Yakaören Köyü (Isparta) Gaz Çıkışına Ait Risk Analizi ve Modellemeleri
Isparta Şehri merkezine 5 km uzaklıktaki Yakaören Köyü güney batısında ve köye 1,5 km uzaklıktaki Büyükkükürt Dere vadisine 2008 yılında termal amaçlı bir sondaj kuyusu açma çalışması yapılmıştır. Çalışmaları sırasında gaz sıkışmasından kaynaklanan patlama meydana gelmiştir. Bu patlama sonrasında kuyudan CO2 ve H2S gaz çıkışı başlamış olup gaz çıkışı çevredeki insan, hayvan ve bitki yaşamı üzerinde ölümcül etkiler oluşturmuştur. Yapılan kimyasal analizlerin sonuçları; bu gaz çıkışlarının Gölcük Volkanizması ile alakalı olduğu yaklaşımını geliştirilmiştir. Bu çalışmada; volkanik gaz çıkışlarının devam etmesi hatta artması halinde çevredeki canlı yaşamın ve insan faaliyetlerinin bu durumdan nasıl etkileneceği sorusunun cevabı aranmıştır. Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) teknolojileri kullanılarak yüzey analizleri yapılmıştır. Yıllık ve günlük rüzgar istatistikleri alınarak; bu veriler, yüzey analizleri ile ilişkilendirilmiştir. Böylece; jeomorfolojik ve klimatik verilere dayandırılan gaz tehlikesi altındaki bölgeler sınıflandırılarak, haritalandırılmıştır. Sonuçlar: CO2 ve H2S gibi volkanik sahalarda da yüzeylenen gazlarının etkinliğinin artması halinde bu gazların kalabalık nüfuslu yerleşim yerleri, tarım alanları ve doğal bitki örtüsü sahalarına yayılacağını, hem insan, hem de hayvan ve bitki yaşamı üzerinde toplu ölümlere neden olabileceğini göstermiştir.
Yakaören Village (Isparta) Gas Blow Out Risk Analysis and Modellings
In 2008, a thermal drilling well was opened in the Büyükkükürt Dere valley 1.5 km from the village of Yakaören and 5 km from the city center of Isparta. An explosion then occurred due to a gas jam during the drilling studies. After this explosion, CO2 and H2S gas began to be discharged from the wastewater, and this gas discharge was fatal to human, animal, and plant life in the vicinity. Chemical analysis results support theories that these gases are related to volcanism. If gas blows out continuously, how will this affect biological life and human activities? In this study, our goal was to answer this question. We performed a surface analysis using GIS technology and used daily and yearly statistical wind data collected by an automatic weather station located nearby the gas well. We then analyzed this wind data with respect to the surface. We classified and mapped the hazardous regions based on climatic and geomorphological data. The results show that if the discharge rates of gases such as CO2 and H2S increase, they will disperse to crowded urban areas, farming areas, and areas with natural vegetation, and will cause extensive fatalities to human and the other forms of biological life.
___
- Coğrafi Bilgi Sistemlerinin önemi. CBS Sempozyumu,
Bildiri Kitabı, (s. 71‐75). İstanbul.
- Atalay, İ. (2010). Uygulamalı Klimatoloji. İzmir: Meta
Basım Matbaacılık Hizmetleri.
- Avcı, M. (1996). Göller Yöresi Batı Kesiminde İklim ve Bitki
Örtüsü Arasındaki İlişkiler. İstanbul Üniversitesi
Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Coğrafya
Dergisi 4, 143‐215.
- Blong, R. (1996). Volcanic Hazards Risk Assessment.
Monitoring and Mitigation Volcano Hazards
Scarpa/Tiling (eds) (s. 675). içinde Berlin
Heidelberg: Springer‐ Verlag.
- Brunn, J. (1976). L‟arc concave zagro‐taurique et les arcs
convexes taurique et egeen: collision et induits ,.
Bulletin Society Geol. France, (7) XVIII, No 2, 553‐
567.
