Müge AKYILDIZ MUNUSTURLAR, Süleyman MUNUSTURLAR

Ev Hanımlarında Facebook Bağımlılığı: Kullanım Amaçları ve Demografik Özelliklere Göre İncelenmesi

Araştırmanın amacı ev hanımlarının Facebook (FB) sosyal ağına yönelik bağımlılık düzeylerinin ve kullanım amaçlarının incelenmesidir. Araştırmanın evrenini FB kullanan ev hanımları oluşturmakla birlikte, çalışma grubu kolayda örnekleme yöntemi ile seçilen 990 ev hanımından oluşmaktadır. Ev hanımlarının FB bağımlılık düzeylerinin değerlendirilmesi amacıyla, Tutgun-Ünal ve Deniz (2015) tarafından geliştirilen, 41 ifade ve 4 boyuttan oluşan Sosyal Medya Bağımlılığı Ölçeği (SMBÖ) kullanılmıştır. FB kullanım amaçlarının belirlenmesi için ise bu çalışma kapsamında geliştirilen FB Kullanım Amaçları Ölçeğinin Açıklayıcı ve Doğrulayıcı Faktör Analizleri sonucunda 14 ifade ve 2 boyuttan (“sosyalleşme ve paylaşım yapma”, ve “bilgi ve haber alma”) oluştuğu saptanmıştır. FB kullanım amaçları incelendiğinde, ev hanımlarının ağırlıklı olarak “haberleri veya güncel olayları takip etmek” (Ort= 3.10, ss=1.12) ve “arkadaşlarımdan haber almak” (Ort= 3.06, ss=1.15) amacıyla kullandıkları ortaya çıkmıştır. Bağımlılık düzeyleri incelendiğinde, araştırmaya katılan ev hanımlarının %38,7’si (n=383) bağımlı değilken; yarısından fazlasının (n=607) farklı düzeylerde bağımlı oldukları; %15,6’sının (n=154) az bağımlı, %26,4’ünün (n=261) orta düzey bağımlı, %12,6’sının (n=125) yüksek düzey bağımlı ve %6,8’inin (n=67) çok yüksek düzey bağımlı olduğu ortaya çıkmıştır. MANOVA test sonuçlarına göre, ev hanımlarının bağımlılık düzeyi arttıkça, meşguliyet, duygu durum düzenleme, tekrarlama ve çatışma boyutlarına ait ortalama puanların anlamlı bir şekilde arttığı ve “sosyalleşme ve paylaşım yapma” amacıyla ve “bilgi ve haber alma” amacıyla FB’yi daha sık kullandıkları ortaya çıkmıştır. FB bağımlılık düzeyinin demografik özelliklere göre farklılaşıp farklılaşmadığını tespit etmek amacıyla yapılan ki-kare test sonuçlarına göre, FB bağımlılık düzeyinin gelir düzeyi, medeni durum ve yaşa göre anlamlı farklılıklar gösterdiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Sosyal Medya, Facebook Bağımlılığı, Ev Hanımları

Facebook Addiction in Housewives: Investigation According to Intended Use and Demographic Characteristics

The aim of this study is to examine the level of addiction and usage purposes of housewives for Facebook (FB). The population of study consists of housewives using FB, and sample consists of 990 housewives selected by convenience sampling. The Social Media Addiction Scale (SMAS) developed by Tutgun-Ünal and Deniz (2015), consisting of 41 items and 4 factors, was used to evaluate FB addiction levels. As a result of Explanatory and Confirmatory Factor Analysis of FB Usage Purposes Scale developed within the scope of this study in order to determine FB intended use, it was determined that it consisted of 14 items and 2 factors (“socializing and sharing”, “getting information and news”). When FB usage purposes were examined, it was revealed that housewives mainly use FB for “following the news or current events” (M= 3.10, sd=1.12) and “receiving news from friends” (M= 3.06, sd=1.15). When the addiction levels were examined, 38.7% (n=383) of the housewives were not addicted; more than half (n=607) were addicted on different levels; 15.6% (n=154) were low, 26.4% (n=261) medium, 12.6% (n=125) high, and 6.8% (n=67) very high. According to the MANOVA results, as the level of addiction increased, the mean scores of the dimensions of occupation, mood regulation, repetition and conflict increased significantly, and they used FB more frequently for “socializing and sharing” and “getting information and news”. According to the results of the chi-square test, it was determined that FB addiction levels showed significant differences according to household income, marital status, and age.

