Kars İlinde Güneş Enerjisi Santrali Kurulum Potansiyeli Taşıyan Alanların, CBS Analizleri ve AHP Yöntemi Kullanılarak Belirlenmesi

Güneş enerjisi üretecek panel ve santrallerinin kurulacağı alanların belirlenmesi, oldukça karmaşık ve analizi güç bir mekânsal karar alma problemi dizisidir. Bu problem dizisinin çözülmesi için son yıllarda Coğrafi Bilgi Sistemleri yazılımlarına da entegre edilmiş Çok Kriterli Karar verme yöntemleri tercih edilmektedir. Bu araştırmada, Çok Kriterli Karar Verme Yöntemlerinden biri olan Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP) kullanılmasıyla Kars ilinde güneş enerjisi üretim potansiyeli taşıyan alanların tespit edilmesi amaçlanmıştır. Araştırmada Kars ilindeki güneş enerjisi üretim potansiyeli taşıyan alanların yer seçimine etki eden belirlenmiş kriterlerin analizlerinin yapılmasına yönelik olarak çeşitli açık kaynaklardan raster ve vector formatlı ham veriler elde edilerek işlenmiş araştırma amacına yönelik olarak tematik haritalar oluşturulmuştur. Bu haritalardan AHP analizleriyle hesaplanan kriter ağırlıkları baz alınarak CBS ortamında Kars ilinde güneş enerjisi santrali kurulumu için potansiyel taşıyan uygun alanlar haritalanarak belirlenmiştir. Araştırma sonucunda Kars ilinde güneş enerjisi santrali kurulumuna çok uygun ve uygun potansiyeli taşıyan 54,581 km2 alan tespit edilmiş olup bu araziler toplam 10,193 km2 yüzölçümüne sahip il yüzölçümünün % 55’ini oluşturmaktadır. Kars ilinde güneş enerjisi santrali kurulumuna uygun potansiyel taşıyan araziler homojen bir dağılım göstermekte olup bu özellikteki arazilerin büyük kısmı Kağızman ilçesi sınırları dâhilindeki Aras vadisinde bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Kars, Güneş Enerjisi, Yenilenebilir Enerji, AHP

Determination of Areas with Solar Power Plant Installation Potential in Kars Province by Using GIS Analysis and AHP Method

Determining where to install solar panels and power plants is a very complex and difficult to analyze spatial decision-making problem series. In order to solve this series of problems, Multi-Criteria Decision-Making methods integrated into Geographic Information Systems software have been preferred in recent years. This study aims to determine the areas with solar energy production potential in the Kars province. In the research, thematic maps were created for the purpose of processed research by obtaining data from various open sources in order to analyze the determined criteria that affect the location selection of areas with solar energy production potential. Based on the criteria weights calculated by AHP analysis from these maps, suitable areas with potential for solar power plant installation in the province of Kars were mapped in the GIS environment. As a result of the research, an area of 54,581 km2, which is very suitable and suitable for solar power plant installation in Kars province, has been determined and these lands constitute 55 % of the province’s surface area with a total surface area of 10,193 km2. The lands with potential for solar power plant installation in the Kars province show a homogeneous distribution.

Keywords:

Kars, Solar Energy, Renewable Energy, Analytic Hierarchy Process (AHP),

PDF

___

ASF (2022). ALOS PALSAR RTC_HI_RES. https://search.asf.alaska. edu /#/? zoom= 6.812& center=41.223,38.571&polygon adresinden 15 Haziran 2022 tarihinde edinilmiştir google scholar
Ayday. C., Yaman. N., Sabah. L., Höke. O. (2016). Güneş enerji santrali yer seçiminde açık kaynak kodlu CBS kullanımı-Eskişehir il örneği, 6. Uzaktan Algılama-CBS Sempozyumu (UZAL-CBS2016), s:510-520, 5-7 Ekim 2016, Adana. google scholar
Brewer, J., Ames, D.P., Solan, D., Lee, R., Carlisle, J., Using (2015). GIS Analytics And Social Preference Data to Evaluate Utility-Scale Solar Power Site Suitability. Renewable Energy S 81 S 825- 836. google scholar
Britannica Encyclopedia, (2022). https://www.britannica.com/science/ solar-energy adresinden 11 Nisan 2022 tarihinde edinilmiştir. google scholar
Charabi, Y., Gastli, A., PV site suitability analysis using GIS-based spatial fuzzy multi-criteria evaluation. Renewable Energy S 36 S 2554-2561, 2011. google scholar
COPERNICUS, CORINE (2018). https://land.copernicus.eu/ paneuropean/CORINE-land-cover, adresinden 11 Nisan 2022 tarihinde edinilmiştir. google scholar
Demir, M. (2021). CORINE Sistemine Göre Kars İlinde Arazi Örtüsü/ Arazi Kullanımı, Değişimi ve Projeksiyonu. Coğrafya Dergisi, (43), 93-110. google scholar
Demir, M. (2015). Kars İlinin Nüfus Gelişimi ve Başlıca Demografik Özellikleri. Doğu Coğrafya Dergisi, 20(34), 127-156. google scholar
DMİGM (2016). Ankara: Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü. https://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik. aspx?k=A&m=KARS adresinden 15 Haziran 2022 tarihinde edinilmiştir google scholar
DMİGM (2016). Ankara: Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü. https://www.mgm.gov.tr/FILES/genel/kitaplar/klimatoloji1.pdf adresinden 15 Haziran 2022 tarihinde edinilmiştir google scholar
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (2022). https://enerji.gov.tr/ adresinden 15 Haziran 2022 tarihinde edinilmiştir google scholar
Esmap. (2019). Global Solar Atlas 2.0 Technical Report. Washington, DC: World Bank. https://globalsolaratlas.info/download/turkey adresinden 6 Haziran 2022 tarihinde edinilmiştir google scholar
Forman, Ernest H.; Saul I. Gass (2001). “The analytical hierarchy process an exposition”. Operations Research. 49 (4): 469-487. doi:10.1287/opre.49.4.469.11231 google scholar
Garni A, Hassan Z, Awasthi A (2017) Solar PV power plant site selection using a GIS-AHP based approach with application in Saudi Arabia. Applied Energy, Elsevier, vol. 206(C), pages 1225-1240 google scholar
Greene, R., Devillers, R., Luther, J. E., & Eddy, B. G. (2011). GIS-based multiple-criteria decision analysis. Geography compass, 5(6), 412432. http://dx.doi.org/10.1111/j.1749- 8198.2011.00431.x. google scholar
Goepel, K.D. (2018). Implementation of an Online Software Tool for the Analytic Hierarchy Process (AHP-OS). International Journal of the Analytic Hierarchy Process, Vol. 10 Issue 3 2018, pp 469-487, google scholar
Googlemaps (2021) https://www.google.com/maps adresinden 18 Haziran 2022 tarihinde edinilmiştir google scholar
Gülşen, K., Sönmez, M. E., & Karabaş, M. (2019). Gaziantep İlinde Güneş Enerjisi Potansiyelinin Analitik Hiyerarşi Süreci Yöntemi (AHP) İle Belirlenmesi. Coğrafya Dergisi, (39), 61-72. google scholar
HGM (2021) Harita Genel Müdürlüğü. https://www.harita.gov.tr/urun/il-ve-ilce-yuz-olcumleri/176 adresinden 18 Haziran 2022 tarihinde edinilmiştir google scholar
Kars İl Özel İdaresi (2021). http: // www.karsozelidare.gov.tr /kurumlar/ karsozelidare.gov.tr / faaliyetler / 2021-FAALIYET-RAPORU-SON2.pdf.adresinden 18 Ağustos 2022 tarihinde edinilmiştir google scholar
Kereush, D., Perovych, I., (2017) Determining Criteria For Optimal Site Selection For Solar Power Plants, Geomatics, Landmanagement and Landscape C 4 S 39-54, google scholar
KGM (2021). Karayolları Genel Müdürlüğü. https://www.kgm.gov.tr/ Sayfalar/KGM/ SiteTr/Bolgeler/ 18Bolge/ YolAgi.aspx adresinden 26 Mayıs 2022 tarihinde edinilmiştir google scholar
Köksalan, M. M., Wallenius, J., & Zionts, S. (2011). Multiple criteria decision making: from early history to the 21st century. World Scientific. google scholar
Kum, G., Sönmez, M., & Karabaş, M. (2019). Gaziantep İlinde Güneş Enerjisi Potansiyelinin Analitik Hiyerarşi Süreci Yöntemi (AHP) İle Belirlenmesi. Coğrafya dergisi (e-dergi), (39), 61-72. google scholar
Open Street Map (2022) https://www.openstreetmap.org/#map=9/40 .4908/42.6736 adresinden 10 Mayıs 2022 tarihinde edinilmiştir google scholar
Prachi Juneja, (2021) What is Analytical Hierarchy Process (AHP) and How to Use it https://www.managementstudyguide.com/analytical-hierarchy-process.htm. adresinden 18 Ağustos 2022 tarihinde edinilmiştir google scholar
Pereira, J. M., & Duckstein, L. (1993). A multiple criteria decision-making approach to GIS-based land suitability evaluation. International journal of geographical Information science, 7(5), 407-424. google scholar
Saaty, T.L. (1980) The Analytic Hierarchy Process, New York: McGraw Hill. Pittsburgh: RWS Publications google scholar
Saaty T.L. (1990). “How To Make A Decision: The Analytic Hierarchy Process”. European Journal Of Operational Research, 48(1), 9-26, google scholar
Saaty, T.L. (1994) ‘How to make a decision: the analytic hierarchy process’, Interfaces, Vol. 24, No. 6, pp.19-43 google scholar
Saaty, T. L. (2008). Decision making with the analytic hierarchy process. International journal of services sciences, 1(1), 83-98. google scholar
Sanchez L, Henggeler, A., Garda, C, Dias L. (2013) GlS-based photovoltaic solar farms site selection using Electre-Trı: Evaluating the case for Torre Pacheco, Murcia, Southeast of Spain. Renew Energy 2014;66:478-94.. google scholar
Tavana, M., Soltanifar, M., & Santos-Arteaga, F. J. (2021). Analytical hierarchy process: revolution and evolution. Annals of Operations Research, 1-29. google scholar
Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu (2005) Tarım Arazilerinin Korunması, Kullanılması ve Planlanmasına Dair Yönetmelik Bölüm 4. Tarım Arazilerinin Tarımsal veya Tarım Dışı Amaçlarla Kullanım Esasları Kanun Numarası : 5403 Sayı : 25880 google scholar Uyan. M., (2017). Güneş Enerjisi Santrali Kurulabilecek Alanların AHP Yöntemi Kullanılarak CBS Destekli Haritalanması. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 23(4), 343-351. google scholar
YEGM (2022). Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü “Güneş Potansiyel Atlası http:// www.eie.gov.tr/ MyCalculator/pages/36. aspx adresinden 15 Haziran 2022 tarihinde edinilmiştir google scholar
Yolcan, O. O., & Ramazan, K.. (2020). Türkiye’nin Güneş Enerjisi Durumu ve Güneş Enerjisi Santrali Kurulumunda Önemli Parametreler. Kırklareli Üniversitesi Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi, 6(2), 196-215. google scholar