Hekimlerin akılcı ilaç kullanımı ve farmakovijilansa yönelik bilgi ve tutumları

Amaç: Bu çalışmanın amacı; Adana ilinde faaliyet gösteren bir kamu hastanesinde görev yapan hekimlerin, akılcı ilaç kullanımına yönelik bilgi ve davranışlarını incelemektir. Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı nitelikte kesitsel olan bu çalışmada, hekimlerin akılcı ilaç kullanımı konusundaki bilgi ve davranışlarını sorgulayan 21 sorudan oluşan anket, 353 hekime uygulanmıştır. Böylece hedef populasyonun %64.2'sine ulaşılmıştır. Bulgular: Hekimlerin %96.3'ünün reçeteleme yaparken ilaç bilgi kaynaklarından faydalandığı, reçeteleme yaparken ilaç bilgi kaynağı olarak %60.3’ünün tanı ve tedavi rehberlerini, %59.4’ünün interneti kullandığı, %39.9'unun ilaç kısa ürün bilgilerini sık sık okuduğu, %60.1’inin ilaç endikasyonlarını, %52.4’ünün pozoloji ve uygulama şeklini, %48.7’sinin farmakolojik özelliklerini, %46.7’sinin kontrendikasyonlarını, %49’unun yan etkilerini, %48.1’inin uyarılar ve önlemleri, %47’sinin gebelik ve pediatride kullanımını, %41.9’unun biyoeşdeğerliğini iyi düzeyde bildiği, %47.6'sının muayene etmeden ilaç reçete etmediği, çoğunluğun ilaç reçete ederken hastanın anamnez bilgilerini sıklıkla sorguladığı, %51'inin ilaçlarla ilgili verdiği bilgiyi yeterli bulduğu, %60.6'sının advers etki bildirimi yapmadığı, %46.2'sinin advers etki bildirimini yoğun çalıştığından dolayı yapmadığı, %44’ünün farmakovijilansı bildiği, %73.4'ünün Türkiye Farmakovijilans Merkezi’ni bilmediği gösterilmiştir.Sonuç: Bu çalışmanın sonuçlarına göre; hastanelerde hekimlerin akılcı ilaç kullanımında, reçeteleme ve hastayı bilgilendirme konusunda duyarlı oldukları, ancak advers etki bildirimi ve farmakovijilans konusunda yeterli duyarlılığın oluşmadığı saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

hekim, akılcı ilaç kullanımı, farmakovijilans

Knowledge and attitudes of physicians towards rational drug use and pharmacovigilance

Purpose: The aim of this study is to determine the knowledge and behaviour of the physicians about rational drug use in Adana.Materials and Methods: In this descriptive cross-sectional study, a questionnaire consisting of 21 questions asking the knowledge and behaviours about rational drug use were administered in 353 physicians. Thus, we have reached 64.2% of the target population.Results: It was found that while prescribing, 96.3% of the group used drug informations, 60.3% of them used diagnosis and management guidelines, 59.4% used internet, 39.9% read short drug informations frequently. 60.1% of them told that they are well-knowledged about the indications of the drugs, 52.4% about the posology and administration, 48.7% about pharmacological properties, 46.7% about contraindications, 49% about side effects, 48.1% warnings and precautions, 47% about pregnancy and pediatric use, 41.9% about the bioequivalence. 47.6% of the never prescribed a receipt without physical examination and asked the patient about medical history. According to 51% of the physicians, the drug information they gave was enough, 60.6% of them did not report the adverse events, 46.2% did not report adverse events because of work intensivity. Of 44% were knowledged about pharmacovigilance, 73.4% of them did not know the Pharmacovigilance Center of Turkey.Conclusions: Physicians in hospitals were sensitive about rational drug use, prescribing and informing the patient. However, they were not enough sensitive about adverse reaction reports and pharmacovigilance.

