ESKATOLOGYA MİTLERİ VE KUR’AN-I KERİM’DE GEÇEN KIYAMET TASVİRLERİ

Mitolojik anlatılar ve inanışlar, yeryüzünde yaşayan uygarlıklar arasında oldukça önemli bir konuma sahiptir. Birçok kültür tarafından kutsal sayılan mitler, toplumların birtakım ihtiyaçlarından dolayı ortaya çıkmıştır. Bu ihtiyaçların başında evreni tanıma ihtiyacı gelir. Evrenin, yeryüzünün ve varlıkların nasıl var olduğu mitolojinin önemli bir alanını oluşturmaktadır. Tıpkı var oluşun nasıl gerçekleştiği sorusu gibi varlıkların nasıl yok olacağı sorusu da mitoloji için önem arz eder. Çünkü insanlar tarih boyunca sadece insanların ve dünyanın nasıl var olduğuyla değil, aynı zamanda dünyanın ve insanların nihayetinde ne olacağıyla yani nasıl yok olacağıyla da ilgilenmişlerdir. Bu konuda insanlar düşünmüş ve birtakım sonuçlara vararak gerek edebiyat ve sanat gibi yollarla gerekse mitolojilerle ulaştıkları sonucu paylaşmışlardır. Bu bakımdan mitolojiler de düşünce sistemlerinin sonucunda insanlığın kâinatı anlama çabasının bir semeresi olarak kabul edilmelidir. Çünkü insanlar bilmedikleri şeyleri açıklamak için sıklıkla mitlere başvurmuşlardır. Günümüzün modern insanları dahi mitolojiye ilgi duymaya başlamıştır. Dolayısıyla insanları, toplumların düşünce sistemlerini ve inançlarını anlamak için mitolojinin ve özellikle eskatologya mitlerinin dikkate alınması gerektiği yadsınamaz bir gerçektir. Eskatologya mitleri gelecekten bahsettiği için diğer mitlere göre daha fazla ilgi çekmektedir. Bunun nedeni insanların her zaman bilinmeyene ilgi duymasıdır. Tıpkı mitolojiler gibi, dinî anlatılarda ve Kur’an-ı Kerim’de de evrenin sonunun nasıl olacağı detaylı bir şekilde anlatılmıştır. Dinî anlatılardaki hadiselerin birçoğu mitolojik anlatılarla uyuşmaktadır. Çeşitli şekillerde din ve mitoloji birbiriyle etkileşim içerisinde olmuştur. Bu çalışmada mitolojik anlatılar ve özellikle eskatologya mitleri ile Kur’an’da geçen kıyamet tasvirleri arasındaki benzer ve farklı yönler tartışılacaktır. Kur’an’da geçen kıyamet temalı ayetler ve dünya mitolojilerinde kıyametten bahseden anlatılar karşılaştırılarak neden ve nasıl bir etkileşim içinde oldukları tespit edilmiştir.

Escatologia Myths and Descriptions of the Apocalypse in the Qur’an

Mythological narratives and beliefs have a very important position among the civilizations living on earth. Myths, which are considered sacred by many cultures, have emerged due to some needs of societies. First of these needs is the need to know the universe. How the universe, earth and beings came into existence constitutes an important area of mythology. Just like the question of how the existence took place, the question of how the beings will disappear is also important for mythology. Because throughout history, people have been concerned not only with how people and the world came into existence, but also with what the world and people will eventually be and how they will perish. People have thought about this subject and by reaching some conclusions, they have shared the results they have reached both through literature and art also mythologies. In this respect, mythologies should be accepted as the result of humanity’s effort to understand the universe as a result of thought systems. Because people have often resorted to myths to explain what they don’t know. Even today’s modern people have begun to take an interest in mythology. Therefore, it is an undeniable fact that mythology and especially eschatology myths should be taken into account in order to understand people, thought systems and beliefs of societies. Eschatology myths attract more attention than other myths because they talk about the future. This is because people have always been interested in the unknown. Just like mythologies, religious narratives and the Qur’an have explained in detail how the end of the universe will be. Many of the events in religious narratives are compatible with mythological narratives. In various ways, religion and mythology interacted with each other. In this study, similar and different aspects between mythological narratives and especially eschatology myths and the apocalypse depictions in the Qur’an will be discussed. By comparing the apocalyptic themed verses in the Qur’an and the narratives of world mythologies that talk about the apocalypse, it will be determined why and how they interact.

___

  • Bayat, Fuzuli. (2007). Türk Mitolojik Sistemi: Ontolojik ve Epistemolojik Bağlamda Türk Mitolojisi- 1. Cilt. İstanbul: Ötüken Yay.
  • _______. (2010). Mitolojiye Giriş. İstanbul: Ötüken Yay.
  • Bultmann, Rudolf. (2006). Tarih ve Eskatoloji. (Emir Kuşçu, Çev.). İstanbul: Elis Yayınları. Candan, Ergun. (2015). Türklerin Kültür Kökenleri. İstanbul: Sınır Ötesi Yayınları. Campbell, Joseph. (1995). Tanrının Maskeleri “İlkel Mitoloji”. (Kudret Emiroğlu, Çev.). Ankara: İmge Yayınevi.
  • _______. (2017). Kahramanın Sonsuz Yolculuğu. (Sabri Gürses, Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
  • Çobanoğlu, Özkul. (2005). Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • Çoruhlu, Yaşar. (2002) Türk Mitolojisinin Ana Hatları, İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
  • Dundes, Alan. (2003). Fables of the Ancients? Folklore in the Qur’an. Oxford: Rowman & Littlefield Pub. Inc.
  • Eliade, Mircea. (1994). Ebedi Dönüş Mitosu. (Ümit Altuğ, Çev.). Ankara: İmge Yayınları.
  • _______. (1995). Dinin Anlamı ve Sosyal Fonksiyonu. (Mehmet Aydın, Çev.). Konya: Din Bilimleri Yayınları.
  • _______. (2001). Mitlerin Özellikleri. (Sema Rifat, Çev.). İstanbul: Om Yayınevi.
  • Kur’an-ı Kerim Meali. (2007). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
  • Seyidoğlu, Bilge. (2002). Mitoloji Üzerine Araştırmalar. İstanbul: Dergâh Yayınları.