Kübra DEMİRÖZ, Şeyda YILDIRIM, Sevim KARAHAN, Nilay KAYHAN

Özel Gereksinimli Çocukları Olan Sağlık Çalışanı Annelerin Covid-19 Salgın Süreci Deneyimleri

Erken çocukluk döneminde çocuklar, sıklıkla onların bakımından sorumlu birinci kişiler olan ebeveynleriyle vakit geçirmektedir. Çocuklarının gelişimlerini desteklemede bir takım roller alan ebeveynlerin süreçteki motivasyonlarını etkileyen faktörler bulunmaktadır. Örneğin, çalışma koşulları, hizmet aldıkları kurum ve eğitimden sorumlu öğretmenlerle işbirliği düzeyleri ve aile içi örüntüleri gibi. Sağlık alanında çalışan anne ve babalar da, çocuklarının ihtiyaçlarını ve bakımını yerine getirebilmek için başkaları tarafından desteklenmeye ihtiyaç duymaktadır. Nitel araştırma yöntemlerinden Olgubilim (Fenomenoloji) deseni kullanılan çalışmanın katılımcı grubunu, çocukları Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde bir il merkezinde bulunan Büyükşehir Belediyesi Engelsiz Yaşam Merkezi ve özel eğitim rehabilitasyon merkezlerine devam eden sağlık çalışanı altı (6) anne oluşturmaktadır. Yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılarak toplanan veriler içerik analizi ile değerlendirilmiş; 5 ana tema ve 27 alt tema elde edilmiştir. Sağlık çalışanı annelerin pandemi boyunca iş yaşamı deneyimlerinin temel alındığı bu araştırmanın bulgularına göre pandemi sürecinin aile içi örüntüleri etkilediği dikkati çekmiştir. Özel gereksinimli çocuklarının bakım, sağlık, eğitim düzenlemelerinde bir takım desteklere gereksinimleri olduğunu belirtmişler, bu konuda özellikle eğitim ve bakım açısından aile bütünlüğünü temel alan düzenlemelere vurgu yapmışlardır. Bu araştırmanın sonuçlarına dayalı olarak kurum yetkililerine yönelik öneriler: İş yerinde idareciler, okulda öğretmenler ve müdürler öğrenci velilerinin eğitime katılımını sağlayıcı olumlu destek süreçleri planlayabilirler.

Anahtar Kelimeler:

Sağlık çalışanı, Koronavirüs (Covid-19), Anne, Aile, Özel gereksinimli çocuk.

Covid-19 Pandemic Process Experiences of the Healthcare Professional Mothers with Children with Special Needs

Children frequently spend time with their parents who are the primary caregivers in early childhood period. Some factors such as working conditions, cooperation level with the institution they receive service from, teachers responsible for education, and the intra-family patterns affect the motivation of parents who take various roles in supporting development of their children in this process. Parents working in the health field need support to meet the needs of their children. The participant group of the study in which phenomenologic desing, a qualitative method, was used consists of six (6) health worker mothers whose children attend the Metropolitan Municipality Barrier-Free Life Center and special education rehabilitation centers located in a city center in the Southeastern Anatolia Region. Data obtained were analyzed with content analysis method; 5 main themes and 27 sub-themes were obtained. According to findings of this study based on working life experiences of healthcare professional mothers, it draws attention that pandemic process has affected intra-family patterns. They stated they need support for care, health, and educational arrangements of children with special needs; emphasized the regulations based on family integrity, especially in terms of education and care. Suggestions to the authorities of the institutions based on the results of this study: Managers at work, teachers, and principals at school can plan processes that will provide the participation of the parents in education.

Keywords:

Healthcare professional, Coronavirus (Covid-19), Mother, Family, Child with special needs.,

