Türkiye’de Sağlık Değişkenlerinin Turizm Gelirine Etkisi: Çoklu Yapısal Kırılmalı Bir Analiz

Çalışmada Türkiye’de sağlık değişkeni olan doktor sayısı ve sağlık harcamalarının turizm gelirine etkisi, 1975-2013 dönemi verileri kullanılarak analiz edilmiştir. Serilerin durağanlığı; Kapetanios (2005) çoklu yapısal kırılmalı birim kök testiyle incelenmiş ve serilerin I(1) olduğu tespit edilmiştir. Seriler arasındaki eşbütünleşme ilişkisi; Maki (2012) çoklu yapısal kırılmalı eşbütünleşme testiyle incelenmiş ve serilerin eşbütünleşik olduğu görülmüştür. Seriler arasındaki nedensellik ilişkilerinin varlığı; Toda ve Yamamoto (1995) yöntemiyle araştırılmış ve turizm gelirleri ve doktor sayısı arasında çift yönlü, sağlık harcamalarından turizm gelirlerine doğru ise tek yönlü bir nedensellik ilişkisi bulunmuştur. Seriler arasındaki uzun ve kısa dönem ilişkileri; FMOLS yöntemiyle tahmin edilmiş ve uzun dönemde doktor sayısındaki ve sağlık harcamalarındaki %1’lik artışların turizm gelirini sırasıyla %2.2 ve %0.54 oranında arttırdığı görülmüştür.

An Analysis with Multiple Structural Breaks Impact on Tourism Revenues of Health Variable

In study; the number of doctors and health expenditures of the health variable, with the impact on tourism revenues in Turkey, was analyzed for 1975-2013 periods. Stationarity of the series was tested by Kapetanios (2005) unit root test with multiple structural breaks, it was found that the series are I(1). Cointegration between series was tested by Maki (2012) cointegration test with multiple structural breaks and it was seen that the series are cointegrated. Existence of causality among the series were tested via Toda and Yamamoto (1995) and two way causality between tourism revenue and number of doctor and one way causality from health expenditure to tourism revenue determined. Long and short term relations among series were estimated by FMOLS method and it is seen that a 1% increase in number of doctors and health expenditure increases tourism revenue by 2.2% and 0.54% respectively

Keywords:

