ESKİ YAZILI BELGELERİN TARİH ARAŞTIRMALARINDA KULLANILMASI ÜZERİNE (KÜLTEPE ÇİVİ YAZILI BELGELER ÖRNEĞİNDE)

Yazının ortaya çıkışı ve kullanımı insanlık tarihinin en önemli dönemlerinden biridir. Yazılı belgeler, araştırmacıların geçmiş olayları yeniden yapılandırdığı en güvenilir kaynaklardır. Bir işaretler sistemi olan çivi yazısının özel bir yazı olarak ortaya çıkması (ilk önce resim şeklinde, daha sonra ideograma dönüşerek hecesel bir anlam kazanmıştır), Sümer halkının en önemli icatlarından biridir. Eski çağda Doğu halkları arasında geniş bir şekilde yaygınlaşan Sümer çivi yazısı, üç bin yılı aşkın bir süredir çeşitli halklar tarafından kullanılmıştır. MÖ 2. bin yılda eski Eski Asur dili ve yazısı eski Anadolu topraklarında kullanılmaya başlamış ve böylece ilk yazılı belgeler ortaya çıkmıştır. Eski Asur yazısı, Sümer yazısının doğrudan bir devamıydı ve bazı Sümer ideogramlarını daha önceki bir dönemde kullandıkları biçimde korumuştur. Bununla birlikte, bazı işaretler basitleştirilmiştir, yani geliştirilmiştir. Unutulmamalıdır ki Eski Asurca, Sami dil grubuna ait olan Akad dilinin lehçelerinden biridir. Eski Doğu halkları sadece Sümer yazısını kullanmakla kalmamış, aynı zamanda manevi ve kültürel geleneklerini de (dini sistem, sözlü ve yazılı edebiyat, kronoloji sistemi, hükümet gelenekleri, sosyal kurumlar, vb.) miras almıştır. Bu, Anadolu’daki eski Kültepe şehrinde açığa çıkarılan ve bu bölgenin MÖ 20.-18. yüzyıllardaki siyasi, ekonomik, kültürel ve sosyal durumunu aydınlatan çivi yazılı belgelerle kanıtlanmıştır. Bu çalışmada Kültepe’de bulunmuş çivi yazılı belgelerin genel olarak değerlendirilmesi ve Avrasya halklarının eski tarihine ilişkin tarihsel çalışmalarda kullanılması analiz edilmiştir. Ayrıca Eski çağa ait yazılı kaynakların tarih araştırmalarında kullanımıyla ilgili bazı problemlere de değinilmiştir.

The emergence of writing and its use is one of the most important periods in human history. Written documents are the most reliable sources on the basis of which researchers can reconstruct past events. The emergence of cuneiform writing as a special script, which is a system of signs (initially in the form of drawings, later transformed into ideograms and given a syllabic meaning), is one of the most important inventions of the Sumerian people. Widely used in the ancient world, Sumerian cuneiform was used by different peoples for more than three millennia. In the second millennium BC, the Old Assyrian script began to spread in the territory of ancient Anatolia and the first written documents were produced. The Old Assyrian script was a direct continuation of the Sumerian script and retained some of the Sumerian ideograms in the form in which they were used in an earlier period. However, some of the characters were simplified, i.e. improved. It should be noted that the Assyrian language is one of the dialects of the Akkadian language, which belongs to the Semitic language group. The ancient Eastern peoples not only used the Sumerian script, but also adopted its intellectual and cultural traditions: the religious system, oral and written literature, chronological system, governmental traditions, social institutions and so on. This is evidenced by cuneiform sources from the ancient settlement of Kültepe in Anatolia, which allow us to understand the political, economic, cultural and social condition of this region in the 20th-18th centuries. This article attempts to characterise the cuneiform documents from Anatolia and to analyse their use in historical studies of the ancient history of the peoples of Eurasia. It also addresses some problems in working with written sources from antiquity.

___

  • Akkadisches Handwörterbuch (Словарь аккадского языка)
  • Akurgal, Е. (1997). Eski Anadolu Kültür Tarihi, Ankara.
  • Balkan, B. (1957). Mama Kralı Anum-Hirbi’nin Kaniš Kralı Waršama’ya Gönderdiği Mektup. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
  • Bottero, J. (1987). Mesopotamie L’ecriture, la raison et les dieux, Gallimard.
  • Günbattı, C. (2012). Kültepe-Kaniš. Anadolu’da İlk Yazılı Belgeler. Kayseri.
  • Memiş, E. (2012). Eski Çağ Medeniyetler Tarihi. Bursa.
  • Michel, C. (2003). Old Assyrian Bibliography of CuneiformTexts, Bullae, Seals and the Results of the Excavations at Aššur, Kültepe/Kaniš, Acem Höyük, Ališar and Boğazköy. Nederlands Instituut Voor Het Nab Ije, Oosten.