Zihinsel Engelli Çocuğu Olan Annelerin Yalnızlık Düzeyleri
Araştırma, zihinsel engelli çocuğu olan annelerin yalnızlık düzeylerini incelemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın çalışma evrenini, 2014-2015 eğitim öğretim yılında Afyon İl Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı özel eğitim kurumlarına devam eden zihinsel engelli çocukların anneleri oluşturmaktadır. Araştırmanın çalışma grubuna, tesadüfi örnekleme yöntemi ile seçilen bir Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi’ne en az bir yıldır devam eden ve tanı konulmuş zihinsel engeli olan 55 çocuğun annesi dahil edilmiş ve gönüllülük esas alınmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak, çocuklar ve aileleri ile ilgili bilgi almak amacıyla "Demografik Bilgi Formu" ve annelerin yalnızlık düzeylerini belirlemek amacıyla Russell, Peplau ve Ferguson (1978) tarafından geliştirilen, Demir (1989) tarafından Türk kültürüne uyarlaması yapılan “UCLA Yalnızlık Ölçeği” kullanılmıştır. Annelerin UCLA Yalnızlık Ölçeği'nden aldıkları puanların normal dağılım gösterip göstermediği Kolmogorov-Smirnov (K-S) normallik testi ile analiz edilmiştir. Normallik testi sonucunda, ikili gruplarda İlişkisiz Örneklemler İçin t-Testi, ikiden fazla gruplarda ise Tek Faktörlü Varyans Analizi (One Way ANOVA) kullanılmıştır. Farklılığın gözlenmesi durumunda, gözlenen farklılığın hangi gruptan kaynaklandığını tespit etmek amacıyla Post Hoc ikili karşılaştırma testlerinden olan Scheffe Testi uygulanmıştır. Araştırma sonucunda, araştırmaya katılan annelerin yalnızlık düzeylerinin cinsiyet, doğum sırası ve engelin oluştuğu dönem değişkenlerinden etkilenmediği, ancak zihinsel engelin derecesine göre anlamlı farklılık gösterdiği belirlenmiştir. Farkın hangi gruptan kaynaklı olduğuna bakıldığında, annelerin toplam yalnızlık puanının engel derecesi ağır olanlarda, hafif ve orta olanlara göre anlamlı derecede yüksek olduğu görülmüştür.
Anahtar Kelimeler:
Zihinsel engel, engel derecesi
The Loneliness Levels of Mothers of Children with Mental Disability
This study investigated the loneliness levels of mothers of children with mental disability. The population of the study consisted of mothers of children with mental disability and among those who were attending to special education institutions affiliated to Afyonkarahisar Provincial Directorate of National Education during 2014-2015 academic year. Volunteered mothers of 55 children who had been diagnosed as having mental disability and were attending to a randomly selected Special Education and Rehabilitation Center at least one year were included in the sample of the study. Demographical Information Form to collect information about children and their families and “UCLA Loneliness Scale” which was developed by Russel, Peplau and Ferguson (1978) and adapted by Demir (1989) to Turkish culture to investigate the mothers’ loneliness levels were utilized as data collection tools. Distribution of mothers’ scores on the UCLA Loneliness Scale was analyzed through Kolmogorov-Smirnov (K-S) Test for normality. After normality test, for two groups, Independent Samples t-Test; for more than two groups, One Way ANOVA were utilized. In the case of a difference, in order to find out which group caused the difference, Scheffe Test which is one of the Post Hoc tests for binary comparison. As a result, it was concluded that loneliness level of mothers had not been affected by children’s gender, birth order and the age when the disability was diagnosed; on the other hand, it was reported that the level of the mental disability significantly affected the loneliness level of mothers. When the cause of the difference was investigated, it was revealed that total loneliness scores of mothers whose children had higher level of disability were significantly higher than the scores of mothers whose children’s disability levels were low or medium.