PDF

___

Akoğlu, G. ve Karaaslan, T.B. (2020). COVID-19 ve izolasyon sürecinin çocuklar üzerindeki olası psikososyal etkileri. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 5(2), 99-103.
Amakiri, C. P., Chude, C. F., Oradiegwu, U. O., Pramanik, I., Anoka, C. F. & Ezeoke, A. Q. (2020). Psychological effect of pandemic Covid-19 on families of health care professionals. British Journal of Psychology Research, 8(2), 1-7.
Amaral, D. G. & Vries, P. J. (2020). COVID‐19 and Autism Research: Perspectives from Around the Globe. Autism Research, 13(6), 844–869. doi:10.1002/aur.2329
Ameias, S.H, Lai, M.C., Benoit H. Mulsant, B.H. & Szatmari, P. (2020). Coping, fostering resilience, and driving care innovation for autistic people and their families during the COVID-19 pandemic and beyond. Molecular Autism, 11, 61. https://doi.org/10.1186/s13229-020-00365.
Aydın, D. ve Tuğluk, M.N. (2020). Okul öncesi öğretmenlerinin öğrenme-öğretme sürecinde öğretimsel uyarlamalara yer verme düzeylerinin belirlenmesi. Ulakbilge Sosyal Bilimler Dergisi, 47, 423–433. doi: 10.7816/ulakbilge-08-47-04
Baki, S. ve Piyal, B. (2020). Covid-19 pandemisi ve benzeri olağanüstü durumlarda sağlık çalışanları açısından iş-aile çatışması. Sağlık ve Toplum Dergisi, 119-123.
Birkan, B. (2001). Küçük Adımlar Kursu’nun gelişim geriliği olan çocuğa sahip annelerin küçük adımları uygulama becerilerini kazanmalarına etkisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Birleşmiş Milletler *BM+ (2020). Politika notu: COVID-19 salgınının çocuklar üzerindeki etkileri. https://www.unicef.org/turkey/media/9881/file/COVID19%20D%C3%B6neminin%20%C3%87ocuklar %20%C3%9Czerindeki%20Etkilerine%20%C4%B0li%C5%9Fkin%20Politika%20Notu.pdf (15 Eylül 2020)
Bozkurt, A. (2020). Koronavirüs (Covid-19) pandemi süreci ve pandemi sonrası dünyada eğitime yönelik değerlendirmeler: Yeni normal ve yeni eğitim paradigması. Açık Öğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi (AUAd), 6(3), 112-142. https://dergipark.org.tr/en/download/articlefile/1215818
Creswell, J.W. (2016). Araştırma deseni. (M. Bütün, Çev.). Ankara: Eğiten Yayıncılık.
Çetintepe S.P. ve İlhan M.N. (2020). COVID-19 Salgınında sağlık çalışanlarında risk azaltılması. J Biotechnol and Strategic Health Research, 1, 50-54.
Demirbilek, M. (2013). Zihinsel engelli bireylerin ve ailelerinin gereksinimleri. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 7(3), 58-64.
ECTA (Europen Communities Trade Mark Association, 2020). Equitably serving children with disabilities and their families during coronavirus (COVID-19). https://ectacenter.org/topics/disaster/coronavirus-equity.asp (8 Eylül 2020).
Göl-Güven, M., Şeker, V., Erbil, F., Özgünlü, M., Alvan, G. ve Uzunkök, B. (2020). Covid-19 pandemisinin aile yasantısına yansımaları rapor-2. https://www.researchgate.net/publication/343305552_Covid19_Pandemisinin_Aile_Yasantisina_Ya nsimalar Rapor-2 (28 Ağustos 2020).
Hodgetts, S., McConnell, D., Zwaigenbaum, L. & Nicholas, D. (2014). The impact of autism services on mothers’ occupational balance and participation. OTJR: Occupation, Participation and Health, 34(2), 81–93. doi:10.3928/15394492-20 130109-01
Howard, V., Williams, B. & Lepper, C. (2010). Very young children with special needs: A foundation for educators, families and service providers (4. Ed.). Upper Saddle River, N.J: Pearson Education.
Huremovid, D. (2019). Quarantine and ısolation. Effects on healthcare workers. In: Huremovıc D Editors, Psychiatry of pandemics a mental health response to infection outbreak: a mental health response to infection outbreak. Springer Nature Switzerland AG. P. 119-125. doi:10.1007/978-3-030-15346-5.
İmirlioğlu, İ. (2009). Devlet hastanelerinde çalışan doktorların ve hemşirelerin stres kaynakları ve stresin performanslarına etkilerine ilişkin görüşleri (Ankara ili örneği). Verimlilik Dergisi, 2009(4), 53-101.
İzci, F. (2020). COVID-19 salgını ve sağlık çalışanları. Anatolian Journal of Psychiatry, 21(3), 335.
Kanık, N. (1993). Özürlü bebeklerin eğitimi ve aile katılımı. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 1(3), 14-17.
Karadağ, G. (2014). Özel gereksinimi olan çocuğa sahip ebeveynlerin yaşadığı zorluklar ve çözüm önerileri. TAF Preventive Medicine Bulletin, 13(6), 491-494
Karahan, S. (2019). Okul öncesindeki özel gereksinimli çocukların sosyal becerilerine ilişkin anne, baba ve öğretmen görüşleri: Karma yöntem çalışması. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
Karahan, S., Demiröz, K., Yıldırım, Ş. ve Özaydın, L. (2020). Kovid-19 sürecinde özel gereksinimli çocuklar ile çalışan öğretmenlerin gereksinimlerinin belirlenmesi. International Conference on Covid-19 Studies, June 21-23, 2020, Ankara, Çevrimiçi (Online) Kongresinde sunulan bildiri. Ankara.