Keywords:

Social media, Facebook addiction, Housewives,

PDF

___

Akikol, R. (2018). Kadın dijital göçmenlerin Facebook kullanımı ve mahremiyet ilişkisi. Connectist: Istanbul University Journal of Communication Sciences, 54, 1-36. https://doi.org/10.26650/CONNECTIST431891
Aksu, O. (2017). Yeni toplumsal hareketler bağlamında sosyal medya kullanımı analizi: Kadın dernekleri. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 3(3), 146-159. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/auad/issue/34245/378474
Aktan, E. (2018). Üniversite öğrencilerinin sosyal medya bağımlılık düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Erciyes İletişim Dergisi, 5(4), 405-421. https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.379886
Ali, A. M., Hori, H., Kim, Y., & Kunugi, H. (2021). Predictors of nutritional status, depression, internet addiction, Facebook addiction, and tobacco smoking among women with eating disorders in Spain. Frontiers in Psychiatry, 12. 735109. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2021.735109.
Allcott, H., Gentzkow, M., & Song, L. (2021). Digital addiction (No. w28936). National Bureau of Economic Research.
Aydoğan, T. (2019). Yeni süper annelik rolünün medyadaki yansımaları: Facebook'ta süper annelik. Doktora tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Aytaç, Ö. (2002). Boş zaman üzerine kuramsal yaklaşımlar. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), 231-260. Erişim adresi: https://silo.tips/download/bo-zaman-zerne-kuramsal-yaklaimlar
Baz, F. Ç. (2018). Sosyal medya bağımlılığı: Üniversite öğrencileri üzerine çalışma. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 9(16), 276-295. https://doi.org/10.26466/opus.470118
Bektaş, M. (2018). Davranışsal bağımlılık: Tanımı, türleri ve sınıflandırılması. In H. Ateş & A. Koçak (Eds.). Bir kamu politikası olarak bağımlılıkla mücadele. Nobel Yayın Dağıtım.
Bilis, P. Ö. (2018). Facebook sitesinde kullanılan profil resimleri aracılığıyla sanal dünyada kadın kimliğinin temsili. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (29), 314-331. https://doi.org/10.31123/akil.399099
Bülent, D. Ö. Ş., & Özşahin, C. (2019). Öğretmenlerin sosyal medya bağımlılığı, öğretmenlik öz-yeterlilikleri ve motivasyonları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(71), 1397-1408. https://doi.org/10.17755/esosder.519230
Cam, E., & Isman, A. (2013). Teacher candidates’ use of Facebook for educational purposes. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 106, 2500-2506. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2013.12.287
Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences. (2th Ed.). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.
Coşar, H. A., & Gedik, H. (2019). Öğretmen adaylarının sosyal medya bağımlılığı ve akademik erteleme davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Bayterek Uluslararası Akademik Araştırmalar Dergisi, 4(1), 32-65. https://doi.org/10.48174/buaad.932899
Cudo, A., Torój, M., Demczuk, M., & Francuz, P. (2020). Dysfunction of self-control in Facebook addiction: Impulsivity is the key. Psychiatric Quarterly, 91(1), 91-101. https://doi.org/10.1007/s11126-019-09683-8
Çakır, E. (2019). Fiziksel aktivite ve egzersiz bağımlılığı. In G. Hergüner (Ed.). Her yönüyle spor. Güven Plus Grup A.Ş. Yayınları.
Çiftçi, H. (2018). Üniversite öğrencilerinde sosyal medya bağımlılığı. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(4), 417-434. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/mjss/issue/43010/520789
Çömlekçi, M. F., & Başol, O. (2019). Gençlerin sosyal medya kullanım amaçları ile sosyal medya bağımlılığı ilişkisinin incelenmesi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(4), 173-188. https://doi.org/10.18026/cbayarsos.525652
Dixon, S. (2023). https://www.statista.com/statistics/376128/facebook-global-user-age-distribution/, Erişim tarihi: 06 Şubat 2023.
Dünya Sağlık Örgütü (2018). Gaming disorder. Erişim adresi: https://www.who.int/news-room/questions-and-answers/item/addictive-behaviours-gaming-disorder, Erişim tarihi: 25 Ağustos 2020.
Facebook Inc. (2021) Facebook reports third quarter 2021 results. Erişim adresi: https://s21.q4cdn.com/399680738/files/doc_news/Facebook-Reports-Third-Quarter-2021-Results-2021.pdf, Erişim tarihi: 31 Aralık 2021.