Keywords:
Mental disability, disability level,
___
- Abasiubong, F., Obembe, A., & Ekpo, M.A. (2006). Controlled study of anxiety and depression in mothers of children with learning disability in Lagos, Nigeria. Nigerian Journal of Medicine, 15(2), 124-127.Akandere, M., Acar, M., & Baştuğ, G. (2009). Zihinsel ve fiziksel engelli çocuğa sahip anne ve babaların yaşam doyumu ve umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, 23-32. Aksaz, N.K. (1990). Otistik çocukların ve öğretilebilir zihinsel özürlü çocukların anne babalarının kaygı düzeyleri. Türk Psikoloji Dergisi, 7(25), 14-20. Aydoğan, A. & Darıca, N. (2000). Özürlü çocuğa sahip anne-babaların umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. Çocuk Forumu Dergisi, 3(2), 25-31.Bagenholm, A. & Gillberg, C. (1991). Psychosocial effects on siblings of children with autism and mental retardation: A population- based study. Journal of Mental Deficiency Research, 35(4), 291-307.Baxter, C., Cummins, R.A., & Yiolitis, L. (2000). Parental stres attributed to family members with and without disability: a longitudinal study. Journal of Intellectual and Developmental Disability, 25(2), 105-119.Bilge, A., Genç, R.E., & Nişli, İ. (2005). Toplumsal bir sorun: Engellilik ve hemşirelik yaklaşımı. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 21, 181-190.Bumin, G., Günal, A., & Tükel, D. (2008). Anxiety, depression and quality of life in mothers of disabled children. S.D.Ü. Tıp Fakültesi Dergisi, 15(1), 6-11.Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi. Büyüköztürk, Ş., Çokluk, Ö., & Köklü, N. (2012). Sosyal bilimler için istatistik (10. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.Çifci Tekinarslan, İ. (2013). Zihinsel yetersizliği olan öğrenciler. Diken, İ. (Ed.). Özel Eğitime Gereksinimli Olan Öğrenciler İçin Özel Eğitim (8. Baskı), (s.135-166). Ankara: Pegem Akademi. Demir, A. (1989). UÇLA Yalnızlık Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirliği. Psikoloji Dergisi, 7-23.Doğru, S.S. & Arslan, E. (2008). Engelli çocuğu olan annelerin sürekli kaygı düzeyi ile durumluk kaygı düzeylerinin karşılaştırılması. S.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19, 543-553.Ergin, D., Şen, N., Eryılmaz, N., Pekuslu, S., & Kayacı, M. (2007). Engelli çocuğa sahip ebeveynlerin depresyon düzeyi ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 10(1), 41-48. Eripek, S. & Vuran, S. (2010). Zihinsel yetersizliği olan çocukların eğitimi. Akçamete, A.G. (Ed.). Genel Eğitim Okullarında Özel Gereksinimi Olan Öğrenciler ve Özel Eğitim (3. Baskı) (s.245-282). Ankara: Kök Yayıncılık. Esdaile, S.A. & Greenwood, K.M. (2003). A comparison of mothers’ and fathers’ experience of parenting stress and attributions for parent child interaction outcomes. Occupational Therapy International, 10(2), 115-126.Girli, A., Yurdakul, A., Sarısoy, M., & Özekes, M. (2000). Zihinsel engelli ve otistik çocukların anne-babalarına yönelik grup danışmanlığının depresyon, benlik saygısı ve tutumları üzerine etkisi. Saray Rehabilitasyon, 6, 2-9.Glidden, L.M. & Schoolcraft, S.A. (2003). Depression: its trajectory and correlates in mothers rearing children with intellectual disability. Journal of Intellectual Disability Research, 47(4-5), 250-263. Hamlyn Wright, S., Draghi Lorenz, R., & Ellis, J. (2007). Locus of control fails to mediate between stress and anxiety and depression in parents of children with a developmental disorder. Autism, 11, 489.Hastings, R.P. (2003). Child behaviour problems and partner mental health as correlates of stress in mothers and fathers of children with autism. Journal of Intellectual Disability Research, 47(4-5), 231-237.Hill, F., Newmark, R., & Le Grange, L. (2003). Subjective perceptions of stress & coping by mothers of children with an intellectual disability: a needs assessment. International Journal of Special Education, 18(1), 36-43.Karadağ, G. (2009). Engelli çocuğa sahip annelerin yaşadıkları güçlükler ile aileden algıladıkları sosyal destek ve umutsuzluk düzeyleri. TAF Preventive Medicine Bulletin, 8(4), 315-322.Kelly, J.F., Zuckerman, T. & Rosenblatt, S. (2008). Promoting first relationships: A relationship-focused early intervention approach. Infants Young Child, 21, 285-295.Kermanshahi, S.M., Vanaki, Z., Ahmadi, F., Kazemnejad, A., Mordoch, E., & Azadfalah, P. (2008). Iranian mothers’ perceptions of their lives with children with mental retardation: a preliminary phenomenological investigation. Journal Developmental and Physical Disabilities, 20(4), 317-326.Keskin, G., Bilge, A., Engin, E., & Dülgerler, Ş. (2010). Zihinsel