Mahoney, G. & MacDonald, J. (2004). Responsive Teaching: Parent Mediated Developmental Intervention. Cleveland, OH: Case Western Reserve University.
McDuffie, A. & Yoder, P. (2010). Types of parent verbal responsiveness that predict language in young children with autism spectrum disorder. Journal of Speech, Language and Hearing Research, 53(4), 1026-1039. doi: 10.1044/1092-4388(2009/09-0023)
Mereoiu, M., Abercrombie S. & Murray, M. (2016). One step closer: connecting parents and teachers for improved student outcomes. Cogent Education, 3:1243079 http://dx.doi.org/10.1080/2331186X.2016.1243079
Miles, M, B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. (2nd ed). Thousand Oaks, CA: Sage.
Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı. (2020). Salgın (Covid-19) sonrası okula uyum kılavuz ve etkinlikler. https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2020_08/28104730_okula_uyum_kilavuzu.pdf (5 Eylül 2020).
Munson, L. J. & Odom, S. L. (1996). Review of rating scales that measure parent-infant interaction. Topics in Early Childhood Special Education, 16(1), 1-25.
Nakışcı Kavas, B. ve Develı, A. (2020). Çalışma yaşamındaki sorunlar bağlamında covid-19 pandemisinin kadın sağlık çalışanları üzerindeki etkisi. Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (2), 84-112.
Olçay-Gül, S. (2014). Farklılaştırılmış öğretim ve uyarlamalar. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3, 111-123.
Orum-Çattık, E., Yetkin, A. İ. ve Diken, İ. H. (2019). Erken çocukluk dönemi otizm spektrum bozukluğunda aile merkezli müdahaleler. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, Erken Görünüm. doi: 10.21565/ozelegitimdergisi.543446
Özbey, S. (2010). Okul öncesi çocuklarda uyum ve davranış problemleriyle başa çıkmada ailenin rolü. Aile ve Toplum, 11(6), 9-18.
Seven, M. (2020). COVID-19 salgını ve sonuçları açısından kadınların durumu. https://kockam.ku.edu.tr/covid-19-salgini-sonuclari-acisindan-kadinlarin-durumu-memnun-seven/ (19 Temmuz 2020).
Sönmez, N., Alptekın , S. ve Bıçak, B. (2018). Okul öncesı eğıt ım öğretmenlerın ın kaynaştırma eğıt ım ın de öz-yeterlık algıları ve hız metıç ı eğıt ım gereksın ım lerı: Bır karma yöntem çalışması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(4), 2270- 2297. doi: 10.17240/Aibuefd.2018.18.41844- 444422
Toker, M., Başgül, Ş. ve Özaydın, L. (2019). Down sendromlu çocuğa sahip annelerin aile gereksinimlerinin belirlenmesi ve sosyal destek algılarına yönelik görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 20(4), 651-676.
Toy, A. ve Kesıc ı, İ. (2020). Özel gereksinimli çocuğu olan annelerin eğitim ihtiyaçları. Journal of Advanced Education Studies, 2 (1), 61-93.
UNC (The University of North Carolina at Chapel Hill ,2020). 2020 Impact report. https://fpg.unc.edu/covid-19-resources (19 Eylül 2020)
UNICEF (2020a). Özel gereksinimli çocuklar ve Covid-19. https://data.unicef.org/topic/childdisability/covid-19/ (19 Eylül 2020)
UNICEF (2020b). İşverenlerin Koronavirüs (COVID-19) salgını sırasında çalışan ebeveynlere destek olması için 7 öneri. https://www.unicef.org/turkey/hikayeler/işverenlerin-koronavirüs-covid-19-salgını sırasında çalışan-ebeveynlere-destek-olması (3 Eylül 2020)
UNICEF (2020c). COVID-19 bağlamında aile dostu politikalar ve diğer iyi işyeri uygulamaları: İşverenlerin atabileceği önemli adımlar. https://www.weps.org/sites/default/files/202006/Family%20Friendly%20Policies% 20COVID19_Turki sh_Final.pdf (3 Eylül 2020)
Yassıbaş, U. (2015). Otizm Spektrum Bozukluğu olan çocuğa sahip anne babaların yaşam deneyimlerine derinlemesine bakış. (Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi), Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Yıldırım, Ş., Karahan, S., Demiröz, K., Şener Ö. ve Özaydın, L. (2020). Kovid-19 sürecinde özel gereksinimli çocukların ebeveynlerinin ihtiyaçları. International Conference on Covid-19 Studies, June 21-23, 2020, Ankara, Çevrimiçi(Online) Kongresi’nde sunulan bildiri. Ankara.
Yıldırım, Ş. ve Hacıfazlıoğlu, Ö. (2019). OSB tanısı almış çocuğu olan çalışan annelerin iş ve yaşam dengeleri. 29.Ulusal Özel Eğitim Kongresi, Kasım, 06-09, 2019, Kuşadası/İzmir, Türkiye
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11 Baskı), Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Zeybekoğlu-Akbaş, Ö. ve Dursun, C. (2020). Koronavirüs (COVID-19) pandemisi sürecinde özel alanına kamusal alanı sığdıran çalışan anneler. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD), 7 (5), 78-94