Health Tourism, Analysis with Multiple Structural Breaks,

PDF

___

Ay, A., Kızılkaya, O. ve Koçak, E. (2013). Sağlık Göstergeleri İle Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği. Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(1), 163-172.
Barca, M., Akdeve, E. ve Gedik, B.İ. (2013). Türkiye Sağlık Turizm Sektörünün Analizi ve Strateji Önerileri. İşletme Araştırmaları Dergisi, 5(3), 64-92.
Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı (2013). Sağlık Turizmi Sektör Raporu. Mayıs. Bhadu, S.S. (2011). Opportunities & Challenges of Medical and Health Tourism - Creating a Brand of Alternative Tourism in India. IJMT, 19(2), 32-41.
Büyükakın, F., Bozkurt, H. ve Cengiz, V. (2009). Türkiye’de Parasal Aktarımın Faiz Kanalının Granger Nedensellik ve Toda-Yamamota Yöntemleri İle Analizi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33, 101-118.
Capistrán, C. ve Ramos-Francia, M. (2009). Inflation Dynamics in Latin America. Banco de México Working Papers, No: 2006-11.
Connell, J. (2013). Medical Tourism in the Caribbean Islands: A Cure for Economies in Crisis?. Island Studies Journal, 8(1), 115-130.
Çil Yavuz, N. (2006). Türkiye’de Turizm Gelirlerinin Ekonomik Büyümeye Etkisinin Testi: Yapısal Kırılma ve Nedensellik Analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 7(2), 162-171.
Dawn, S. K. ve Pal, S. (2011). Medical Tourism in India: Issues, Opportunities ande Desingning Strategies for Growth and Development. International Journal of Multidisciplinary Research, 1(3), 185-202.
Freire, N.A. (2012). The Emergent Medical Tourism: Advantages and Disadvantages of the Medical Treatments Abroad. International Business Research, 5(2), 41-50.
Gopal, R (2008). The Key Issues and Challenges in Medical Tourism Sector in India (A Hospital Perspective). Conferences on Tourism in IndiaChallenges Ahead, 15-17 May IIMK.
Göçer, İ. ve Hepkarşı, N. (2013). İhracat- Büyüme İlişkisi: Yapısal Kırılmalı Bir Analiz. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 1(4), 57-87.
Göçer, İ., Mercan, M. ve Peker, O. (2013). Kredi Hacmi Artışının Cari Açığa Etkisi: Çoklu Yapısal Kırılmalı Eşbütünleşme Analizi. Ekonometri ve İstatistik, 18, 1-17.
Grail Research (2009). The Rise of Medical Tourism, http://www.integreon.com/pdf/Blog/Rise_of_Medical_Tourism_Summary_ 259.pdf. (Erişim Tarihi: 25.12.2014).
Granger, C.W.J. (1969). Investigating Causal Relations By Econometric Models and Cross-Spectral Methods. Econometrica, 37, 424- 438.
Gregory, A.W. ve Hansen, B.E. (1996). Tests for Cointegration in Models with Regime and Trend Shifts. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 58 (3), 555-560.
Gregory, A.W. ve Hansen, B.E. (1996). Residual-Based Tests for Cointegration in Models With Regime Shifts. Journal of Econometrics, 70(1), 99-126.
Gülmez, Z. (2012). Türkiye’de ve Dünya’da Sağlık Turizmi ve Çeşitleri: Sağlık Turizminin Ülkemizdeki Mevcut Durumu ve Bazı Ülkelerle Kıyaslanması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Hadi, A. (2009). Globalization, Medical Tourism and Health Equity. Institute of Population Health.
Hatemi-J, A. (2008). Tests for Cointegration with Two Unknown Regime Shifts with an Application to Financial Market Integration. Empirical Economics, 35, 497-505.
Henama, U.S. (2014). Health Tourism in South Africa: Opportunities and Possibilities. African Journal of Hospitality, Tourism and Leisure, 3(1), 1-9. Kalkınma Bakanlığı (2013). Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018).
Kapetanios, G. (2005). Unit-Root Testing Against The Alternative Hypothesis of up to m Structural Breaks. Journal of Time Series Analysis, 26(1), 123-133.
Kısa, P. (2012). Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi Nedensellik Analizi: Türkiye Örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uşak: Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Kiss, K. (2012). Analysis of Demand for Wellness and Medical Tourism in Hungary. Applied Studies in Agribusiness and Commerce, 5, 57-62.
Korkmaz, M., Ataç, A., Kılıç, B., Yücel, A. S., Toker, F. ve Gümüş, S. (2014).
Türkiye’de Sağlık Turizmi ve Ekonomik Boyutlarının Uygulamalı Örneği, 8. Sağlık ve Hastane İdaresi Kongresi, 10-12 Eylül 2014, Girne.
Kültür ve Turizm Bakanlığı (2013). Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü, http://sgb.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/29345,dunya-siralamasindaturkiye.pdf?0 (Erişim Tarihi: 14.02.2015).
Kültür ve Turizm Bakanlığı (2014). Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü, Sağlık ve Termal Turizmi Tanımı, http://www.ktbyatirimisletmeler.gov.tr/TR,11492/saglik-ve-termal-turizmitanimi.html, (Erişim Tarihi: 24.01.2015).
