Bakım verenlerin depresyon, kaygı düzeyleri, ölüm kaygısı ve yaşam kaliteleri

Amaç: Çalışmamızda; kronik fiziksel hastalığı olan kişilere bakım veren hasta yakınları ile şizofreni hastalarına bakım verenlerin depresyon-anksiyete düzeyleri, ölüm kaygıları ve yaşam kalitelerini karşılaştırmayı amaçladık. Gereç ve Yöntem: Çalışmaya üç grup alındı. İlki şizofreni hastalarının yakınları, ikinci grup Evde Sağlık Hizmetleri birimine kayıtlı hastaların yakınları ve üçüncü grup kontrol grubu olarak dahil edildi. Tüm katılımcılara; sosyodemografik veri formu, Ölüme İlişkin Depresyon Ölçeği (ÖDÖ), Templer Ölüm Kaygısı Ölçeği (TÖKÖ), Beck Depresyon Ölçeği (BDÖ), Beck Anksiyete Ölçeği (BAÖ) ve Yaşam Kalitesi Ölçeği (SF-36) uygulandı. Bulgular: Çalışmaya toplamda 115 kişi alındı. BDÖ için bakım veren hasta yakınlarının kontrol grubu ile karşılaştırıldığında aldıkları puanlar daha yüksekti). ÖDÖ için şizofreni hastalarının yakınlarının kontrol grubu ile karşılaştırıldığında daha yüksek değerler aldığı görüldü. SF-36 fiziksel fonksiyon, fiziksel rol kısıtlılığı, sosyal fonksiyon ve genel sağlık alt boyutları bakım veren kişilerin aldıkları puanların kontrol grubu ile karşılaştırıldığında daha düşük olduğu görüldü. Sonuç: Bakım veren kişilerin depresyon skorları ve ölüme ilişkin depresyon skorları yüksek, yaşam kalitesi ölçeğinden ise belli alt boyutlarda daha düşük puanlar elde ettikleri görüldü.

Anahtar Kelimeler:

Şizofreni, evde bakım ve sağlık hizmetleri, depresyon, yaşam kalitesi

Depression, anxiety levels, death anxiety and quality of life in caregivers

Purpose: The pupose of present study was to compare the depression-anxiety levels, fear of death, and quality of life of the patient relatives who provide care for people who have chronic physical diseases and who have schizophrenia.Materials and Methods: Three groups were included in our study. The first group consisted of the relatives of schizophrenia patients, the second group consisted of the relatives of patients enrolled in the Home Healthcare Services Unit, and the third group was the control group. The Sociodemographic Data Form, Death Depression Scale (DDS), Templer's Death Anxiety Scale (TDAS), Beck Depression Scale (BDS), Beck Anxiety Scale (BAS) and Quality of Life Scale-short form (SF-36) were completed by subjects. Results: A total of 115 people were included in the present study. Compared to the control group, score for BDS in the relatives groups were higher. Compared to the control group, score for DDS in the relatives of patients with schizophrenia group were higher. For SF-36 scores for physical functioning, physical role limitations, social functioning and general health sub-scales levels were lower in the caregivers compared to the control group. Conclusion: Depression scores and depression related death scores of the caregivers were higher and the quality of life scale in certain sub-dimensions were lower scores.

Keywords:

Chronic disease caregiver, depression, anxiety, quality of life,

PDF

___

1. Yeşil T, Ulusoy EÇ, Korkmaz M. Kronik hastalığı olanlara bakım verelerin bakım yükü ve yaşam kalitesinin incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2016;5:54-66.
2. Bademli K, Lök N, Kaya Kılıç A. Relationship between caregiving burden and anger level in primary caregivers of ındividuals with chronic mental ıllness. Arch Psychiatr Nurs. 2017;31:263-8.
3. Nehra R, Chakrabarti S, Kulhara P, Sharma R. Caregiver-coping in bipolar disorder and schizophrenia. A re-examination. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol. 2005;40:329-36.
4. Oğuz I, Kandemir A, Erişen MA, Fidan C. Evde sağlık hizmeti alan hastaların profili ve sunulan hizmetin değerlendirilmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi. 2016;19:171-86.
5. Evde Bakım Hizmetleri Sunumu Hakkında Yönetmelik. T.C. Resmi Gazete, Sayı 25751, Erişim tarihi: 10.03.2005.
6. Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşları Tarafından Evde Sağlık Hizmetlerinin Sunulmasına Dair Yönetmelik. T.C. Resmi Gazete, Sayı 29280, Erişim tarihi: 27.02.2015.
7. Harmancı P, Duman ZÇ. Şizofreni hastalarına bakım verenlerin yükleri ve ruhsal sağlık durumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Psikiyatri Hemşireliği Derg. 2016;7:0-0.
8. Öztürk O, Uluşahin N. Ruh Sağlığı ve Bozuklukları.. Ankara, Nobel Tıp Kitapevi, 2015.
9. Aydın O, Çökmüş FP, Balıkçı K, Aydın PÜ, Danacı AE. Şizofreni hastalarının bakım verenlerinde sosyal anksiyete, saldırganlık ve bağlanma stilinin hastalık şiddeti üzerine etkisi. Anadolu Psikiyatri Derg. 2018;19(3).
10. Kalav S. İnme tanısı almış hastalara bakım veren aile üyelerinin bakım verme yükü ile yaşam kaliteleri arasındaki ilişki (Yüksek lisans tezi). Mersin, . Mersin Üniversitesi, 2011.
11. Tel H, Demirkol D, Kara S, Aydın D. KOAH'lı hastaların bakım vericilerinde bakım yükü ve yaşam kalitesi. Turk Toraks Derg. 2012;13(3):87-92.
12. Karahan AY, İslam S. Fiziksel engelli çocuk ve yaşlı hastalara bakım verme yükü üzerine bir karşılaştırma çalışması. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2013;3:51-7.
13. Çivi S, Kutlu R, Çelik HH. Kanserli hasta yakınlarında depresyon ve yaşam kalitesini etkileyen faktörler. Gulhane Tıp Derg. 2011;53:248-53.
14. Kaya M, Demir Y. Hemodiyaliz hastalarına primer bakım veren aile üyelerinin bakım yükleri ve yaşam kaliteleri üzerine bir gözden geçirme. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Derg. 2012;2:24-8.
15. Beck AT. An inventory for measuring depression. Arch Gen Psychiatry. 1961;4:561-71.
16. Hisli N. Beck Depresyon Envanterinin üniversite öğrencileri için geçerliliği, güvenirliği. Psikoloji Derg. 1989;7:3-13.
17. Beck AT, Epstein N, Brown G, Steer RA. An inventory for measuring clinical anxiety: Psychometric properties. J Consult Clin Psychol. 1988;56:893-7.
18. Ulusoy M, Şahin N, Erkman H. Turkish Version of The Beck Anxiety Inventory: psychometric properties. J Cognit Psychother. 1998;2:28-35.
19. Templer DI, Lavoie M, Chalgujian H, ThomasDobson S. The measurement of death depression. J Clin Psychol. 1990;46:834-9.
20. Yaparel R, Yıldız M. Ölüme ilişkin depresyon ölçeğinin Türkçe çevirisinin normal populasyonda geçerlik ve güvenilirlik çalışması. Türk Psikiyatri Derg. 1998;9:198-204.
21. Templer DI. The construction and validation of death anxiety scale. J Gen Psychol. 1970;82:165-174.
22. Şenol C. Ankara ilinde kurumlarda yaşayan yaşlılarda ölüme ilişkin kaygı ve korkular (Yüksek lisans tezi). Ankara, Ankara Sosyal Bilimler Enstitüsü Fakültesi, 1989.
23. Ware Jr JE, Sherbourne CD. The MOS 36-item shortform health survey (SF-36): I. Conceptual framework and item selection. Med Care. 1992;30:473-83.
24. Koçyigit H. Kisa Form-36 (KF-36)'nın Türkce versiyonunun güvenilirliği ve geçerliliği. İlaç ve Tedavi Derg. 1999;12:102-6.
