KARİKATÜRLER ÜZERİNDEN TOPLUMSAL DEĞİŞİMİ ANLAMAK
Bu çalışmada amaç, toplumsal değişimin karikatürlere nasıl yansıdığını ortaya
koymaya çalışmaktır. Bu amaç doğrultusunda çalışma grubu olarak, Akbaba
dergisinde 1923-1929 yılları arasında yayımlanan 19 karikatür seçilmiştir. Veri
toplama aracı olarak doküman incelemesi metodu kullanılmıştır. Doküman
incelemesi metoduyla toplanılan veriler, içerik analizi yöntemi kullanılarak analiz
edilmiştir. Çalışma bireylerin; giyim-kuşam tarzında, yenilik ve yenilenme
kavramına bakış açılarında, ahlaki davranış ve bunu algılayış biçimlerinde, tekke
medrese gibi dini kurumlar; hoca, halife gibi dini şahsiyetlere karşı yaklaşım
biçimlerinde, uzun yıllara dayanan hoşgörü ve bir arada yaşama kültüründe, okuyup
yazdıkları harf sisteminde vb. toplumsal değişim konularının karikatürlere yansıması
dikkate alınarak değerlendirilmiştir.
___
- Arık, B. (2002). Karikatür Tarihimizde Önemli Bir Dönemeç: Marko Paşa
Gazetesi. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 1(12),
237-253.
- Arık, B. (2003). Apolitik Mizah Tartışmalarına Tarihsel Bir Bakış. İstanbul
Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 17, 89-104.
- Atatürk, M.K. (1923). İzmir Yollarında. Ankara: İstihbarat Matbaası.
Avcı, A. (2003). Toplumsal Eleştiri Söylemi Olarak Mizah ve Gülmece.
Birikim Dergisi, 166, 80-96.
- Aydın, O. Ve Baran, G. (2010). Toplumsal Değişme Sürecinde Evlenme ve
Boşanma. Toplum ve Sosyal Hizmet, 21(2), 117-126.
- Bal, H. (2016). Nitel Araştırma Yöntem ve Teknikleri. Bursa: Sentez
Yayıncılık.
- Balcıoğlu, S. (1998). Cumhuriyet’in 75 Yılında Türk Karikatürü. Ankara:
Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Büyüköztürk, Ş. , Çakmak, E.K. , Akgün, Ö. E. , Karadeniz, Ş. ve Demirel,
F. (2017). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (23. Baskı). Ankara:
Pegem Akademi.
- Canatan, K. (2017). Sokak ve İdeoloji: Türkiye’de Resmi İdeolojinin Sokak,
Cadde Bulvar ve Meydanlarda Yansımaları. Çekmece İZU Sosyal
Bilimler Dergisi. 5 (10-11), 1-24.
- Çeviker, T. (1997). Karikatür Üzerine Yazılar. İstanbul: İris Yayıncılık.
Devellioğlu, F. (2015). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. (31. Baskı).
Ankara: Aydın Kitabevi.
- Gabriela, M. (2017). Socıal Change – Between The Classıcal Socıologıcal
Perspectıves And The Socıologıcaltheorıes In The Xxth
Century. Anuarul Institutului De Cercetări Socio-Umane „C.S.
Nicolăescu-Plopşor”, Iss XVIII, Pp 99-108 (2017), (XVIII), 99
- Gündüz, S. (2005). Eğitim ve Toplumsal Değişme. Abant İzzet Baysal
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(10), 149-168.
- İslamoğlu, A.H. ve Alnıaçık, Ü. (2016). Sosyal Bilimlerde Araştırma
Yöntemleri (5. Baskı). İstanbul: Beta Yayım Dağıtım.
- Kara, İ. (2016). Din ile Modernleşme Arasında: Çağdaş Türk Düşüncesinin
Meseleleri (5. Baskı). İstanbul: Dergâh Yayınevi.
- Karasar, N. (2018). Araştırmalarda Rapor Hazırlama (20. Basım). Ankara:
Nobel Yayıncılık.
- Karpat, K.H. (2014). Osmanlı’dan Günümüze Kimlik ve İdeoloji (5. Baskı).
İstanbul: Timaş Yayınları.
- Kongar, E. (1969). Toplumsal Değişme. Hacettepe Sosyal ve Beşeri
Bilimler Dergisi, 1(2), 63-90.
- L. Krysik, J. ve Finn, J. (2015). Etkili Uygulama İçin Sosyal Hizmet
Araştırması. (Çev. E. Erbay). Ankara: Nika Yayınevi. (Orijinal
çalışmanın yayım tarihi: 2013)
- Mardin, Ş. (2013). İdeoloji. (16. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Önsal, N. (2015). Karikatür Notları. Ankara: Türk Metal Yayınları.
- Özçubukçu, Y. (2013). Erken Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de
Toplumsal Değişmenin Tanığı Olarak Karikatürler. Yüksek Lisans
Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
- Özer, A. (1994). İletişimin Çizgi Dili Karikatür. Eskişehir: Anadolu
Üniversitesi Yayınları.
- Özer, A. (2007). Karikatür Yazıları. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi
Yayınları.
- Seggie, F. N. ve Bayyurt, Y. (2017). Nitel Araştırma: Yöntem, Teknik,
Analiz ve Yaklaşımları (2. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
- Solmaz, B. (2011). Toplumsal Değişme Olgusu Çerçevesinde Modernleşme
Kuramlarına Yöneltilen Eleştiriler. Birey ve Toplum, 1(2), 192-
213.
- Sunar, L. (Ed.). (2014). Türkiye’de Toplumsal Değişim. Ankara: Nobel
Yayınevi.
- Şenyapılı, Ö. (2003). Neyi, Neden, Nasıl Anlatıyor Karikatür, Kim Niye
Çiziyor. Ankara: ÖDTÜ Geliştirme Vakfı Yayınları.
- Tonga, N. (2008). Türk Edebiyatı Tarihinde Mühim Bir Mecmua Akbaba
(1922-1977). Turkish Studies, 3(2), 665-679.
- Topuz, H. (1986). İletişimde Karikatür ve Toplum. Eskişehir: Eskişehir
Anadolu Üniversitesi Yayınları.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma
Yöntemleri. (10. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.