- Canpolat, E. (2014). Gölcük (Isparta) Volkanizması ve
Volkanik Gaz Risk Analizi. İstanbul: İstanbul
Üniversitesi Yayınlanmamış Doktora Tezi.
- Carapezza, M., Badalamenti, B., Cavarra, L., & Scalzo, A.
(2003). Gas hazard assessment in a densely
inhabited area of Colli Albani Volcano (Cava dei
Selci, Roma). Journal of Volcanology and
Geothermal Research 123, 81‐94.
- Çoban, H. (15‐18 June 2005). New geochronologic and
isotopic constraints on the evolution of Plio‐
Quaternary alcaline volcanism from Isparta
District SW Turkey. International Symposium on
The Geodynamics of Eastern Mediterranean:
Active Tectonics Of the Agean Region. Kadir Has
University Istanbul,Turkey,253.
- MGM, (2011). Meteoroloji Genel Müdürlüğü Klimatoloji
Kayıtlan. Ankara.
- Elitok, Ö., Özgür, N., & Yılmaz, K. (2008). Gölcük
Volkanizmasının (Isparta) Jeolojik Evrimi, GB
Türkiye. Isparta: TÜBİTAK.
- Erinç, S. (1996). Klimatoloji ve Metodları. İstanbul: Alfa
Basın Yayım Dağıtım.
- Erol, O. (2004). Genel Klimatoloji. İstanbul: Çantay
Kitabevi.
- Good Practise Guide for Atmosphere Dispersion
Modelling. (2004). Wellington, New Zealand:
Prepared by the National Institute of Water and
Atmospheric Research, Aurora Pacific Limited
and Earth Tech Incorporated for the Ministry for
the Environment.
- Jones., G., & Rymer, H. (2000). Hazards of Volcanic gases.
San Diego: Ansiclopedia of Volcanoes.
- Kazancı, N., & Karaman, M. E. (1988). Gölcük (Isparta)
Pliyosen Volkaniklastik İstifinin Sedimantolojik
Özellikleri. Akdeniz Üniv. Isparta Müh. Fakültesi
5. Müh. Haftası, Bildiri Özleri Kitabı, (s. 32).
- Isparta.
Lefevre, C., Bellon, M., & Poisson, A. (1983). Leucitites
Dans le Volcanisme Pliocene de La Region
d'Isparta, Taurides Occidentales, Turquie. C.R.
Acad. Sc, 95‐149.
- Mileti, D. (1999). Disasters by Design: A Reassessment of
Natural Hazards in the United States.
Washington DC.: Joseph Henry Press.
- Özgüner, A. M. (1980). Keçiborlu ve Burdur Gölü Civarı Yeni
Kükürt Zuhurları Prospeksiyon ve Etütleri Ön
Raporu No:1979 II/03.2.03.01.01. Ankara: Maden
Tetkik Arama Enstitüsü.
- Özgür, N., Yağmurluoğlu, F., Ertunç, A., Karagüzel, R.,
Görmüş, M., Elitok, Ö., . . . Çoban, H. (2008).
- Assesments Of Tectonics And Volcanic Hazards In
The Area Of Isparta Around Gölcük Volcano.
- Ankara: Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma
Kurumu (TÜBİTAK) Proje No: 104y213.
- Platevoet, B., Scaillet, S., Guillou, H., Blamart, D., Nomade,
S., Massault, M., . . . Yılmaz, K. (2008). Pleistocene
Eruptive Chronology Of The Gölcük Volcano,
Isparta Angle, Turkey. Quaternaire, 19, 2, 147‐
156.
- Platevoet, B., Scaillet, S., Guillou, H., Nomade, S., D., B.,
Poisson, A., . . . Yagmurlu, F. (2007). Pleistocene
explosive activity of the Gölcük volcano, Isparta
Angle, Turkey. Geophysical Research Abstracts,
Vol. 9, 02806.