Lee, J. ve Strazicich, M.C. (2003). Minimum Lagrange Multiplier Unit Root Test With Two Structural Breaks. The Review of Economics and Statistics, 85(4), 1082-1089.
Lumsdaine, R.L. ve Papell, D.H. (1997). Multiple Trend Breaks and The Unit Root Hypothesis. The Review of Economics and Statistics, 79, 212-218.
Maki, D. (2012). Tests For Cointegration Allowing for an Unknown Number of Breaks. Economic Modelling, 29(5), 2011-2015.
Paffhausen, A.L., Peguero, C. and Roche-Villareal, L. (2010). Medical Tourism: A Survey, United Nations Economic Commission for Latin America and the Caribbean. ECLAC, Washington, DC.
Perron, P. (1989). The Great Crash, The Oil Price Shock and The Unit Root Hypothesis. Econometrica, 57(2), 1361-1401.
Perron, P. (1997). Further Evidence on Breaking Trend Functions in Macroeconomic Veriables. Journal of Econometric, 80, 355-385.
Phillips, C.B ve Hansen, B.E. (1990). Statistical Inference in Instrumental Variables Regression with I(1) Processes. Review of Economic Studies, 57, 99-125.
Reddy, S. G. (2013). Medical Tourism in India: An Exploratory Study. https://krex.kstate.edu/dspace/bitstream/handle/2097/16193/sumanthreddy2013.pdf?sequ ence=1 (Erişim tarihi: 01.04.2016)
Ricafort, K. M. (2011). A Study of Influencing Factors That Lead Medical Tourists to Choose Thailand Hospitals as Medical Tourism Destination.
Webster University. http://docplayer.net/4446685-A-study-of-influencingfactors-that-lead-medical-tourists-to-choose-thailand-hospitals-as-medicaltourism-destination.html (Erişim tarihi: 01.04.2016)
Sağlık Bakanlığı (2012a). Sağlık Turizmi El Kitabı 2012, BMS Matbaacılık.
Sağlık Bakanlığı (2012b). Türkiye Medikal Turizmi Değerlendirme Raporu 2012, http://www.sb.gov.tr/SaglikTurizmi/dosya/1- 78962/h/medikalturizmweb.pdf (Erişim Tarihi: 26.01.2015).
Sağlık Bakanlığı (2013). Medikal Turizm Değerlendirme Raporu 2013, http://www.saglik.gov.tr/SaglikTurizmi/belge/1-24604/turkiye-medikalturizm-degerlendirme-raporu-2013.html (Erişim Tarihi: 14.01.2015).
Sağlık Ekonomisi ve Turizmi (2011). http://www.musiad.org.tr/Documents/Musiad/Assests/Pdf/Cerceve-DergisiSayi-65.pdf (Erişim tarihi: 01.04.2016)
Sharma, A. (2013). Medical Tourism: Emerging Challenges and Future Prospects. International Journal of Business and Management Invention, 2(1), 21-29.
Sharma, A., Rao, P. Ve Pathi, S.N. (2015). Health Tourism and Its Impact on Economy. IOSR Journal of Humanities And Social Science, 20(3), 89-92.
Şanlısoy, S. ve Kök, R. (2010). Politik İstikrarsızlık- Ekonomik Büyüme İlişkisi: Tükiye Örneği (1987-2006). Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(1), 101-125.
Taban, S. (2006). Türkiye’de Sağlık ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi. Sosyoekonomi, 4(4), 31-46.
Toda, H. Y. ve Yamamoto, T. (1995). Statistical Inference in Vector Autoregressions with Possbly Integrated Process. Journal of Econometrics, 66, 225-250.
Turizm&Yatırım Dergisi (2012). Sayı: 3. http://www.turizmyatirimdergisi.com.tr/images/dergi/03.pdf (Erişim Tarihi: 03.05.2015).
Türkiye İstatistik Kurumu (2014). Turizm İstatistikleri. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=15885, (Erişim Tarihi: 03.06.2015).
Türkiye İstatistik Kurumu (2015a). Turizm İstatistikleri. http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1072, (Erişim Tarihi: 14.04.2015).
Türkiye İstatistik Kurumu (2015b). Sağlık Harcamaları İstatistikleri. http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1084, (Erişim Tarihi: 14.04.2015).
Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) (2014). TÜRSAB Sağlık Turizmi Raporu.
World Tourism Organization (2001). Global Forecast and Profiles of Market Segments, Tourism 2020 Vision.
https://pub.unwto.org/WebRoot/Store/Shops/Infoshop/Products/1243/1243- 1.pdf (Erişim Tarihi: 10.04.2015).
Yardımcıoğlu, F. ve Beşel, F. (2013). İşsizlik- Petrol Fiyatları İlişkisi: Yapısal Kırılmalar Altında Türkiye Örneği (1980-2012). International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(8), 2197-2211.
Yılancı, V. ve Özcan, B. (2010). Yapısal Kırılmalar Altında Türkiye için Savunma Harcamaları ile GSMH Arasındaki İlişkinin Analizi. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 11(1), 21-33.
Yıldırım, S. (1997). Üçüncü Yaş Turizmi ve Bunun Türkiye Açısından Değerlendirilmesi. Anatolia Turizm Araştırmaları Dergisi, 8(1-2), 77-81.
Zivot, E. ve Andrews, K. (1992). Further Evidence on The Great Crash, The Oil Price Shock, and The Unit Root Hypothesis. Journal of Business and Economic Statistics, 10(10), 251-270.