KOCAELİ KETENCİLER KÖYÜ ÇERKESLERİNDE MÜZİK
Çerkesler bilinen en eski devirlerden beri Kuzeybatı Kafkasya’nın kadim halklarındandır. Geniş anlamda Çerkes terimi yerli Kuzey Kafkas grupları için kullanılır. Dar anlamda ise Adige ve Abaza gruplarını içerir. Anlam daha da daraltıldığında Adige gruplarını (Abzeh, Şapsığ, Bjeduğ, Hatukay, Çemguy, Besleney, Nathauc, Mamığ, Kabardey, Mahoş) ifade eder. Türkiye’de Çerkes tabiri Kuzey Kafkasya’dan göç eden tüm gruplar için kullanılmaktadır. XVI.yüzyıl ve XX. yüzyıl arasında Osmanlı İmparatorluğu ve Rus İmparatorluğu arasındaki savaşlar, Kafkasya halklarının sürülmesine ve göçe neden olan esas olgudur. Rusların işgal ettikleri bölgelerin boşaltılmasını istemesi, Çerkesleri vatanlarını terk etmeye zorlamış, Osmanlı topraklarına göç konusunu yaşama geçirmelerine neden olur. Deniz yoluyla Osmanlı topraklarına sığınan Çerkesler, XIX.yüzyılda da İzmit Sancağı’na yapılan Kafkas göçleri çerçevesinde İzmit’e 20 km uzaklıktaki Ketenciler köyüne yerleşirler. Resmi kayıtlarda “ Ketencalu tabi İznikmid” olarak geçen köyün kuzeyinde ildeki yerli-yerleşik Türkler olan manav köylüleri keten ekimi yaptığı için 1828’de kurulan köye “ Ketenciler” adı verilmiştir. Kültürlerine ve kendi Xabze’lerine son derece bağlı olan Çerkesler, Ketenciler köyü’nde “Ketenciler Çerkes Kültür Derneği” ile Çerkes kültürünü tüm yönleriyle yaşatıp yeni nesillere aktarmaya çalışmaktadır. Dernek bünyesinde müzik çalışmalarının başlaması ve Ketenciler Wored Cup’un kurulması, 2014 yılında açılan Çerkesce okuma-yazma kurslarının ardından gerçekleşir. Çerkes dilini okuma ve yazma çalışmalarının ardından, hem bir kültür aktarıcısı hem de dil pratiklerinin müzikli uygulama alanı olması nedeniyle Çerkes şarkılarının da seslendirilmesi, ve bir müzik topluluğu kurulması gündeme gelir. Önder Yalçın’ın Thamate’liğinde 2014-2015 sezonunda “Önder Yalçın, Aysun Yalçın, Mete Yalçın, Nuray Efe, Haluk Efe ve Efe Çetiner” ile çalışmaya başlayan topluluk, Çerkes müziklerini yaşatmayı ve yeni kuşaklara aktarmayı amaçlar. Ketenciler Çerkes Kültür Derneği üyelerini bünyesine katarak her geçen gün büyüyen Ketenciler Wored Kup-Ketenciler Müzik Topluluğu, Çerkes toplumunun yaşam tecrübelerini, kahramanlıklarını, savaşlarını, acılarını anlatan Çerkes şarkılarından oluşan repertuvarıyla Kocaeli ve çevre illerde Çerkes müziklerini sergilemekte ve Çerkes şarkıları yoluyla Çerkes müzikal mirasını tanıtmaktadır.
Anahtar Kelimeler:
Çerkes şarkıları, Ketenciler Köyü, müzik
KOCAELI KETENCILER OF CIRCASSIAN MUSIC
Circassians have been an ancient people of the Northwest Caucasus since the earliest known Times. In the broad sense the term Circassian is used for Indigenous North Caucasian groups. In the narrow sense, it includes the Adige and Abaza groups. When the meaning is further narrowed, it refers to Adige groups (Abzeh, Şapsiğ, Bjedug, Hatukay, Çemguy, Besetey, Nathauc, Mamığ, Kabardino, Mahosh). In Turkey, the term Circassian is used for all groups migrating from the North Caucasus. XVI.century and XX. the wars between the Ottoman Empire and the Russian Empire between the centuries were the main phenomenon that led to the expulsion and migration of the peoples of the Caucasus.The Russian demand for the evacuation of the occupied territories forced the Circassians to leave their homeland and caused them to put into practice the issue of migration into Ottoman territory. Circassians who took refuge in Ottoman territory by sea XIX.century, within the framework of the Caucasian migrations to Izmit Sanjak, they settle in Ketenciler village, which is 20 km from Izmit. In the official records “Ketencalu tabi Iznikmid” in the north of the village in the province native-resident Turks, manav villagers made linen cultivation, the village was founded in 1828 “ Ketenciler " name. The Circassians, who are very attached to their culture and their own Xabze, are trying to keep the Circassian culture alive in all aspects and pass it on to the new generations with the “Ketenciler Circassian Cultural Association” in Ketenciler village. The start of music studies within the association and the establishment of the Ketenciler Wored Cup takes place following the Circassian literacy courses opened in 2014. After reading and writing the Circassian language, as a cultural transferor and as a musical practice area of language practices, it is also important to perform Circassian songs and to establish a musical ensemble. every day by joining the members of the Circassian Cultural Association, is exhibiting Circassian music in Kocaeli and the surrounding provinces with its repertoire of Circassian songs describing the life experiences, heroism, wars and suffering of the Circassian society and promoting its Circassian musical heritage through Circassian songs.