Keywords:

physician, rational drug use, pharmacovigilance,

PDF

___

1. İskit AB. Akılcı ilaç kullanımı. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi (STED). 2012;15:4-5.
2. Sarıgöl E. Anksiyetede ilaç tedavisi. Türkiye Akılcı İlaç Kullanımı Bülteni. 2015;2:1-17.
3. Akıcı A, Gelal A, Erenmemişoğlu A, Melli M, Babaoğlu M, Oktay Ş. Akılcı ilaç kullanımı eğitimi uygulama sürecindeki Türkiye'deki tıp fakültelerinde farmakoloji anabilim dallarının durumunun incelenmesi. Tıp Eğitimi Dünyası. 2011;29:11-20.
4. T.C. Sağlık Bakanlığı Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü Performans Yönetimi Kalite Geliştirme Daire Başkanlığı. Sağlıkta Kalite Standartları Hastane Versiyon-5; Revizyon-01. 2. Baskı. Ankara, Sağlık Bakanlığı, 2016.
5. Akılcı ilaç kullanımı. Available from http://www.akilciilac.gov.tr (erişim tarihi:10.06.2017)
6. Burç A, Gelal A. Akılcı ilaç kullanımı: yaygınlaştırılması ve tıp eğitiminin rolü. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2012;26:57-63.
7. Akıcı A. Ulusal ilaç güvenliliği izlemi sistemi ve aile hekimlerinin rolü. Türk Aile Hekimliği Dergisi. 2009;13:61-3.
8. Kayaalp S. Rasyonel Tedavi Yönünden Tıbbi Farmakoloji. 12. baskı, Ankara, Nobel Kitabevi, 2009.
9. Resmi Gazete. İlaçların güvenliği hakkında yönetmelik. Resmi Gazete. 2014.
10. Uppsala Monitoring Centre. https://www.who-umc.org/ (erişim tarihi:10.06.2017)
11. Top M. Tarcan M. Türkiye ilaç ekonomisi ve ilaç harcamaları 1998-2003 dönemi değerlendirmesi. Liberal Düşünce. 2004;9:177-200.
12. Sürmelioğlu N, Kıroğlu O, Erdoğdu T, Karataş Y. Akılcı olmayan ilaç kullanımını önlemeye yönelik tedbirler. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi. 2015;24:452-62.
13. Sayek İ, Odabaşı O, Kiper N. Türk Tabipler Birliği Mezuniyet Öncesi Tıp Eğitim Raporu. Ankara, Ankara Türk Tabipleri Birliği Yayınları, 2010.
14. Gülpınar MA. Uzmanlık eğitimi dönemi ve çerçeve eğitim programı geliştirme rehberi. Tıp Eğitimi Dünyası. 2011;30:29-59.
15. Resmi Gazete. Beşeri tıbbi ürünleri tanıtım faaliyetleri hakkındaki yönetmelik Resmi Gazete. 3 Temmuz 2015, sayı:29405.
16. Saygılı M, Özer Ö. Hekimlerin akılcı ilaç kullanımına yönelik bilgi tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi. Hacettepe Sağlık Idaresi Dergisi. 2015;18:35-46.
17. Vançelik S, Çalokoğlu O, Güraksın A, Beyhun E. Pratisyen hekimlerin reçete yazımını şekillendiren faktörler ve akılcı ilaç kullanım kriterlerini önemseme durumları. Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Dergisi. 2006;26:65-75.
18. Demirkıran M, Şahin B. Pratisyen hekimlerin İlaç seçimlerini etkileyen Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi. 2010;13:1-28.
19. Sağlık Bakanlığı. Akılcı ilaç kullanımı ulusal eylem planı 2014-2017. Available from www.akilciilac.gov.tr/wp-content/uploads/ 2014/11/aik-ulusal-eylem-plani.pdf (erişim tarihi:10.06.2017)
20. Akıcı A, Uğurlu MÜ, Gönüllü N, Oktay Ş, Kalaça S. Pratisyen hekimlerin akılcı ilaç kullanımı konusunda bilgi ve tutumlarının değerlendirilmesi. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi (STED).. 2002;11:253-7.
21. Özel Ç, Büyüktanır BGÖ. Akılcı ilaç kullanımında hekimin ve eczacının hastayı aydınlatma yükümlülüğü. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası. 2008;66:327-44.
22. Pınar N. Ülkemizde ilaç harcamaları. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2012;19:59-65.
23. Top M, Gider Ö, Taş Y, Çimen S. hekimlerin tıbbi hatalara neden olan faktörlere ilişkin değerlendirmeleri: Kocaeli ilinden bir alan çalışması. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi. 2008;11:162-200.
24. Resmi Gazete. Beşeri tıbbi ürünlerin güvenliğinin izlenmesi ve değerlendirilmesi hakkında yönetmelik. Resmi Gazete, 22 Mart 2005.
25. Türkiye İlaç ve Tibbi Cihaz Kurumu (TİTCK). Doktor Bilgilendirme Mektupları. http://www.titck.gov.tr/DoktorBilgilendirmeMektupları (erişim tarihi: 10.06.2017).