25. Taşdelen P, Ateş M. Evde bakım gerektiren hastaların bakım gereksinimleri ile bakım verenlerin yükünün değerlendirilmesi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi. 2012;9:22-9.
26. Njoku GU. The impact of caring for seniors on the caregiver's stress level (Doctoral thesis) Walden, Walden University, 2015.
27. Pol MC, Ter Riet G, van Hartingsveldt M, Kröse B, de Rooij SE, Buurman BM. Effectiveness of sensor monitoring in an occupational therapy rehabilitation program for older individuals after hip fracture, the SO-HIP trial: study protocol of a three-arm stepped wedge cluster randomized trial. BMC Health Serv Res. 2017;17:3.
28. Piszczek J, Partlow E. Stepped-wedge trial design to evaluate Ebola treatments. Lancet Infect Dis. 2015;15:762–3.
29. Alacacıoğlu A. Kanser hastaları ve hasta yakınlarının depresyon, umutsuzluk ve kaygı düzeylerinin değerlendirilmesi (Yüksek lisans tezi). İzmir, Dokuz Eylül Üniversitesi, 2007.
30. Bahar Z, Beser A, Ersin F, Kıssal A, Aydoğdu NG. Traditional and religious death practices in western Turkey. Asian Nurs. Res. 2012;6:107-14.
31. Miyashita M, Kawakami S, Kato D, Yamashito H, Igaki H, Nakano K et al. The importance of good death components among cancer patients, the general population, oncologists, and oncology nurses in Japan: patients prefer “fighting against cancer”. Support Care Cancer. 2015;23:103-110.
32. Cottrell L, Duggleby W. The good death: an integrative literature review. Palliat Support Care. 2016;4:686-712.
33. TÜİK. Türkiye ölüm nedeni istatistikleri. http://www.tuik.gov.tr. Erişim Tarihi 21.05.2018.
34. Stewart BW, Wild CP. World Cancer Report. Lyon, International Agency for Research on Cancer, 2014.
35. Özyalçın D, Çevik B. Kanser Hastaları, yakınları ve hemşirelerin ölüme ilişkin tutumu ve iyi ölüme ilişkin görüşleri. 23. Ulusal Kanser Kongresi. 2019.
36. Götze H, Brähler E, Gansera L, Schnabel A, Gottschalk‐Fleischer A, Köhler N. Anxiety, depression and quality of life in family caregivers of palliative cancer patients during home care and after the patient's death. Eur J Cancer Care. 2018;27:e12606.
37. Arslan SS, Demir N, Karaduman AA. The anxiety level of caregivers of neurological patients with dysphagia. Dysphagia. 2017;32:570-4.
38. Møller JJK, Jespersen E, Lindahl-Jacobsen R, Ahrenfeldt LJ. Associations between perceived information needs and anxiety/depressive symptoms among cancer caregivers: A cross-sectional study. J Psychosoc Oncol. 2020:38:171-87.
39. Bostancı N, Duruhan Ö, Eyüboğlu Ö, Sezgin Ö, Güvenir Ö. Kanserli çocuğun bakım verenlerinde yaşam kalitesi, depresyon ve anksiyete düzeyleri. İ.Ü.F.N. Hemşirelik Derg. 2007;15:165-72.
40. Ateş E, Canyılmaz E, Çakır NG, Yurtsever C, Yöney A. Kanser hastalarının ve onlara bakım veren kişilerin depresyon ve anksiyete durumlarının değerlendirilmesi. Ankara Med J. 2018;18:61-7.
41. Karayazgan S. Şizofreni hastalarına bakım verenlerin aktivite, aktivite performansı ve sağlıkla ilgili yaşam kalitelerinin incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). Ankara, Hacettepe Üniversitesi, 2013.
42. Balaji M, Chatterjee S, Brennan B, Rangaswamy T, Thornicroft G Patel A. Outcomes that matter: a qualitative study with persons with schizophrenia and their primary caregivers in India. Asian J Psychiatr. 2012;5:258-65.
43. Yazla E, Karadere ME, Terzi Ö, Dolapçı M, Yastı AÇ. Diyabetik ayaklı hastaların bakım verenlerinde bakım veren yükü ve yaşam kalitesi. Fam Pract Palliat Care. 2017;2:28-37.
44. Şahin S, Uyanık M. Şizofreni hastalarına bakım verenlerin aktivite performansı ve sağlıkla ilişkili yaşam kalitelerinin incelenmesi Ergoterapi ve Rehabilitasyon Dergisi. 2018;6:161-170.
45. Dilbaz AS, Dedeli Ö, Yorgancıoğlu A. Kronik obstrüktif akciğer hastalığı olan bireylere bakım veren aile üyelerinin bakım yükü ve yaşam kalitesinin incelenmesi Solunum Hastalıkları Dergisi. 2015;25(2- 3):1-6.
46. Karakuş G, Kocal Y, Sert D. Şizofreni: etyoloji, klinik özellikler ve tedavi. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi. 2017;26:251-67.