Okşan BAŞOĞLU, Fevzi Volkan GÜNGÖRDÜ, Murat KARAKOÇ

Nevşehir’de En Erken Yerleşim İzleri, Sofular Höyük

Volkanik Kapadokya Bölgesi’nin Neolitik Çağ’ı hakkındaki bilgiler Niğde ve Aksaray illerinde, İstanbul Üniversitesi ve Ankara Üniversitesi arkeoloji bölümleri tarafından gerçekleştirilen arkeolojik kazılara dayanmaktadır. Volkanik bir cam olan obsidiyen hem etkileyici rengi hem de alet üretimine uygunluğu sebebiyle özellikle tarih öncesi devirlerde tercih edilen bir hammaddedir. Volkanik Kapadokya Bölgesi zengin obsidiyen kaynaklarını içerisinde barındırmaktadır. Niğde ve Aksaray illerinde bulunan Neolitik Çağ yerleşimleri obsidiyen kaynaklarına yakın konumları sebebiyle bu hammaddeyi yoğun bir şekilde kullanmışlardır. Obsidiyen kaynakları açısından Niğde ve Aksaray ile benzer özelliklere sahip Nevşehir’in Neolitik Çağ’ı hakkında elde olan veriler yapılan yüzey araştırmalarının sınırlı bilgilerinin ötesine geçmez. Nevşehir ili, Ürgüp ilçesi, Sofular Köyü yakınlarındaki Sofular Höyük’te 2016 ve 2017 yıllarında gerçekleştirilen arkeolojik kazılar, Sofular Höyük’ün Nevşehir’de kazısı yapılan ilk Çanak Çömleksiz Neolitik Dönem buluntu yeri olması nedeniyle son derece önemli veriler ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Nevşehir, Sofular Höyük, Çanak Çömleksiz Neolitik, Volkanik Kapadokya

Knowledge about the Neolithic Period of the Volcanic Cappadocia Region is based on excavations conducted by İstanbul and Ankara Universities. Due to its impressive color and suitability for tool production, obsidian was a favourite raw material in prehistoric times. The Volcanic Cappadocia Region has rich obsidian sources and because of their proximity, these sources were consumed at high rates at Neolithic sites in Aksaray and Niğde. The limited information about the Neolithic Period in Nevşehir where some obsidian sources also exist comes from survey projects. Excavations that were carried out in 2016 and 2017 at Sofular Höyük which is located in Nevşehir, Ürgüp, Sofular Village, provide significant data due to its uniqueness the first excavated Pre-Pottery Neolithic site in Nevşehir . Chipped stone, ground stone and bone tools were found as both surface and excavated material in addition to some stone beads.

Keywords:

Nevşehir, Sofular Höyük, Pre-Pottery Neolithic, Volcanic Cappadocia Region.,

PDF

___

Balkan-Atlı, N., Kayacan, N., Özbaşaran M., Yıldırım, S. 2001 “Variability in the Neolithic arrowheads of Central Anatolia; typological, technological and chronological aspect”. I. Caneva, C. Lemorini, D. Zampetti, P. Biagi (eds), Beyond Tools, Redefining the PPN Lithic Assemblages of the Levant: 3rd Workshop on Chipped Lithic Industries, November 1-4, 1998, Berlin: 27-43.
Başoğlu, O. 2016 Kapadokya Bölgesi Omurgalı Fosil Yatakları, Ankara.
-2013 “2011 Yılı Nevşehir İli Miyosen Dönem Fosil Yatakları Yüzey Araştırması” Araştırma Sonuçları Toplantısı 30/2: 98-105.
Baysal, E. 2017 “Personal Ornaments in Neolithic Turkey, the Current State of Research and Interpretation”. Journal of Archaeology and Art 155: 1-22.
Boyd, B. 2006 “On “sedentism” in the Later Epipaleolithic (Natufian) Levant”. World Archaeology 38: 164-178.
Chataigner, C., Poidevin, J.L., Arnaud, N.O. 1998 “Turkish Occurrences of Obsidian and Use by Prehistoric Peoples in the Near East from14,000 to 6.000BP.” Journal of Volcanology and Geothermal Research 85: 517-537.
Fuji, S. I. 1995 “Hacıbeyli Höyük: A Pre-Pottery Neolithic Site in the Yay Gölü Lake Basin, Central Anatolia”. H. I. H. Prince Mikasa (ed), Essays on Ancient Anatolia and in Surrounding Civilization. Bulletin of the Middle Eastern Culture Center in Japan Vol. 8. Wiesbaden: 131-152.
Güldoğan, E. 2011 “Aşıklı Höyük Sürtmetaş Topluluğu” TÜBA-AR 14: 41-58.
Kayacan, N. 2003 “Melendiz Yerleşmelerinden Musular’ın Bölge İçindeki Yerinin Obsidiyen Endüstrisi Çıkışlı Değerlendirilmesi”. M., Özbasaran, O. Tanındı, A. Boratav (eds), Archaeological Essays in Honour of Homo amatus: Güven Arsebük İçin Armağan Yazılar, İstanbul: 139-148.
Kuzucuoğlu, C. 2002 “The environmental frame in Central Anatolia from the 9th to 6th millenia cal BC. An introduction to the study of relations between environmental conditions and the development of human societies”. Frédéric, G., Laurens, T. (eds.), The Neolithic of Central Anatolia. Internal Developments and External Relations During the 9th to 6th millenia cal BC. İstanbul: 33-58.
Özbaşaran, M. 2012 “Aşıklı”. M. Özdoğan, N. Başgelen, P. Kunihold (eds.), The Neolithic in Turkey, Cilt 3. İstanbul: 135-158.
Özbaşaran, M., Duru, G., Kayacan, N., Erdoğu, B., ve Buitenhuis, H. 2012 “Musular: The 8th Millennium cal. BC Satellite Site of Aşıklı”. M. Özdoğan-N. Başgelen- P. Kuniholm (Eds.), The Neolithic in Turkey: New Excavations and New Research Volume Central Anatolia. İstanbul, 159-180.
Toprak, V. 1998 “Vent distribution and its relation to regional tectonics, Cappadocian Volcanics, Turkey”. Journal of Volcanology and Geothermal Research 85: 55-67.
Yelözer, S. 2016 Aşıklı Höyük Boncukları: Tipoloji, Tanım ve Sosyal Açıdan Değerlendirme. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji Anabilim Dalı, Tarih Öncesi Arkeolojisi Bilimdalı (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul.
Yıldırım-Balcı, S. 2007 Orta Anadolu Obsidiyen Teknolojisi: Aşıklı Höyük Modeli, Tekno Kültürel Kökeni ve Evrimi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji Anabilim Dalı (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul.
-2011 “Aşıklı Höyük Obsidiyen Teknolojisi”. TÜBA-AR 14, 19-39.
Wright, K, Baysal, A. 2012 “Ground Stone Tools and Technologies Associated with Buildings in the Bach Area”. R, Tringham, M. Stevanovic (eds.), Last House on the Hill: Bach Area Reports from Çatalhöyük, Turkey. Çatalhöyük Research Project Series Volume 11. U.S.A.: 415-422.