- Platoveot, B., Scaillet, S., Guillou, H., Nomade, S., Blamart,
D., Poisson, A., . . . Yılmaz, K. (November, 2006).
- Recent plinian and phreato‐plinian activity of
Gölcük volcano, Isparta Angle, Turkey.
- Communication to the French Geological Society:
Tephras and Quaternary Sequences Symposium.
- Siebert, L., & Simkin, T. (1994). Volcanoes Of The World.
Tucson, Arizona: Geoscience Press.
- Şen, P., Temel, A., Şen, E., Gourgaud, A., & Kieffer, G.
(2008). Gölcük Volkanizmasının (Isparta‐GB
Türkiye) Kökeni: Manto Ksenolitlerinden Kanıtlar.
61. Türkiye Jeoloji Kurultayı. Ankara.
- Şenel, M. (1997). Türkiye Jeoloji Haritaları Iparta j10‐J11
Paftaları No:13‐14. Ankara: Maden Tetkik ve
Arama Genel Müdürlüğü Jeoloji Etütleri Dairesi.
- Şengör, A. (1980). Türkiye'nin neotektoniğinin esasları.
Türkiye Jeoloji Kurultayı Konferanslar Dizisi S. 2,
(s. 40).
- Turoğlu, H. (2011 a). Coğrafi Bilgi Sistemlerinin Temel
Esasları. İstanbul: Çantay Kitapevi.
- Turoğlu, H. (2011 b). Buzullar ve Buzul Jeomorfolojisi.
İstanbul: Çantay Kitapevi.
- Türkeş, M. (2010). Klimatoloji ve Meteoroloji. İstanbul:
Kriter Yayınevi.
- UNDRO. (1979). Natural Disasters and Vulnerability
Analysis, in Report of Expert Group Meeting (9–
12 July 1979). Geneva: UNDRO (United Nations
Disaster Relief Coordinator).
- USGS. (2009, 02 02). www.usgs.gov. Ocak 10, 2014
tarihinde
http://volcanoes.usgs.gov/about/hazard/gas/in
dex.php. adresinden alındı
- Vehaert, G., Thon, D., Vandycke, S. S., & Muchez, P. (2006).
Different stress states in the Burdur‐Isparta
region (SW Turkey) since Late Miocene times; a
reflection of transient stress regime. Journal of
Structural Geology 28, 1067‐1083.
- Yalçınkaya, S. (1986, Şubat). Batı Toroların Jeoloji Raporu.
Ankara: M.T.A. Genel Müdürlüğü Jeoloji Etüdleri
Daire Başkanlığı .
- Yalçınkaya, S. (1989, Haziran). Isparta‐Ağlasun (Burdur)
Dolaylarının Jeolojisi. İstanbul: İstanbul
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktoa Tezi
(Yayınlanmamış).
- Web 1., (1999). EPA (Envinronmental Protect Acency)
http://www.epa.gov. Kasım 20, 2013 tarihinde
http://www.epa.gov/ttn/scram/dispersion_pref
rec.htm#aermod. adresinden alınmıştır.
- Web 2., (2014) Sandiego State University,
http://sci.sdsu.edu/geology/.02,24,2014
tarihinde
http://www.geology.sdsu.edu/how_volcanoes_
work/Volcanic_gases.html adresinden alınmıştır.
- Web 3., (2009). USGS (United States Geologic Survey)
www.usgs.gov. Ocak 10, 2014 tarihinde
http://volcanoes.usgs.gov/about/hazard/gas/in
dex.php. adresinden alınmıştır.
- Web 4., (2013). Oregonstate University
http://volcano.oregonstate.edu/book/export/ht
ml/151. 30 Aralık 2013 tarihinde
http://volcano.oregonstate.edu/book/export/ht
ml/151 adresinden alınmıştır.
- Web 5., (2017) Kandilli Rasathanesi Deprem Sorgulama
Sistemi, http://udim.koeri.boun.edu.tr/zeqdb/
adresinden 01.06.2017 tarihinde alınmıştır.