engelli çocuğu olan anne-babaların kaygı, anne-baba tutumları ve başa çıkma stratejileri açısından değerlendirilmesi. Anatolian Journal of Psychiatry, 11, 30-37.Knafl, K. & Zoeller, L. (2000). Childhood chronic illness: A comparison of mothers’ and fathers’ experiences. Journal of Family Nursing, 6(3), 287-302.Koçak Uyaroğlu, A. & Bodur, S. (2009). Zihinsel yetersizliği olan çocukların anne-babalarında kaygı düzeyi ve bilgilendirmenin kaygı düzeyine etkisi. TAF Preventive Medicine Bulletin, 8(5), 405-412.Kuloğlu Aksaz, N. (2001). Bilgi verici psikolojik danışma ve didaktik bilgi verme programlarının down sendromlu bebeği olan anne-babaların umutsuzluk, gereksinim ve eş ilişkisi düzeylerine etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.Lenhard, W., Breitenbach, E., Ebert, H., Schindelhauer Deutscher, H.J., & Henn, W. (2005). Psychological benefit of diagnostic certainty for mothers of children with disabilities: lessons from Down syndrome. American Journal Medical Genetics, Part A, 133A(2), 170-175.Macias, M.M., Saylor, C.F., Rowe, B.P., & Bell, N.L. (2003). Age-related parenting stress differences in mothers of children with spina bifida. Psychological Reports, 93(2), 1223-1232.McConkey, R., Truesdale Kennedy, M., Chang, M.Y., Jarrah, S. & Shukri, R. (2008). The impact on mothers of bringing up a child with intellectual disabilities: a cross-cultural study. International Journal of Nursing. Studies, 45(1), 65-74.Olsson, M.B. & Hwang, P.C. (2003). Influence of macrostructure of society on the life situation of families with a child with intellectual disability: Sweden as an example. Journal of Intellectual Disability Research, 47(4-5), 328-341.Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği (2018). Milli Eğitim Bakanlığı 30471 sayılı Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği, Resmi Gazete, http://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/1963.pdf Erişim Tarihi: 18.10.2018Özşenol, F., Ünay, B., Aydın, İ., Akın, R., & Gökçay, E., (2002). Engelli çocuklara sahip ailelerin psiko-sosyal durumlarının incelenmesi. Gülhane Tıp Dergisi, 44(2), 188-194. Özşenol, F., Işıkhan, V., Ünay, B., Aydın, H.İ., Akın, R., & Gökçay, E. (2003). Engelli çocuğa sahip ailelerin aile işlevlerinin değerlendirilmesi. Gülhane Tıp Dergisi, 45(2), 156-164.Rodrigue, J.R., Morgan, S.B., & Geffken, G. (1992). Psychosocial adaptation of fathers of children with autism, down syndrome and normal development. Journal of Autism and Developmental Disorders, 22(2), 249-263.Rodriguez, C.M. & Murphy, L.E. (1997). Parenting stres and abuse potential in mothers of children with developmental disabilities. Child Maltreatment, 3, 245-252.Sivrikaya, T. & Çivci Tekinarslan, İ. (2013). Zihinsel yetersizliği olan çocuğa sahip annelerde stres, sosyal destek ve aile yükü. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 14(2) 17-29.Shin, J.Y. & Crittenden, K.S. (2003). Well-being of mothers of children with mental retardation: an evaluation of the Double ABCX model in a cross-cultural context. Asian Journal of Social Psychology, 6(3), 171-184.Şen, E. (2004). Engelli çocuğu olan ailelerin yaşadığı güçlükler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Mersin.Taaniala, A., Syrjala, L., Kokkoken, J. & Jarvelin, M.R. (2002). coping of parents with psycally and/or ıntellectualy disabled children. Child: Care, Health and Development, 28(1), 73-86.Toros, F. (2002). Zihinsel ve/veya bedensel engelli çocukların anne ve babalarında anksiyete, depresyon ve evlilik uyumunun değerlendirilmesi. 3P Dergisi, 10(3), 267-274.Uğuz, Ş., Toros, F., Yazgan İnanç, B. & Çolakkadıoğlu, O. (2004). Zihinsel ve/veya bedensel engelli çocukların annelerinin anksiyete, depresyon ve stres düzeylerinin belirlenmesi. Klinik Psikiyatri, 7, 42-47.Witt, W.P., Riley, A.W. & Coiro, M.J. (2003). Childhood functional status, family stressors, and psychosocial adjustment among school-aged children with disabilities in the United States. Archives of Pediatrics & Adolescent Medicine, 157(7), 687-695.
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2018
- Yayıncı: Hatice BEKİR
Sayıdaki Diğer Makaleler
Milli Eğitim Bakanlığı 0-36 Aylık Çocuklar İçin Eğitim Programında Cinsel Gelişim Ve Eğitim
Ümit DENİZ, Rukiyye YILDIZ ALTAN
Dünya Ülkelerinde ve Türkiye’de Çocuk Müzelerine Bir Bakış
Emine ARSLAN KILIÇOĞLU, Nursena ÇARKACI, Büşra KADIOĞLU, Meryem ÇETİNGÜL
5-6 Yaş Çocukların Problem Çözme Becerilerinde Anne-Baba Görüşlerinin İncelenmesi
S. Seda BAPOĞLU DÜMENCİ, Emin DEMİR
Zihinsel Engelli Çocuğu Olan Annelerin Yalnızlık Düzeyleri