şuayb b. Ali (v. 303/915), es-Sünenu’l-kubrâ, I-VI, Halep 1411/1991.
Özdağ, Musa, Mehmet Feyzî Efendi’den Feyizler, I-VI, Hamle Yayınları, İstanbul 1992- 1998.
-----------, Mehmet Feyzî Efendi’den Feyizler, VII, Doğuş Yayınları, Adapazarı 2002.
-----------, Feyizler Sultanı Mehmet Feyzi Efendi ve Feyizlerden Damlalar, Kutlu Bilgi Ya- yınları, Kastamonu 2010.
-----------, Kastamonu’nun Manevî Mimarları-1 -Mehmed Feyzî Efendi, Türkiye Kamu Çalışanları Kalkınma ve Dayanışma Vakfı (Türkav) Kastamonu Şubesi Kültür Hizmeti, Kastamonu 2013.
-----------, “Mehmed Feyzî Efendi’nin Manevî Kimliği ve Tasavvufî Yönü”, Mehmed Feyzî Efendi’nin Feyiz Pınarı Sempozyumu- 8 Mart 1998 Kastamonu, ss. 55-70, Ziya Ofset, İstanbul 1998.
Özer, Ahmed, Kastamonu Fedâkârları, ss. 75-135, Işık Yayınları, İzmir 2010.
Palabıyık, Abdülkadir, “Hadisleri Açısından Atabetü’l-hakâyık Üzerine Bir İnceleme”, D.E.Ü. İlâhiyat Fakültesi Dergisi, sayı: XII, ss. 125-146, İzmir 1999.
Polat, Selahattin, “Zayıf Hadislerle Amel”, Erciyes Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 1, ss. 83-109, Kayseri 1983.
Şâfiî, Ebû Abdillah Muhammed b. İdris b. el-Abbas el-Muttalibî el-Mekkî (v. 204/819), Müsned, Beyrut ts.
Şahiner, Necmeddin, Üç Feyizli Nur, ss. 21-92, Şahdamar Yayınları, İzmir 2009.
Taberânî, Ebû’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed b. Eyyub (v. 360/971), el-Muʻcemu’l-kebîr, I- XX, Musul 1404/1983.
Taberî, Ebû Caʻfer Muhammed b. Cerir (v. 310/923), Târîh (Târîhü’r-rusül ve’l-mülûk veya Târîhü’l-ümem ve’l-mülûk), I-V, Beyrut 1407.
Tahâvî, Ebû Caʻfer Ahmed b. Muhammed (v. 321/933), Şerhu Meânî’l-âsâr, I-IV, Beyrut 1399.
Tatlı, Bekir, Âyet ve Hadislerde İsrâ ve Miraç Olayı, Çukurova Üniversitesi Basımevi, Ada- na 2008.
Tayâlisî, Ebû Dâvûd Süleyman b. Dâvûd (v. 204/819), Müsned, Beyrut ts.
Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre (v. 279/892), el-Câmiu’s-Sahîh (Sünen), I-V, Beyrut ts.
Topçu, Kemal, “Mehmet Feyzî Efendi’nin Sosyal İlişkileri”, Mehmed Feyzî Efendi’nin Feyiz Pınarı Sempozyumu- 8 Mart 1998 Kastamonu, ss. 72-82, Ziya Ofset, İstanbul 1998.