Keywords:
Circassian songs, Ketenciler Villiage, music,
___
- AKTAŞ, A.(2008), Kültürel Renkleriyle Sakarya, Adapazarı: Merkez Belediyesi Kültür Yay.
- BERZEG, K. (1990). İslam Aleminde Çerkez Liderliği Dönemi (Mısır Çerkez Devleti 1250-1517). Tarih ve Toplum, 13 (77), 48-49.
- Bİ, M.(2015). XIX. Yüzyilda Kocaeli Vilayetine İskân Edilen Kafkas Göçmenleri.Ed. Prof. Dr. H.SELVİ, Doç. Dr. M.B.ÇELİK. Uluslararası Gazi Akçakoca Kocaeli ve Tarihi Sempozyumu Bildirileri. (s.1313-1359) Kocaeli: Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığı Yayınları No:30
- KALAYCI, İ., ÇATAL A., C. (2016). XIX. Yüzyılın İkinci Yarısında Kocaeli’ye Yapılan Çerkez Göçleri. Uluslararasi Karamürsel Alp Ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu Bildirileri. s. (453-473)Kocaeli : Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığı Yayınları No: 35
- SOKOLOVA, A. (2009). Adyghe Tradational Polyphony And Its Transformation In Modern Conditions.https://www.circassianworld.com/circassians/culture/1278-adyghe-traditional-polyphony-and-its-transformation-in-modern-conditions-by-alla-sokolova.Erişim: 05.11.2019.
- KOÇKAR, A.A. (2019).Çerkes Müziği ve Çalgıları.Hacettepe Üniversitesi Devlet Konservatuvarı Lisans Yayınlanmamış Lisans Bitirme Tezi.https://www.academia.edu/39773958/%C3%87erkes_M%C3%BCzi%C4%9Fi_ve_%C3%87alg%C4%B1lar%C4%B1._A._Abrek_KO%C3%87KAR_2019 Erişim: 05.11.2019
- https://www.jinepsgazetesi.com/adige-muzik-aletleri-10411.html erişim 22.10.2019
- http://www.cogulcutv.com/tr/muzik-dans/muzik-hara-harua-reyhabi-adige-nise-adige- tatsa_65.html. Erişim: Erişim: 22.10.2019.
- http://www.cerkesya.org/kafkasya/kultur/muzik/1452-pxhec-ic-adige-ritm-aleti: Erişim: 22.10.2019.
- *http://www.ketencilercerkesdernegi.com/koyumuzun-tarihcesi/. Erişim 04.11.2019.
- *http://www.ketencilercerkesdernegi.com/koyumuzun-tarihcesi/ . Erişim 4.11.2019.
- http://www.cerkesya.org/kafkasya/kultur/xabze/1489-thamade-kavrami. Erişim: 4.11.2019.
- https://www.haber46.com.tr/kultur-sanat/cerkeslerin-en-buyuk-destan-kahramani-sosruka-h328022.html . Erişim:23.10.2019.
- http://milliyetsanat.com/haberler/sanat-terimi/kontrpuan/418 erişim: 12.11.2019
- Önder Yalçın sözlü görüşme (18.10.2019),(22.10.2019), (28.10.2019), (01.11.2019).
- Birgül Özkanlı sözlü görüşme (22.10.2019).
- Aysun Yalçın sözlü görüşme(18.10.2019), (22.10.2019).(28.10.2019).
- Mete Yalçın sözlü görüşme(18.10.2019).
- Efe Çetiner sözlü görüşme (10.10.2019)
- Gülistan Yalçın, sözlü görüşme (28.10.2019).
- Ziya Nuri Yalçın, sözlü görüşme (28.10.2019).
- Canberk Efe sözlü görüşme(18.10.2019).
- Mehmet Ali Erdoğan sözlü görüşme(18.10.2019)
- Erdal Peçin sözlü görüşme(18.10.2019).
- Nilgün Özkanlı sözlü görüşme(18.10.2019).
- Eray Efe sözlü görüşme(18.10.2019).
- Nuray Efe sözlü görüşme(18.10.2019)
- Işık Peçil sözlü görüşme(18.10.2019).
- Haluk Efe sözlü görüşme(18.10.2019)
- Niyazi Adıgüzel sözlü görüşme(18.10.2019).
- İrem Tufan sözlü görüşme(18.10.2019)
- Tabarik Milova Kurtoğlu sözlü görüşme (18.10.2019).
- Birgül Özkanlı Aile Arşivi
- Aysun Yalçın Aile Arşivi
- Gülşen Erdal Arşivi
- ISSN: 2536-4421
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Yayıncı: Nilgün SAZAK