Fidan, Z., & Şentürk, Z. A. (2016). Sosyal medyada iletişim ve kadınlar üzerine bir değerlendirme. İNİF E-Dergi, 1(2), 64-82. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/716630
Field, A. (2009). Discovering statistics using SPSS, (3th Ed.). Sage Publications Ltd.
Göker, Z. G. (2019). Memories, stories and deliberation: Digital sisterhood on feminist websites in Turkey. European Journal of Women's Studies, 26(3), 313-328. https://doi.org/10.1177/1350506819855
Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E., ve Tatham, R. L. (2019). Multivariate data analysis, (8th Ed.). Cengage Learning.
Hong F., Huang D., Lin, H., & Chiu, S. (2014). Analysis of the psychological traits, Facebook usage, and Facebook addiction model of Taiwanese university students. Telematics and Informatics, 31, 597-606. http://dx.doi.org/10.1016/j.tele.2014.01.001
Kahraman, M. (2010). Sosyal medya 101: Pazarlamacılar için sosyal medyaya giriş. MediaCat.
Kaya, Ş. (2018). Kadın ve sosyal medya. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 17(2), 563-576. https://doi.org/10.21547/jss.363932
Kemp, S. (2021). Digital Global Overview Report. https://datareportal.com/reports/digital-2021-global-overview-report, Erişim tarihi: 01.02. 2023.
Kemp, S. (2023). https://www.smartinsights.com/wp-content/uploads/2022/08/Social-media-platform-growth-stats.png, Erişim tarihi: 06 Şubat 2023.
Kuşay, Y. (2017). İş gücü alanı olarak sosyal medyanın kullanımı ve girişimci kadınlar. Marmara Üniversitesi Kadın ve Toplumsal Cinsiyet Araştırmaları Dergisi, 1(1), 23-33. https://doi.org/10.26695/mukatcad.2017.2
Lawrence, L. (2003). These are the voyages…’: Interaction in real and virtual space environments in Leisure. Leisure Studies, 22, 301-315. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/tourismandrecreation/issue/63274/901224
Maree, T. (2017). The social media use integration scale: Toward reliability and validity. International Journal of Human Computer Interaction, 33(12), 963-972. https://doi.org/10.1080/10447318.2017.1301041.
Marino, C., Gini, G., Vieno, A., & Spada, M. M. (2018). A Comprehensive meta-analysis on problematic Facebook use. Computers in Human Behavior, 83, 262-277. https://doi.org/10.1016/j.chb.2018.02.009
Markoç, İ. (2020). Kadının sosyal medya kullanımı ve sosyal yaşama katılımında konutun rolü: Bağcılar, İstanbul. EKSEN Dokuz Eylül Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi, 1(1), 26-41. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/eksen/issue/58220/718956
Mazman, S.G., & Usluel, Y.K. (2010). Modeling educational usage of Facebook. Computers & Education, 55, 444-453. https://doi.org/10.1016/j.compedu.2010.02.008
Nakaya, A. C. (2015). Internet and social media addiction. ReferencePoint Press.
Onat, F., ve Alikılıç, Ö. A. (2008). Sosyal ağ sitelerinin reklam ve halkla ilişkiler ortamları olarak değerlendirilmesi, Journal of Yasar University, 3(9), 1111-1143. Erişim adresi: https://journal.yasar.edu.tr/wp-content/uploads/2012/05/no9_vol3_09_onat_alikilic.pdf
Övür, A. (2009). Facebook ve simülasyon evreni. Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Radyo TV ve Sinema Anabilim Dalı, İstanbul.
Padilla-Walker, L. M., Nelson, L. J., Carroll, J. S., & Jensen, A. C. (2010). More than a just a game: Video game and internet use during emerging adulthood. Journal of Youth Adolescence, 39, 103-113. https://doi.org/10.1007/s10964-008-9390-8
Pallant, J. (2011). SPSS survival manual: A step by step guide to data analysis using the SPSS program. (4th Ed.). Allen & Unwin.
Panea-Pizarro, I., López-Espuela, F., Martos-Sánchez, A., Domínguez-Martín, A. T., Beato-Fernández, L., & Moran-García, J. M. (2020). Internet addiction and Facebook addiction in Spanish women with eating disorders. Archives of Psychiatric Nursing, 34(6), 442-448. https://doi.org/10.1016/j.apnu.2020.07.023
Rachubińska, K., Cybulska, A. M., & Grochans, E. (2021). The relationship between loneliness, depression, internet and social media addiction among young Polish women. European Review for Medical and Pharmacological Sciences, 25(4), 1982-1989. https://doi.org/10.26355/eurrev_202102_25099
Sağar, M. E. (2019). Yetişkin bireylerde sosyal medya bağımlılığının irdelenmesi. Sağlık Bilimlerinde Eğitim Dergisi, 2(1), 29-42. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/jedihes/issue/52054/635201
Sancar, E. (2017). Kadınlarda internet bağımlılığı ile ilgili bir araştırma: İstanbul örneği. Igdir University Journal of Social Sciences, (13), 296-320. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/igdirsosbilder/issue/66818/1044997
Solmaz, B., & Görkemli, H. N. (2012). Yeni bir iletişim alanı olarak sosyal medya kullanımı ve Konya Kadın Dernekleri Örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (28), 183-189. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/susbed/issue/61805/924572
Şişman-Eren, E. (2014). Developing social media use purposes scale and examining based on some personal variables. Hacettepe University Journal of Education, 29(4), 230- 243. Erişim adresi: http://efdergi.hacettepe.edu.tr/yonetim/icerik/makaleler/57-published.pdf
Tekin, F., & Turan, A. (2020). Çalışan kadınların sosyal medya kullanım karakteristikleri. Sakarya Üniversitesi İşletme Enstitüsü Dergisi, 2(1), 27-32. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/sauied/issue/55619/700586
Teyfur, M., Akpunar, B., Safalı, S., & Ercengiz, M. (2017). Eğitim fakültesi öğrencilerin akademik erteleme davranışları ile sosyal medya bağımlılığı arasındaki ilişkinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Electronic Turkish Studies, 12(33), 625-640. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12558
Toprak, Ö., Küçük, O., & Koçak, M. C. (2019). 40 yaş ve üstü kadınların Facebook kullanımı ile mutluluk düzeyi arasındaki ilişki: Hatay örneği. Journal of International Social Research, 12(64), 886-893. https://doi.org/10.18094/josc.934209
Turan, A. H. (2011). İnternet alışverişi tüketici davranışını belirleyen etmenler: Planlı davranış teorisi (TPB) ile ampirik bir test. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 12(1), 128-143. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/doujournal/issue/66664/1043050
Turel, O. (2015). An empirical examination of the “vicious cycle” of Facebook addiction. Journal of Computer Information Systems, 55(3), 83-91. https://doi.org/10.1080/08874417.2015.11645775
Turgut, Y.E., Kopuz, T., Aslan, A., & Toksoy, S.E. (2021). Factors affecting parents' share on social media about their children. Cukurova University Faculty of Education Journal, 50(1), 276-292. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/cuefd/issue/59484/809663
Tutgun-Ünal, A., & Deniz, L. (2015). Development of the social media addiction scale. AJIT-e: Bilişim Teknolojileri Online Dergisi, 6(21), 51-70. https://doi.org/10.5824/1309-1581.2015.4.004.x
Uslu, M. (2021). Türkiye’de sosyal medya bağımlılığı ve kullanımı araştırması. Turkish Academic Research Review, 6(2), 370-396. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/tarr/issue/62824/933479
Usluel, Y.K., Demir, Ö., & Çınar, M. (2014). Sosyal ağların kullanım amaçları ölçeği. Eğitim Teknolojileri Araştırma Dergisi, 5(2), 1-18. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/263083553_Sosyal_Aglarin_Kullanim_Amaclari_Olcegi
Ünlü, F. (2018). Orta yaş üstü bireylerde sosyal medya bağımlılığı ve sosyal izolasyon. PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(1), 161-172. Erişim tarihi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/453465
Yang, S. C., & Tung, C. J. (2007). Comparison of internet addicts and non-addicts in Taiwanese high school. Computers in Human Behavior, 23(1), 79-96. https://doi.org/10.1016/j.chb.2004.03.037
Yıldız, K., Çokpartal, C., Ada, Ö., & Kalkan, N. (2017). A Research on facebook connection strategies of university students. Gymnasium, 18(2), 127-134. https://doi.org/10.29081/gsjesh.2017.18.2.09
Yıldız, K., Kurnaz, D., & Kırık, A. M. (2020). Nomofobi, netlessfobi ve gelişmeleri kaçırma korkusu: Sporcu genç yetişkinler üzerine bir araştırma. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(TBMM 100. Yıl Özel Sayısı), 321-338. https://doi.org/10.18026/cbayarsos.669601
Young, K. S., Pistner, M., O'Mara, J., Buchanan, J. (2000). Cyber-disorders: the mental health concern for the new millennium. Cyberpsychology & Behavior, 2(5), 475-479. https://doi.org/10.1089/cpb.1999.2.475