Erdem BEKAROĞLU, Nuri YAVAN, Ömer Faik ANLI

Türk Coğrafyacılığında Jenerasyonlar: Disiplinin Tarihine Kohortçu Bir Yaklaşım

Bu çalışmanın amacı, Türk coğrafyacılarını birbirinden farklı jenerasyonlara ayırarak disiplinin tarihselliğini aktör grupları perspektifinden irdelemektir. Çalışmada, disiplin içerisinde etkinlik gösteren aktörler kohortçu bir yaklaşımla tanımlanmıştır. Bu tip bir tanımlayıcı-tarihsel çerçevede, aktörlerin doktora tezi hazırlama dönemleri esas alınarak, Türk coğrafyacılığındaki jenerasyonların sayısı ve her bir jenerasyonun disiplinin tarihselliğindeki yeri belirlenmeye çalışılmıştır. Buna göre, Türk coğrafyacılığı başlangıçtan günümüze 18 jenerasyonla temsil olmaktadır. Bulgular, disiplinin 9. jenerasyona dek bir olgunlaşma dönemini deneyimlediğini, 14. jenerasyondan itibaren niceliksel olarak büyüdüğünü, herhangi bir jenerasyonun üye sayısı ile jenerasyonel üretkenlik arasında doğrusal bir ilişkinin olmadığını, akademik yeniden-üretim sürecine esas olarak 1990’larda dahil olan çevre üniversitelerdeki jenerasyonların ise zaman içerisinde bir olgunlaşma sürecine girdiğini göstermektedir. Çalışmada, Türk coğrafyacılığında 3. jenerasyonun büyük bir ağırlığa sahip olduğu ve disiplin açısından bir yol bağımlılığı yarattığı, bunun 2000’li yılların ilk yarısından itibaren bozulmaya başladığı; bu bakımdan Türk coğrafyacılığındaki yenilik eğilimlerinin esas olarak son 3 jenerasyonla sınırlı olduğu sonucuna varılmaktadır.

Generations in Turkish Geography: A Cohort Approach to the History of the Discipline

In this study, generations of Turkish geographers have been identified to illuminate the disciplinary history. Here, scholars have been defined by using a cohort approach. By taking into account standard Ph.D period, number of generations identified. Results show that Turkish geography is represented by 18 generations since 1915. Tendencies of generations show that geography has experienced a maturity period up to the 9th generation, it has grown and expanded since the 14th generation, there is no linear relationship between the number of members of generations and their productivity, and the generations in the peripherial universities experienced a period of maturation. It is concluded that the 3rd generation in Turkish geography had a great weight and created a sort of path-dependency which started to change by the first half of the 2000s and it seems that the trends of innovation in the discipline are essentially confined to the last 3 generations.

Keywords:

Turkish Geography Generation, Cohort, PhD Cohorts,

PDF

___

Akyol, İ. H. (1943). Son Yarım Asırda Türkiye’de Coğrafya I: Mutlakiyet Devrinde Coğrafya, Türk Coğrafya Dergisi, 1, 3- 15.
Anlı, Ö. F. (2016). Bilim Savaşları: Modern Bilim İmgesinin Dönüşümü. Ankara: Phoenix.
Arı, Y. (2002). Amerika Birleşik Devletleri'nde Coğrafya Eğitimi Reformu: Türkiye için Dersler, Türk Coğrafya Kurumu, Coğrafya Kurultayı, Bildiriler Kitabı içinde (s.140-147). Ankara: Gazi.
Arı, Y. (2005). 20. Yüzyılda Amerikan Coğrafyası: Genel Bir Değerlendirme, Y. Arı (Ed.). 20. Yüzyılda Amerikan Coğrafyasının Gelişimi içinde (3-19). Konya: Çizgi.
Arı, Y. (2013). Yeni yüzyılda Türkiye’de Coğrafya: Fırsatlar ve Tehditler, Beşeri Coğrafya Dergisi, 1, 6-13.
Arı, Y. (2019). Yenilik ve Bilimsel Gelişme: Türk Coğrafya Tartışma Listesinin (Coğrafya) İçerik Analizi (1997-2012),
International Journal of Geography and Geography Education, 39, 95-120.
Arı, Y., Köse, A. (2005). İnsan-Çevre Etkileşimini Yorumlamada Yeni Bir Alternatif: Kültürel Coğrafya. Ulusal Coğrafya
Kongresi 2005 (Prof. Dr. İsmail Yalçınlar Anısına), Bildiriler Kitabı içinde (51-59). İstanbul: Türk Coğrafya Kurumu.
AÜDTCF, (2015). Katalog Tarama. Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Kütüphanesi.
Bekaroğlu, E. (2014). Modern Türk Coğrafyası Geleneği. E. Bekaroğlu, A. R. Özdemir (Ed.). Bir Disiplinin İç Dünyası: Modern Türk Coğrafyası Üzerine Söyleşiler içinde, (53-69), İstanbul: İdil.
Bekaroğlu, E. (2016). Modern Dünya-Sisteminin Bilgi Yapıları Bağlamında Coğrafya İçin Bir Dışsal Tarih Okuması, Toplum ve Bilim, 136, 117-146.
Bekaroğlu, E., Yavan, N. (2013). Modern Türk Coğrafyasının Tarihsel Gelişiminde Batılı Coğrafya Okullarının Etkisi: Ampirik Bir Analiz, Beşeri Coğrafya Dergisi, 1, 51-66.
Bekaroğlu, E., Özdemir A. R. (Ed.). (2014). Bir Disiplinin İç Dünyası: Modern Türk Coğrafyası Üzerine Söyleşiler. İstanbul: İdil.
Bekaroğlu, E., Sarış, F. (2017). Türkiye’de Fiziki Coğrafya: Değişen Disiplinler Pratiğin Ampirik Bir Analizi, Marmara Coğrafya Dergisi, 35, 40-54.
Bekaroğlu, E., Yavan, N. (2018). Türk Coğrafyacılığında Dört Gelenek: Ampirik Bir Analiz, Marmara Coğrafya Dergisi, 37, 79-93.
Bilgili, M. (2017). Coğrafyanın Bilimsel Kimliğine Postyapısalcı Bir Yaklaşım, Marmara Coğrafya Dergisi, 35, 101-109.
Collins, R. (1998). The Sociologies of Philosophies: The Global Theory of Intellectual Change. MA: Harvard University Press.
Darkot, B. (1951). Türkiye Coğrafyasının Kuruluşuna Bir Bakış, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 1, 59-62.
Dickinson, E. R. (1969). The Makers of Modern Geography. London: Routledge and Kegan Paul.
Erinç, S. (1973). 50 Yılda Coğrafya. Ankara: Başbakanlık Kültür Müsteşarlığı, Cumhuriyetin 50. Yıldönümü Yayınları.
Glenn, N. D. (2005). Cohort Analysis. Sage: London.
Gümüşçü, O., Özür, N. K. (2016). Türkiye’de Modern Coğrafyanın Kuruluşu Ve Örgütlenmesi (1915-1941), Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 93, 105-147.
Günergun, F. (2010). İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesinde Araştırmanın Kurumsallaşması: 1933 Reformunu İzleyen Otuz Yıl İçinde Yapılan Doktoralar, N. K. Aras, E. Dölen, O, Bahadır (Ed.), Türkiye’de Üniversite Anlayışının Gelişimi (1861-1961) içinde (s. 190-213), Ankara: TÜBA.
İÜMK, (2015). Katalog Tarama. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Merkez Kütüphane.
Johnston, R. J. (2017). Beşeri Coğrafya: Değişen Disipliner Gündemin Politiği, Çev. Erdem Bekaroğlu, Posseible, 10, 39-57.
Kaya, İ. (2005). Sosyal Teori ve Beşeri Coğrafya. Ulusal Coğrafya Kongresi 2005 (Prof. Dr. İsmail Yalçınlar Anısına) Bildiriler Kitabı içinde (257-266). İstanbul: Türk Coğrafya Kurumu.
Kaya, İ. (2010). Değişen Sosyal ve Bilimsel Bağlam ve Coğrafyanın Sorumlulukları, R.Özey ve S.İncekara (Ed.). Coğrafya Eğitiminde Kavram ve Değişimler içinde (s.227-242), Ankara: Pegem.
Kaygalak, İ. (2011). Postmodern Eleştirilerin Coğrafi Düşünce ve Yeni Mekân Kavrayışları Üzerine Yansımaları, Coğrafi Bilimler Dergisi, 9, 1-10.
Kervankıran, İ., Şardağ, A. (2019). Türkiye’de Turizm Coğrafyası Araştırmaları: Lisansüstü Tezlere Yönelik Bir İçerik Analizi, International Journal of Geography and Geography Education, 39, 151-170.
Kuhn, T. S. (2006). Bilimsel Devrimlerin Yapısı. Çev. Nilüfer Kuyaş, İstanbul: Kırmızı.
Mannheim, K. (1952). The Problem of Generations, P. Kecskemeti (Ed.), Essays on the Sociology of Knowledge içinde (276- 320), London: Routledge and Kegan Paul.
Özgür, E. M. (2018). Türk Beşeri Coğrafyasında Yenileşme Eğilimleri: Değişim Aktörlerinin Perspektifinden Bir Değerlendirme, International Journal of Geography and Geography Education, 38, 142-170.
Özgür, E. M., Yavan, N. (2013). Türk Coğrafyacılarının İç Hesaplaşması: Neden Başaramadık? Nasıl Başarabiliriz?, Beşeri Coğrafya Dergisi, 1, 14-38.
Tekeli, İ. (2010). Mekânsal ve Toplumsal Olanın Bilgibilimi Yazıları. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Tuysuz, S., Yavan, N. (2012). Bölgesel Coğrafya Yaklaşımı ve Türk Coğrafyasındaki Etkileri Üzerine Kritik Bir Değerlendirme, TÜCAUM VII. Coğrafya Sempozyumu, Bildiriler Kitabı içinde (s. 390-405), Ankara: TÜCAUM.
Tümertekin, E. (1971). Türkiye’de Beşeri Coğrafyanın Gelişmesi. E. Tümertekin, F. Mansur ve P. Benedict (Eds). Türkiye: Coğrafi ve Sosyal Araştırmalar içinde (s. 1-16), İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
Unwin, T. (1992). The Place of Geography. Essex: Prentice Hall.
Wallerstein, I. (2014). Modern Dünya Sistemi 4: Merkezci Liberalizmin Zaferi 1789-1914. İstanbul: Yarın.
Yavan, N. (2005a). SCI ve SSCI Bağlamında Türkiye’de Coğrafya Biliminde Uluslararası Yayın Performansının Karşılaştırmalı Analizi: 1945-2005, Coğrafi Bilimler Dergisi, 3, 27-55.
Yavan, N. (2005b). Bilim Felsefesi Bakımından Coğrafyada Pozitivist Yaklaşım. Ulusal Coğrafya Kongresi 2005, Bildiriler Kitabı içinde (405-414), İstanbul: Türk Coğrafya Kurumu.
Yavan, N. (2012). Postgraduate Geography Education in Turkey. N. Yavan ve İ. Kaya (Ed.), International Perspectives on Postgraduate Education and Training in Geography içinde (s. 111-157), Diyarbakır: Turkish Association of Geographers Publications.
Yavan, N. (2019). Türkiye’deki Coğrafyacıların Uluslararası Yayın Performansı (1945-2015): Son 10 Yılda (2005-2015) Ne Değişti? International Journal of Geography and Geography Education, 39, 121-150.
Yazan, S., Bekaroğlu, E. (2018). Türk Coğrafyacılığının Disipliner İlişkileri Üzerine Ampirik Bir Araştırma, Coğrafi Bilimler Dergisi, 16, 37-67.
YÖK, (2017). YÖK Ulusal Tez Merkezi Veri Tabanı. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi. Son erişim 31 Ağustos 2017
Yurtdışı, (2017). Katalog Tarama. Almanya, Fransa, İngiltere ve ABD’nin Milli Kütüphaneleri ile İlgili Üniversitelerin Kütüphaneleri.

ISSN: 1303-5851
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 2003
Yayıncı: Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi